Şans Sohbetleri: Gerçek hayatı kayda geçirecek hamle...
Gazeteci Hakan Güldağ ve ekonomist Ali Ağaoğlu, Şans Sohbetleri'nde bu hafta beklenen iki önemli olayı; 20 Eylül'deki Fed toplantısı ve 21'indeki PPK'ın etkilerini tartıştı.
Güldağ: Avrupa Ekonomi Basını Federasyonu’nun toplantısı için Dublin’deyim. Gündeme sen başla...
Ağaoğlu: Avrupa Merkez Bankası'ndan 25 baz puanlık bir faiz artırımı geldi. ‘Yaptık yapacağımızı bundan sonra bekleyeceğiz’ yorumuyla birlikte Euro'yu aşağıya çekti.
Güldağ: Daha aşağıya gelir mi?
Ağaoğlu: 1,0610 kritik eşiklerinden birisi. Şimdilik altına gelmeyeceğini düşünüyorum. Fed'i bekler.
Güldağ: Bu hafta piyasanın beklediği iki önemli olaydan biri Fed...
Ağaoğlu: Öbürü de 21'indeki bizim Merkez Bankası'nın PPK'sı...
Güldağ: Fed faiz artıracak mı?
Ağaoğlu: Faiz artışı duracak düşüncesindeyim. Piyasada 3 aşağı 5 yukarı öyle. Amerikan 10 yıllık tahvillerini yakından izliyoruz. 4,31’leride. 4,33’leri de iki defa denedi, orayı aşmama çabası içinde. Amerika’da enflasyon beklentiler doğrultusunda geldi. Bu Fed'in bir süre durma ihtimalinin yüksek olduğunu söylüyor. Alt verilere bakıldığında konut ve istihdam dışında faiz artışları işe yarıyor gibi görünüyor.
Güldağ: İstihdama bakıyorduk, şimdi konuta da mı bakılacak?
Ağaoğlu: Aynen. Konut tarafını izlemek lazım. Ev fiyatlarında ve kirada gerileme olursa Fed'in faiz artışlarının sonuna geldiği görülecek. 20'sinde ipucu gelecektir.
Güldağ: Bize bakarsak, 750 baz puanlık artış ve OVP’yi de çantasına koyan Bakan Mehmet Şimşek, Cumhurbaşkanı'nın 'arkasındayız' demeçleriyle siyasi desteği de almış olarak, Batı'da yapacağı yatırımcı görüşmelerinde parayı bulabilecek mi? Dublin'de yayın yönetmenlerinin en çok sorduğu soru bu oldu.
Ağaoğlu: OVP, Bakan Şimşek’in yurtdışında para ararken işine yarar mı? Eh, çantasında olması iyi bir haber. Buna karşılık gelecek para ne kadar olur? BAE’den gelecek 8,5 artı 3,5 milyar dolarlık bir girişten söz ediyoruz ama taşıma suyla bu değirmen dönmüyor.
Güldağ: Kendi kaynaklarımızla çeviremiyoruz diye...
Ağaoğlu: Alışkanlıklardan vazgeçip yapılması gereken işlere yoğunlaşmak lazım. Özellikle enerji tarafında da. Para ucuzken Türkiye’nin yapması gereken en önemli iş; enerji arz güvenliğini yerli kaynaklara yönlendirecek yatırımları yapmaktı. Maalesef hem zaman hem de fırsat kaybettik. Dünya Bankası’ndan gelecek kaynaklar ve diğerlerini deprem bölgesi başta enerjiye yatırımları çekip, yerli imkanları maksimum seviyede kullanır hale getirmek gibi işler yaparsak bulduğumuz paralar anlamlı olacak.
Güldağ: İSO'da Duisburg Belediyesi ve NWR Global Business işbirliğinde yapılan toplantıda bu yeşil hidrojen meselesinin nasıl bir ufuk açabileceğini görünce enerji işini çok ciddiye almamız gerekiyor.
Ağaoğlu: Yoksa iPhone almak için bu parayı kullanırsak...
Güldağ: Kimse enflasyonla mücadele edeceğimize ikna olmaz.
Ağaoğlu: CDS’lerdeki gerileme, elde bir programın olması artılarımız. Ancak AB tarafından gelen raporlar çok hoş değil. Kalıcı bir yapısal değişiklik, enflasyon verilerinin düzgünlüğü gibi yabancı yatırımcılara güven verecek açılımlar yapmamız gerekiyor ki, miktar yapıcı olsun, gelen paranın süresi uzun olsun. Tabii bulduğunuz parayı nereye harcayacağınızı insanlara iyi anlatmanız gerekiyor.
Güldağ: Beklentilerin düzelmesi için de lazım bu. Bakıyorum, MB beklenti anketine kurlar ve enflasyon tarafında enflasyon 67’nin, dolar 30’un üzerine çıktı.
Ağaoğlu: Bir haftada kamunun enflasyon beklentilerinde 58’den 65’e bir değişim olunca, piyasanın beklentileri de değişiyor. Asıl faktör ise; İTO, TÜİK ve ENAG’ın rakamlarının birbirine yaklaşmış olması. Enflasyonun raporlanan kısmının yaşanana yaklaştığı bir döneme geliyoruz’ diye yükseldi beklentiler.
Güldağ: Bir nevi güncelleniyor enflasyon. Önce gerçeği yakalayacak, sonra mücadele daha sağlam biçimde yürütülebilir.
