Kredi hacmi rekor kırarken kredi büyümeleri ivme kaybediyor

Emircan YAMAN

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) eylül ayına ilişkin bankacılık sektörü verilerini açıkladı. Açıklanan verilere göre Türk bankacılık sektörünün aktif toplamı 2022 yıl sonuna göre yüzde 47,1 artışla 21 trilyon 93 milyon TL’ye, kredi toplamı yüzde 41,3 artışla 10 trilyon 709 milyon TL’ye, menkul değerler toplamı ise yüzde 50,7 artışla 3 trilyon 573 milyon TL’ye ulaştı. Bu dönemde kredilerin takibe dönüşüm oranı ise yüzde 1,53 olarak hesaplandı.

Açıklanan verilere göre bankacılık sektörünün en büyük fon kaynağı olan mevduatlar 2022 yıl sonuna göre yüzde 50,2 artışla 13 trilyon 306 milyon TL’ye çıkarak bugüne kadar kaydettiği en yüksek seviyesine ulaştı. Mevduatlardaki artışın yüzde 69,9’luk kısmı Türk parası cinsi mevduatlardan (KKM dahil) kaynaklanırken, yüzde 25’lik kısmı yabancı para mevduatlardan, yüzde 5,1’lik kısmı ise kıymetli maden depo hesaplarından kaynaklandı.

Sektör kârı yüzde 54 arttı, sermaye yeterlilik rasyosu geriledi

BDDK verilerine göre Ocak-Eylül 2023 döneminde bankacılık sektörü yıllık bazda yüzde 53,5 artışla 439,6 milyar TL net dönem kârı elde etti. Bu dönemde bankacılık sektörünün özkaynak toplamı 2022 yıl sonuna göre yüzde 35 artışla 1 trilyon 897 milyar TL’ye ulaşırken, sektörün standart sermaye yeterlilik rasyosu ise yüzde 18,52 seviyesinde gerçekleşti. Yılbaşında bu oran yüzde 19,46 seviyesindeydi.

Kredi büyümesi hazirandan sonra yavaşladı

Verilere detaylı bakıldığında toplam kredilerdeki büyüme hızının geçtiğimiz yıla kıyasla bir miktar büyüme kaydettiği, fakat özellikle yeni ekonomi yönetiminin göreve geldiği haziran ayından itibaren ivme kaybetmekte olduğu görüldü.

BDDK tarafından yayımlanan veri setinden yola çıkılarak yapılan hesaplamaya göre geçtiğimiz yılın Haziran-Eylül döneminde yüzde 8,9 olarak hesaplanan toplam kredilerdeki büyüme hızı, 2023 yılının aynı döneminde yüzde 7’ye geriledi. Yılbaşından itibaren hesaplandığında ise 2022 yılının ilk dokuz ayında yüzde 39,8 olan toplam kredi büyüme hızının, 2023’ün aynı döneminde yüzde 41,3 seviyesinde gerçekleştiği görüldü.

Haziran-Eylül dönemine bakıldığında özellikle tüketici kredilerindeki büyüme hızının yavaşlamakta olduğu göze çarptı.

2022’nin Haziran-Eylül döneminde yüzde 5,5 olarak hesaplanan tüketici kredisi büyüme hızı, 2023’ün aynı döneminde yüzde 4,6’ya geriledi. Bu dönemde bireysel kredi kartları hariç bütün tüketici kredisi türlerinin büyüme hızlarında yavaşlama görülürken, özellikle taşıt kredilerindeki büyüme ciddi bir ivme kaybına uğradı.

BDDK verilerine göre 2022’nin Haziran-Eylül döneminde yüzde 2,1 olan konut kredisi büyüme oranı 2023’ün aynı döneminde yüzde 1,7 seviyesinde gerçekleşirken, yüzde 31,2 olan taşıt kredisi büyüme hızı yüzde 6,4’e, yüzde 6,5 olan ihtiyaç kredisi büyüme oranı ise yüzde 6’ya geriledi. Aynı dönemde bireysel kredi kartlarındaki artış hızı ise yüzde 14,1’den yüzde 22,9’a çıktı.

Daha önceden kredi hacmindeki büyüme ile ilgili bir açıklama yapan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bu kadar yüksek seyreden bir kredi hacmiyle enflasyonun kontrol altına alınamayacağını söyleyerek, "Kredi kartları, bireysel kredi, taşıt kredisi ve ikinci konut kredisinde sadece faizleri artırarak değil, bankalar üzerinden kredi verme iştahını keserek de kredi büyümesini düşüreceğiz" ifadelerini kullanmıştı.

İthalat kredileri büyümedi, küçüldü

Tüketici kredilerinin yanı sıra ticari kredilerin artış hızı da ivme kaybına uğradı. BDDK verilerine göre 2022 yılının Haziran-Eylül döneminde yüzde 6,4 olan işletme kredisi büyüme hızı 2023’ün aynı döneminde yüzde 4,6’ya geriledi. Aynı dönemde ihracat kredilerindeki artış hızı yüzde 24,6’dan yüzde 14,9’a, taksitli ticari kredilerdeki artış hızı ise yüzde 6,1’den yüzde 4,4’e geriledi. İthalat kredileri ise Haziran-Eylül döneminde ibreyi tamamen negatife çevirirerek yüzde 5,4 küçüldü. Geçtiğimiz yılın aynı döneminde bu türden kredilerde yüzde 9,4 büyüme kaydedilmişti.