Kredi faizlerine dolaylı yoldan üst sınır geldi

Şebnem TURHAN

■ Merkez Bankası, PPK karar metninde işaret ettiği makro ihtiyati tedbirleri açıkladı. Bankaların ticari kredi faizlerini yüzde 30’un altına çekmeyi hedefleyen tedbirlerle TL kredilerde de, tahvil alımı ile kredileri fazla dağıtana da ekstra tahvil alım şartı getirildi. Karar, uzmanlarca, “Merkez Bankası hem genişletiyor hem sıkılaştırıyor” diye yorumlandı.

■ Gerek kredi kullanımındaki faiz oranının artışına, gerekse de kredi limitindeki artışa bağlı tahvil şartı ile bankaların yüksek faizle kredi kullandırmasını engellemeyi hedefleyen karar, iş dünyasında iki farklı yoruma neden oldu. Sanayiciler, kararı yüksek faize karşı önlem olarak olumlu bulurken, kredi arzında daralmaya yol açacağı endişesini taşıyor.

Merkez Bankası geçen haftaki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında politika faizini 100 baz puan indirmiş, kredi-politika faizi arasındaki makası azaltacak makroihtiyati tedbirleri de açıklayacağını duyurmuştu. İşte bu açıklamanın ardından cuma gecesi yayımladığı duyuru ile yeni önlemleri devreye aldı.

Ticari kredi faizleri Merkez Bankası yıllık bileşik faiz oranının belli limitlerin üzerine çıktığında daha fazla Hazine tahvili alım zorunluluğu yaratılan önlemlerde ayrıca ticari krediler için yüzde 20 zorunlu karşılık yerine yüzde 30, yine menkul kıymet alımı getirildi.

Bunun yanı sıra ticari kredi büyümesi de limitleri aştığında yine tahvil alımlarıyla karşı karşıya kalınacak.

Hazine tahvillerine talep yaratılacak ve finansmana ulaşımını rahatlatacak

Uzmanlar, yeni önlemlerle hedeflenenin ticari kredi faizlerini belli bir limite çekmenin, Hazine tahvillerine yeni talep yaratılmasının ve Hazine’nin daha rahat finansmana ulaşmasının olduğunu kaydetti.

Analistler, bu yapılanların faiz düşüşüyle birlikte finansal koşulların gevşetileceğini ancak belli bir üst kredi hacmi sonrası daha fazla tahvil alımı getirildiği için de bir nevi parasal sıkılaştırma da yaratılmaya çalışıldığını dile getirdi.

Faizi yüzde 29,38’i aşan yüzde 90 menkul kıymet tesis edecek

En önemli değişiklik ise ticari kredi faizinde. Bilindiği üzere Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu Enflasyon Raporu sunumunda ticari kredi faizlerinin politika faizine yakınsanacağını, buna yönelik çalışma yapıldığını belirtmişti. Sonrasında ise geçen haftaki PPK’da da ticari kredi faizi ile politika faizi arasındaki makasa dikkat çekildi ve yeni önlemler geleceğinin sinyali verildi.

Cuma devreye alınan önlemlere piyasanın ilk yorumu uzun süredir konuşulan kredi faizlerine azami sınır getirilmesi uygulamasının gerçekleştiği oldu. Merkez Bankası’nın açıklamasına göre bankalar verecekleri ticari kredilerde faiz oranlarına getirilen katsayıya bağlı olarak menkul kıymet tesis edecek. Ticari kredi faizi yüzde 22,85’i aşan krediler için yüzde 20, yüzde 29,38’i aşan krediler için kredi tutarının yüzde 90’ı kadar menkul kıymet tesis edilecek.

Dövize dönüşün önüne geçilmesi hedeflendiği de belirtiliyor

Düzenleme ile ticari kredilerde faiz oranı yaklaşık yüzde 30 ile sınırlandırılmış oldu. Politika faizindeki 100 baz puanlık indirim bu katsayının eylülde yeniden belirlenmesine neden olacak ve faiz oranları daha da aşağıya çekilecek.

