Net rezervler 21 yıl 4 ay sonra ilk kez negatif

Şebnem TURHAN

Merkez Bankası’nın net uluslararası rezervleri 18 Mayıs ile biten haftada 1 Şubat 2002’den sonra ilk kez negatife döndü. Verilere göre net uluslararası rezervler -151.3 milyon dolara geriledi. 12 Mayıs haftasında net uluslararası rezervler 2.33 milyar dolar seviyesindeydi. Bu bir haftada yaklaşık 2.5 milyar dolarlık net uluslararası rezerv kaybının yaşandığına işaret ediyor. Geçen hafta döviz kurları da yukarı yönlü seyrini sürdürmüş Merkez Bankası da kur korumalı mevduat için ek dönüşüm hedefini devreye almıştı.

Yılbaşından bu yana kayıp 27,7 milyar dolar

Merkez Bankası’nın 2002 başında hesaplamaya başladığı net uluslararası rezervleri ilk 5 hafta negatif olmuş sonrasında ise pozitif tarafa geçmişti. 18 Mayıs 2023 haftasında -151.3 milyon dolara inen net uluslararası rezervlerde bundan önceki son negatif rakam 1 Şubat 2002 tarihinde -2.03 milyar dolar seviyesinde idi. Merkez Bankası net uluslararası rezervleri seçimlerin ilk turundan önceki haftada da 4.45 milyar dolar ile keskin bir düşüş kaydetmişti. Net uluslararası rezervler yılın başından beri geçen 20 haftanın 14'ünde geriledi. Yıl başından bu yana net rezervlerdeki toplam düşüş 27.7 milyar doları buldu. Merkez Bankası'nın swap hariç net rezervi geçen hafta -60.3 milyar dolara geriledi 12 Mayıs haftasında -57.8 milyar dolar seviyesinde bulunuyordu.

Merkez Bankası toplam rezervleri ise 18 Mayıs haftasında 3 milyar 537 milyon dolar azalarak 105 milyar 127 milyon dolar seviyesinden 101 milyar 590 milyon dolara indi. TCMB verilerine göre, 12 Mayıs haftasında 60 milyar 412 milyon dolar olan döviz rezervleri, 18 Mayıs ile sona eren haftada 58 milyar 825 milyon dolara düştü. Altın rezervleri 44 milyar 312 milyon dolardan, 42 milyar 765 milyon dolar seviyesine geriledi. Böylece toplam rezervler 105 milyar 127 milyon dolar seviyesindeyken, 101 milyar 590 milyon dolar seviyesine indi.

KKM’de 19 haftada 1,03 trilyon liralık artış

Bankacılık sektörünün yoğun mesaisini alan kur korumalı mevduat hesapları 18 Mayıs itibariyle 2 trilyon 398 milyar 169 milyon liraya yükseldi. Haftalık artışın 51.4 milyar lira olduğu KKM hesaplarında 6 Ocak’tan bu yana ise kesintisiz artış devam ediyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık verilerine göre 121 milyar 381 milyon dolara yükselen KKM hesaplarında 6 Ocak’tan bu yana artış 1 trilyon 28 milyar 160 milyon lira, 48 milyar 146 milyon dolar oldu. Merkez Bankası son olarak bankacılık sektörüne gerçek kişiler için geçerli olmak üzere ek TL’ye dönüşüm hedefi getirmiş ve bu KKM talebini artırmak için bankaların yüksek faiz ve prim uygulamalarını hızlandırmıştı.

BDDK verilerine göre KKM hesaplarında artış 18 Mayıs haftasında bir derece hız kesse de döviz kurlarındaki hareket ve bankacılık sektörünün verdiği opsiyonlu yüksek faizler talebi canlı tutmaya devam ediyor. Büyüklüğü ekonomistleri endişelendirecek seviyeye ulaşan KKM’nin BDDK verilerine göre toplam mevduattaki payı da yüzde 23,13’e çıktı. Ekonomistlerin dövize endeksli olması nedeniyle yabancı para mevduatı olarak değerlendirdiği KKM ile döviz mevduatları bir arada düşünüldüğünde ise toplam mevduattaki payı da yüzde 63,27’ye ulaştı.

Merkez Bankası’nın haftalık verileri ise yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatlarında parite etkisinden arındırılmış şekilde 18 Mayıs haftasında 1 milyar 671 milyon dolarlık gerileme olduğunu gösterdi. Döviz mevduatlarında gerileme gerçek kişiler ve onların kıymetli maden depo hesaplarından kaynaklandı. Verilere göre gerçek kişilerin geçen hafta kıymetli maden depo hesapları parite etkisinden arındırılmış olarak dolar cinsinden 1 milyar 74 milyon dolar azaldı. Gerçek kişilerin dolar cinsi döviz mevduatı 471 milyon dolar, Euro cinsi döviz mevduatının dolar karşılığı parite etkisinden arındırılmış olarak 86 milyon dolar geriledi. Nitekim Merkez Bankası’nın bankalara ek dönüşüm hedefi de gerçek kişiler üzerinden getirilmişti. Tüzel kişilerde ise döviz mevduatlarında geçen hafta belirgin bir değişim görülmedi. Tüzel kişilerin toplam döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 1 milyon dolar arttı.

■ TCMB politika faizini yüzde 8,5'te sabit tuttu, PPK metni değişmedi

Merkez Bankası cumhurbaşkanlığı seçimlerinin iki turu arasına denk gelen dünkü Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında politika faizini tahminlere paralel olarak yüzde 8,5'te sabit tuttu. PPK metini de bir önceki karar ile oldukça benzer yayımlandı. Güncel verilerin deprem bölgesinde ekonomik faaliyetin beklenenden hızlı toparlandığını gösterdiği belirtilen PPK metninde orta vadede depremin Türkiye ekonomisinin performansı üzerinde kalıcı bir etkide bulunmayacağının belirginleştiği kaydedildi. PPK metninde, "Sanayi üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi açısından finansal koşulların destekleyici olması deprem sonrasında daha da önemli hale gelmiştir. Bu çerçevede Kurul, politika faizinin sabit tutulmasına karar vermiştir. Kurul, para politikası duruşunun fiyat istikrarı ve finansal istikrarı koruyarak deprem sonrası gerekli toparlanmayı desteklemek için yeterli olduğu görüşündedir" denildi.

■ Yabancılar, 27.6 milyon dolarlık hisse sattı

Merkez Bankası haftalık menkul kıymet istatistiklerine göre yabancı yatırımcılar, 18 Mayıs haftasında net 27.6 milyon dolarlık hisse senedi, 4.2 milyon dolarlık Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) ve 3.1 milyon dolarlık Şirket Borçlanma Senetleri (ŞBS) sattı. Yurt dışında yerleşik kişilerin 12 Mayıs itibarıyla 24 milyar 936,2 milyon dolar olan hisse senedi stoku, 18 Mayıs itibarıyla 22 milyar 660,9 milyon dolara indi. Aynı dönemde yurt dışında yerleşik kişilerin DİBS stoku 957,6 milyon dolardan 1 milyar 126,2 milyon dolara çıkarken, ŞBS stokları 72.5 milyon dolardan 68.8 milyon dolara geriledi.