Ticari kredi büyümesi 20 ayın zirvesinde
Kredilerde son haftalarda çift haneli büyümeler dikkat çekiyor. Mart başına kadar ivme kaybı yaşayan tüketici kredileri yeniden yönünü yukarı çevirirken ticari kredilerde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış büyüme yüzde 28,72 ile 20 ayın zirvesine çıktı.
Şebnem TURHAN
Bankacılık sektöründe toplam kredilerin 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış büyüme 11 Mart haftası itibariyle yüzde 28,09 olurken özel bankalar yüzde 31,54 büyümeyle öne çıktı. Tüketici kredileri yüzde 14,53 ile daha düşük oranda artış gösterirken ticari krediler yüzde 28,72 büyüme sağladı. Temmuz 2020 sonrası ticari krediler en hızlı büyümesini göstermeyi başarırken analistler yüksek enfl asyon ortamında kredi büyümelerinin de enfl asyonun kontrol altına alınmasında risk oluşturduğunu dile getirdi. Analistler şubatta yüzde 54’ü aşan enfl asyonun mart itibariyle yüzde 60’ı geçmesini beklerken zirve noktasının ise mayıs-haziranda yüzde 70’lerin üzerinde olmasını bekliyor. Yılsonu tahminleri ise yüzde 48’e kadar geldi.
Pandemiyle birlikte başlayan genişleyici para politikaları Türkiye ekonomisinde de etkili olmuş ve 2020 bahar ve yaz aylarında tüketici kredilerinin 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış ikiye katlanan büyümelerinin önderliğinde kredi hacmi artmıştı. Toplam kredi büyümesinde kamu bankaları özellikle pandemi döneminde liderliği elinde tutarken ki yüzde 90'ı aşan 13 haftalık kur etkisinden arındırılmış yıllıklandırılmış büyüme sağlarken özel bankalarda yüzde 20 seviyelerinde artış gözleniyordu. 2021 yazında ise roller değişti. Kamu bankaları kredi büyümesinde tek haneli rakamlara gerilerken özel bankalar çift haneli büyümeler sağladı. Bu yıl da her ne kadar yüzde 20'nin üzerinde kamu bankaları 13 haftalık yıllıklandırılmış kredi büyümesi sağlasa da özel bankalarda yüzde 30 büyümeler aşıldı.
2020’nin son çeyreğinde sıkı para politikaları ticari kredi büyümesini tek hanelere indirirken 2021’in ilk çeyreğinde gelen Merkez Bankası başkan değişikliği sonrasında ise yeniden ivmelenme yaşanmaya başlamıştı.
Hem hacim arttı, hem faiz geriledi
İvmelenmeye rağmen tek hanelerde kalan ticari kredi büyümesini Merkez Bankası metinlerinde de dikkat çekilirken yeniden faiz indirimi süreçlerinde en önemli etkenlerden biri olarak da gösterildi. Eylül 2021 itibariyle Merkez Bankası'nın başlattığı faiz indirimleri sonrası ticari kredi büyümesi yeniden çift hanelere çıktı. Martın ilk iki haftası ise uzun süredir görülmedik bir hıza ulaştı ticari kredi büyümesi. Merkez Bankası verilerine göre 13 aylık ortalama kur etkisinden arındırılmış olarak 4 Mart haftasında yüzde 28,27 artan ticari krediler 11 Mart haftasında ise yüzde 28,72 büyüdü. Bu 20 ayın en hızlı ticari kredi büyümesine işaret etti.
Ticari kredi hacmi büyürken ticari kredi faizlerinde de düşüş var. Merkez Bankası verilerine göre TL ticari kredi faizleri 11 Mart haftası itibariyle yüzde 20,34’e düştü. 17 Aralık 2021 haftasından bu yana en düşük seviyele geriledi.
Kredi hacmi 19 haftadır kesintisiz yükseliyor
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık verilerine göre bankalarda ticari kredi hacmi 11 Mart itibariyle toplam 4 trilyon 346 milyar 727 milyon liraya yükselirken bu miktarın 2 trilyon 72 milyar 498 milyon lirası TL cinsi ticari kredi hacminden oluştu. TL cinsi ticari kredi hacmi kesintisiz yükselişini 28 Ekim 2021 haftasından bu yana sürdürüyor. Ticari kredi hacminin yüzde 45'i üç kamu mevduat bankasında olsa da yabancı mevduat bankaları ve yerli özel bankalar son dönemde çok daha hızlı büyüme gösteriyor. BDDK verilerine göre ticari kredi hacmi kamu mevduat bankalarında yılbaşından 11 Mart haftasına kadar yüzde 8,2 artarken, yabancı sahipli mevduat bankalarında yüzde 15,2, yerli özel mevduat bankalarında ise yüzde 12,5 artış gösterdi.
Tüketici kredilerinde yeniden artış
Merkez Bankası verilerinin 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış görünümüne göre tüketici kredilerinde büyüme 11 Mart itibariyle yüzde 14,53 seviyesinde. Tüketici kredilerindeki artış 2020 yazında yüzde 120'lere dayanmıştı. 2021'ih ilk yarısında tek hanelere kadar düşen büyüme Temmuz 2021 ile beraber yeniden çift hanelere yükseldi. Tüketici kredilerinde geçen yılın soy ayında ise yüzde 20'i aşan artışlar yaşandı. 4 Mart haftasında kadar sürekli artış hızı düşen tüketici kredilerinde 11 Mart itibariyle yeniden ivmelenme gözleniyor. BDDK verilerine göre 11 Mart itibariyle 1 trilyon 11 milyar 868 milyon liraya yükseldi. Bu kredilerin 471 milyar lirasını ise ihtiyaç kredileri oluşturdu. Tüketicilerin bireysel kredi kartlarında da 220.9 milyar liralık hacme ulaşıldı. Merkez Bankası verilerine göre 11 Mart itibariyle tüketici kredilerinde sadece konut kredisi türünde faizler 4 Mart haftasında göre geriledi. Verilere göre TL bazlı konut kredi faizi 7 baz puan azalışla yüzde 17,7'ye inerken taşıt kredi faizleri 9 baz puan artışla yüzde 25,17'ye, ihtiyaç kredi faizleri de 9 baz puan artışla yüzde 28,99'a yükseldi.
Mevduatta yıllık büyüme yüzde 71,5
Merkez Bankası verilerine göre TL mevduatlarda büyüme ise son haftalarda oldukça hızlı bir seyir izliyor. 11 Mart haftasında geçen yılın aynı dönemine göre toplam mevduatta yıllık büyüme yüzde 71,48 seviyesinde oldu. Zaten toplam mevduatlarda Kasım 2021'den bu yana hızlı bir büyüme gözleniyor. Bunda en büyük etken kurlardaki yüksek oynaklık ve TL'deki değer kaybı olurken kur korumalı TL mevduat ürünün de katkısı var. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre bankacılık sisteminde toplam mevduat 11 Mart haftası itibariyle 6 trilyona dayandı. TL mevduat 2.5 trilyon lira olurken yabancı para mevduatının TL karşılığı 3.5 trilyon lira oldu. Bu mevduatlarda kur korumalı TL mevduat ise 561 milyar 869 milyon liralık hacme ulaştı. KKM hesaplarının büyüklüğü toplam TL mevduatlardaki oranı yüzde 22,5’e ulaştı. Merkez Bankası verilerine göre TL mevduat faizleri de 11 Mart haftasında geriledi. Verilere göre bankaların TL mevduat için uyguladıkları faiz oranı bir önceki haftaya göre 19 baz puan azalışla yüzde 15,65'e indi.