Ağaoğlu: Enflasyon mücadelesi asılında beklenti yönetimidir.
Güldağ: Şimşek Bakan'ın 'doğru rakamları istiyorum' talebi de etkili olmuşa benziyor. Faiz konusu da önemli. 200 diyen de var, 500 de... Sence PPK'da ne gelir?
Ağaoğlu: Beklentim 1000 baz puan. 500 yetmez ama evet, 1000 ise olması gerekene çok yaklaştırır.
Güldağ: Bu PPK yine çok önemli olacak. Kur ve enflasyondaki beklentilerimizde yeniden şekillenecek. OVP’den sonra enflasyonda yıllık hedeflerin üzerine 9-10 puan eklendi. Enflasyon baskısı devam edecekse, politika faizi 2023 sonunda 35’e, 2024'te ise en az 40’a gelecektir.
Ağaoğlu: Zaten gerçek hayat da oralarda şekilleniyor. Gerçek hayatı kayda geçirirsek her şeyin hesabı daha kolay olacak. Vakit kaybetmeye gerek yok. İş gören faizle politika faizini eşitleyelim.
Güldağ: Bir de KKM'yi çözsek...
Ağaoğlu: Enflasyondan sonraki en büyük problemimiz KKM. Birtakım önlemler alınmaya çalışılıyor. Yerel seçimlere kadar KKM’de ceberut önlem gelmeyecek. Etraftan dolaşarak KKM’yi kontrol altına alıp birazcık azaltacak. Şimdi yüzde 25 zorunlu karşılık ile vadeyi uzatmaya çalışıyorlar. Şundan dolayı; A- seçimleri geçelim. B- Kısa vadede başımıza iş gelmesin. Kısa vadedeki yükünü artırarak cazibesini azaltmaya çalışıyorlar. Bankalar eliyle... İşin esası TL faizlerinin cazip hale getirilmesi. Adımlar o yönde olursa iş çözülecektir. Olmazsa seçimden sonra ceberut önlemler gelecektir.
Altın ve gümüş Fed'i bekliyor
Güldağ: Altında bir düşüş öngörmüştün, gerçekleşti, devamı nasıl gelir?
Ağaoğlu: Amerika’daki faizdeki artış duracak beklentisi gerçekleşirse, düşüşlerin sonuna geldik. Yeni bir yükseliş potansiyeli ortaya çıkacak gibi görünüyor. Ama Fed’den bir faiz artışı ihtimali azalırsa -ki gelecek gibi görünmüyor- toparlanma göreceğiz. Altında kritik eşik 1935 dolarlarda. Haftalık kapanış bazında orası aşılırsa altında 1965’lere doğru hareket olacak. Gümüş biraz daha hızlı hareketler yaptı. En son gördüğümüz 25.01’den 22.31’lere geldi. ‘Yeni faiz artışı şimdilik düşük görünüyor’ beklentisi ile toparlandı. Her ikisi de önümüzdeki hafta Fed açıklamasını bekleyecek. Faiz artışı olmaz, ‘beklemeye geçtik’ iması gelirse, altın da gümüş de toparlayacak. Kısa vadeli diplerini gördüler. Hızlı düşen gümüş altına göre görece olarak daha fazla yükselecektir diye düşünüyorum. Altın gümüş oranı altın lehine yükselmişti. Şimdi gümüş lehine hareket olacak. Her şey önümüzdeki haftaki Fed’e bağlı.
94,60 seviyesi aşılırsa petrol 100 dolara gider
Güldağ: Petrolde beklentin ne?
Ağaoğlu: 93,45’lerdeyiz. 94’lü rakamları da gördük. 2024’e kadar Suudi Arabistan ve Rusya arz kısıntısına devam etme kararlarını açıkladı. Petrol fiyatlarında bu düzey en çok kime yarıyor diye baktığımda, yanıt Rusya ya da Suudi Arabistan değil. En çok Amerika’daki kayaç petrolü üreticilerine yarıyor. Suudi Arabistan ve Rusya bu işten teknik olarak gelir kaybına uğruyor. Belki daha karlı satış imkanı oluyor ama daha düşük gelire razı olmak zorunda kalıyorlar. Buna katlanmak istemezler.
Güldağ: Üretimi artırırlar mı?
Ağaoğlu: Evet. Gerçi, Uluslararası Enerji Ajansı toplam günlük talebin COVID-19 öncesine döndüğünü söylüyor. Çin ekonomisi de yavaşlıyor ve Çin politika yapıcıları önlemler alarak hızlandırmaya çalışıyor. Görünen, Çin’in petrol talebine katkısı az olacak.
Güldağ: Beklediğin senaryo nedir?
Ağaoğlu: 94,60 seviyesi aşılırsa 100 dolara gider petrol. 2023 içinde olması düşük ihtimal. Uluslararası stoklarda azalma var. Son 15 ayın en düşük seviyesinde. Yeni stok da yapılamıyor. Bu fiyatların artmasını destekliyor. Üretim kısıtında bir miktar gevşeme olması ve stokların da yenilenmesi gerekiyor. Risk artıyor. Devletlerin de buna izin vereceğini düşünmüyorum. 100 dolar görülürse tüm dünyada enerji fiyatlarına bağlı bir enflasyon baskısı gelecektir. Bu da istenmeyecektir. Bunu faizi artırarak düzeltemezsiniz. Onun için 85 bandına geri gelmelidir.
