Halka arzda ‘patron’ daha çok kazandı: 171 milyar TL’nin ne kadarı kasaya girdi?

Halka arzlarda artışların görüldüğü 2023-2025 arasında halka arzını tamamlayan toplam 100 şirkete yatırımcılar 171 milyar TL'ye para girişi yaptı. Fakat halka arzların tek motivasyonu, şirketlerin yeni yatırımları, büyüme planlarının finansmanı veya kredi borçlarının ödenmesi için sermaye ihtiyacı duyması olmadı.

CNBC-e’den Barış Erkaya’nın borsa/son-28-ayda-halka-arzlarla-patronlar-515-milyar-tl-topladi-h11927">haberine göre, ana ortakların yıllardır yatırımlarıyla büyüttükleri şirketlerin hisselerini nakde çevirme motivasyonu halka arz fırtınasının bir diğer boyutu oldu. Bu motivasyon; 2023 yılının başından bugüne kadar toplam 51,5 milyar TL oldu.

Bir şirket neden halka arz olur?

Son birkaç yılda karşımıza çıkan koşullarda ilk akla gelen sebep; 24 Şubat 2023'te Merkez Bankası'nın politika faizi yüzde 8,5 olurken, 22 Mart 2024'te ise yüzde 50 ile zirve yaptı. Ticari kredi faizleri 2023 Şubat ayı başında yüzde 12,81 ile dipteyken 2024 Nisan ayında yüzde 69'lara ulaştı.

Yükselen enflasyon, beraberinde yükselen kredi maliyetleri, kısılmaya çalışılan para muslukları, makro ihtiyacı tedbirlerle finansmana erişime getirilen sınırlamalar, büyümek, büyüyemiyorsa da küçülmemek, küçülüyorsa da faaliyetini sürdürebilmek amacıyla mücadele eden şirketler için oldukça zorlu bir dönem yaşandı.

Halka arz ise her ne kadar şirketleri daha fazla hissedarın denetimine açıyorsa da maliyet açısından alternatifleriyle kıyaslanmayacak kadar ucuz maliyetli bir finansman yöntemi. Örneğin bir büyük yatırımcıya yüklü hisse satışı ile alınacak kararlarda etkili olacağı bir oy hakkı verme riskinden de daha uzak.

Halka arzların ana motivasyonu ne?

Elbette hayır. Bir de halka arz edenin motivasyonu var. O da halka arz edilen şirketin ana hissedarı. Yıllardır yatırım yaptığı şirketi için bir fiyat tespiti yaptırıp, sonrasında da o fiyattan yatırımının bir bölümünü nakit paraya dönüştürmek isteyen ana hissedarlar (ya da daha basit bir anlatımla patronlar) da bu halk arz süreçlerinin bir parçası oldu.

Son 28 ayda, yani 2023 yılının başından bu yana halka arz edilen 100 şirketin sadece 24 tanesi ortak satışı yoluyla değil, sermaye artırımı yoluyla halka arz edildi. Bu da şu anlama geliyor: Halka arz edilen şirketlerin yüzde 24'ünde halka arz gelirinin tamamı şirketin kasasına gitti. Kalan yüzde 76'sında ise hem şirketin hem de ana hissedarın cebine girdi. Hatta yüzde 6'sında ortakların hisse satışı, bedelli sermaye artırımından daha yüksek oldu. Yani 6 şirkette halka arz sonucunda toplanan paranın çoğu şirketten çok ana hissedarların kasasına girmiş oldu.

İşte 2023 başından bu yana gerçekleşen 100 halka arz ve halka arzlardan elde edilen gelirlerin en yeniden en eskiye durumu: