Faizde 'U' dönüşü sınırlı kaldı: Yüzde 15

ŞEBNEM TURHAN

Merkez Bankası yeni başkanı Hafize Gaye Erkan başkanlığındaki ilk toplantısında yüzde 8,5 seviyesindeki politika faizini 650 baz puan artırarak yüzde 15’e yükseltti. Piyasanın yüzde 20 seviyesindeki beklentisinin çok altında kalan faiz artışı Mart 2021’den sonra ilk artış olarak tarihe geçti. Piyasa oyuncuları Merkez Bankası’nın işledi doğru yaptığını gösterme açısından Merkez Bankası’nın elindeki büyük şansı kuvvetli bir faiz artışı yapmayarak kullanamadığına dikkat çekerken parasal sıkılaştırma sürecinin ilk adımının atıldığını bundan sonra regülasyonlardaki sadeleşmenin de önemli olacağını vurguladı. Dolar ve Euro faiz kararı sonrası yönünü yukarıya çevirdi, Euro 26 lirayı, dolar 24 lirayı aştı. Borsa İstanbul endeksleri ise dalgalı bir seyir izledi.

Son dönemdeki en kritik Merkez Bankası Para Politikası Kurulu toplantısı 6.5 puanlık faiz artışıyla sonuçlandı. En son bu denli yüksek faiz artışı Haziran 2018'de Başkan Murat Çetinkaya döneminde 8.5 puan olarak gerçekleştirilmişti. Naci Ağbal dönemindeki ilk artış da 6.25 puan olmuştu. Merkez Bankası Başkanı Erkan ile birlikte PPK metni de tamamen değiştirildi ve dezenflasyonun en kısa sürede tesisi, enflasyon beklentilerinin çıpalanması, fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın kontrol altına alınması için parasal sıkılaştırma sürecinin başlatılmasına karar verildiği açıklandı.

Geleneklerden kopulamadığının işareti

Oldukça kısa bir PPK metni yayımlandı. Bankacılık sektörü kaynakları metnin kısa ve yetersiz olduğunu belirterek yüzde 5 enflasyon hedefinin korunuyor olmasını ise anlamsız olarak değerlendirdi. 2025-2026 yıllarında bile Türkiye’nin yüzde 5 enflasyonu yakalayamayacağını vurgulayan kaynaklar faizin yüzde 15’e çıkarılmasını ise eski geleneklerin devam ettiğini ve ‘mevcut yanlıştan’ çok kopulamadığının göstergesi olarak yorumladı. Faiz artışının piyasa beklentisinin çok altında olması nedeniyle etkisinin de çok olmayacağını söyleyen kaynaklar eski yüzde 8,5 politika faizi nasıl sadece bankaların ucuz fonlanmasını sağlarken bu yüzde 15 oranının da durumun devam edeceğini gösterdiğini, mevduat, kredi ve tahvil faizlerinde ciddi bir değişiklik yaratmasının zor göründüğünü işaret etti.

Yüzde 5 enflasyon hedefi korundu

PPK metninde son aylardan tamamen farklı metinde küresel ekonomide enfl asyon düşerken, halen uzun dönem ortalamalarının çok üzerinde seyrettiğine işaret edilerek bu nedenle, bütün dünyada merkez bankaları enflasyonu düşürmeye yönelik tedbirler aldığı belirtildi.

Türkiye’de, yakın döneme ilişkin göstergelerin enfl asyonun ana eğiliminde yükselişe işaret ettiğine dikkat çekilen PPK metninde, “Bu gelişmede yurtiçi talepteki güçlü seyir, maliyet yönlü baskılar ve hizmet enfl asyonundaki katılık belirleyici olmuştur. Kurul, bu unsurlara ek olarak fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın enflasyon üzerinde ilave olumsuz etki yapacağını öngörmektedir. Kurul politika faizini enflasyonun ana eğiliminin gerilemesini ve orta vadede yüzde 5 hedefine ulaşmasını sağlayacak parasal ve finansal koşulları oluşturacak şekilde belirleyecektir” denildi.

Gerektiği zaman gerektiği ölçüde

Piyasa oyuncularının PPK metninde en dikkat çektiği ifadelerden biri de “Enflasyon görünümünde belirgin iyileşme sağlanana kadar parasal sıkılaştırma gerektiği zamanda ve gerektiği ölçüde kademeli olarak güçlendirilecektir” oldu. Bu ifadeyi ‘her ay benden faiz artışı beklemeyin’ olarak yorumlayan piyasa oyuncuları piyasanın şartlarına ve gidişatına göre aylık 1-2 puanlık ayarlamalarla para politikasının sürdürülecek gibi göründüğünü vurguladı. Bankacılık sektörü kaynakları, faizin yüzde 15 yapılıp kademeli devam edebilirim mesajının Merkez Bankası’na yönelik faiz kararı öncesi algıyı değiştirdiğine dikkat çekti ve ‘iplerin TCMB’nin elinde olmadığının’ gösterdiğini dile getirdi.

Regülasyonların kaldırılacağı sinyali

Metinde enflasyon ve enfl asyon eğilimine ilişkin göstergelerin yakından takip edileceği ve TCMB, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edeceği kaydedilen metinde parasal sıkılaştırma sürecinin başlaması ile para politikasının etkinliğinin artacağı belirtildi. Metinde, “Bununla birlikte, fiyat istikrarının sürekliliğini sağlamak hedefiyle, TCMB cari dengeyi iyileştirecek stratejik yatırımları desteklemeye devam edecektir” denilerek selektif ve düşük faizli kredi politikasının süreceğinin mesajı verildi.

Piyasanın kısa metinde önem verdiği diğer konu da regülasyonlara ilişkin ifade oldu. PPK metninde “Kurul, mevcut mikro- ve makroihtiyati çerçeveyi, piyasa mekanizmalarının işlevselliğini artıracak ve makro finansal istikrarı güçlendirecek şekilde sadeleştirecektir. Sadeleşme süreci, etki analizleri yapılarak kademeli olacaktır” denildi. Bankacılık sektörü kaynakları makroihtiyati önlemlerin kademeli olarak kaldırılacağının sinyalinin verildiğini belirterek bunun ekonomiye katkısı olacağını kaydetti.

■ KREDİ KARTI VE KMH FAİZİ AĞUSTOSTA YÜKSELECEK

Merkez Bankası’nın politika faizini yüzde 15’e çıkarmasının ardından bankaların APİ ve swap kanalıyla yapılan fonlama kademeli olarak yüzde 15'e gelecek. Yine referans faiz oranının 1.4 katı ve 1.8 katı olarak belirlenen menkul kıymet tesisi zorunluluğu bulunmayan ticari kredi faizleri de yukarıya çekilecek. İhtiyaç kredi faizinde de yine politika faizine göre belirlenen referans faiz oranındaki değişimle birlikte 1.8 kat ve 2 kat olarak uygulanan faiz üst sınırı değişecek. Kredi kartı ve kredili mevduat hesabı faiz oranları da ağustos ayı itibariyle değişecek. Yüzde 40 seviyesindeki mevduat faizlerinde ise regülasyonlar kanadında bir adım atılmadan bir değişim beklenmiyor. Bugün Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan Türkiye Bankalar Birliği üyeleri ile bir araya gelecek. Bu toplantıda da gündem regülasyonlar olacak.