Düzenlemeye dahil olmayan krediler ise ancak harcama karşılığında kullandırılabilecek ve harcama olmazsa da bankalar yine bu kullandırdıkları krediler için de menkul kıymet tesis etmekle yükümlü olacak. Analistler son düzenleme ile farklı kredi türleri ile alınan kredilerin dövize dönüşünün önüne geçilmesi hedeflendiğine dikkat çekerken yüzde 25 seviyesine kadar gerileyen kredi büyümesinde bir miktar daha yavaşlama olabileceğini vurguladı. Alınan makroihtiyati önlemlerle yılın ikinci yarısında da kredi-mevduat makasının da baskı altında kalacağına işaret eden analistler bu durum yılın ilk yarısındaki güçlü net faiz marjlarının aşağı gelmesine neden olacağını dile getirdi.

Merkez Bankası’nın yeni makroihtiyati önlemleri

● Ticari kredilerde yüzde 20 düzeyinde uygulanan zorunlu karşılık tesisinin, uygulamanın etkinliğinin artırılması amacıyla bankalar için yüzde 30 oranında menkul kıymet tesisi ile ikâme edilmesi getirildi.

● 30 Aralık 2022 tarihi itibarıyla 29 Temmuz 2022 tarihine göre yüzde 10 kredi büyüme oranını aşan kredi tutarı kadar menkul kıymetin bir yıl boyunca tesis edilmesi sağlandı.

● Hariç tutulan kredi türlerinin harcama mukabili kullandırılmaması halinde menkul kıymet tesisine tabi olması kararlaştırıldı.

● Tebliğ yayımı tarihinden itibaren, 2022 yıl sonuna kadar kullandırılacak ticari nitelikteki kredilerde Merkez Bankası tarafından yayımlanan yıllık bileşik referans oranın 1,4 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi tutarının yüzde 20’si, 1,8 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi tutarının yüzde 90’ı nispetinde menkul kıymet tesis edilecek.

● Düzenlemeleri yorumlayan analistler zorunlu karşılık yerine Hazine tahvilleri tutulmasının son dönemdeki düzenlemelerle düşüş trendine giren sabit kuponlu devlet tahvillerinde talebi artıracağını ve Hazine’nin borçlanma maliyetlerini düşürücü etki yapacağını dile getirdi. Bunun yanı sıra yüzde 10 kredi büyümesini aşan bankalar kredi tutarı kadar menkul kıymeti de 1 yıl boyunca tutmak zorundalar.

TİCARİ KREDİ FAİZİ SON HAFTA ARTTI

Merkez Bankası verilerine göre ortalamada kurumsal kredi kartları ve kredili mevduat hesapları hariç ticari kredi faizleri 5 Ağustos itibariyle yüzde 27,2’ye gerilemişti. Ancak 12 Ağustos haftasında ticari kredi faizleri yüzde 27,64’ye yükseldi. TL bazlı ticari kredilerin faiz oranı ise aynı haftada bir önceki haftaya göre 57 baz puan artışla yüzde 27,10’a çıktı. TL bazlı konut kredi faizleri 8 baz puan azalışla yüzde 18,58 ihtiyaç kredi faizleri 7 baz puan azalışla yüzde 34,38’e inerken, taşıt kredi faizleri 13 baz puan artışla yüzde 28,06’ya yükseldi. Bankaların TL mevduat için uyguladıkları faiz oranı 12 Ağustos haftasında bir önceki haftaya göre 3 baz puan azalışla yüzde 17,32’ye düştü.

Politika faizindeki 100 baz puan indirimin de mevduat faizinde düşüşü sürdürmesi bekleniyor. Bankaların dolar mevduat faizi 1 baz puan artışla yüzde 2,49 ve Euro mevduat faizi 2 baz puan artışla yüzde 1,09 oldu. Dolar bazlı ticari kredilerin faiz oranı aynı haftada 55 baz puan artışla yüzde 9,03’e çıkarken, Euro bazlı ticari kredilerin faiz oranı 129 baz puan azalışla yüzde 4,56’ya indi.