Düşük faizli krediler kamunun kârını yedi

Şebnem TURHAN

Pandemi ile birlikte küresel çapta başlayan genişleyici para politikaları Türkiye’de de karşılık bulmuş ve düşük faiz politikası bankaların kredi büyümesi ile kârlarında rekor seviyelere ulaşılmasını sağlamıştı. Kamu mevduat bankaları bu süreçte ön plana çıkmış ve özellikle tek haneli faizlerle yapılan konut kredisi fonlaması kamu mevduat bankalarının 2020 ilk çeyreğini 4 milyar 421 milyon lira net dönem kârı ile tamamlamalarını sağlamıştı. Bu 2019 yılının ilk çeyreğine göre yüzde 111 yani iki katından fazla büyümeye işaret ediyordu. 2021 yılının ilk çeyreğinde tablo değişti. Kasımdan itibaren geçilen sıkı para politikası mevduat ve kredi faizlerinde artış getirdi ve bu en çok kamu bankalarının kârını etkiledi. Yılın ilk çeyreğinde kamu mevduat bankalarının net dönem kârı 1 milyar 601 milyon liraya indi. Geçen yıla göre yüzde 63,7 düşüş yaşandı. Üç kamu mevduat bankası arasında kârında en fazla kayıp yaşayan ise yüzde 92,8 ile Halkbank oldu.

Ziraat Bankası’nın net dönem kârı yüzde 48,6 düşüşle 962 milyon liraya, Vakıfbank’ın net dönem kârı yüzde 56,3 düşüşle 750 milyon liraya, Halkbank’ın net kârı da yüzde 92,8 düşüşle 59 milyon liraya indi.

Yerli ve özel bankalar kârlarını arttırdı

Yerli ve yabancı özel banklarda ise net dönem kârında ilk çeyrekte geçen yıla göre yükseliş yaşandı. Kamu mevduat banklarıyla birlikte Türkiye’nin en büyük 7 bankası arasında bulunan yerli ve özel 4 bankanın ilk çeyrek performansı kamudan farklı. İş Bankası’nın net dönem kârı geçen yıla göre yüzde 27,3 artarak 1 milyar 854 milyon liraya, Garanti Bankası’nın net kârı yüzde 55 artarak 2 milyar 529 milyon liraya, Yapı ve Kredi Bankası’nın net kârı yüzde 28,6 artarak 1 milyar 453 milyon liraya, Akbank’ın net dönem kârı da yüzde 54,7 artarak 2 milyar 27 milyon liraya çıktı. Peki aynı sıkı para politikası yaşandığına göre kamu mevduat bankalarının net dönem kârı niye diğer büyük yerli ve yabancı özel bankalardan daha fazla etkilendi.

Düşük kârlılık devam edecek

Başkent Üniversitesi Finans ve Bankacılık Programı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Şenol Babuşcu bunun en büyük nedeninin kamu bankalarının geçen yıl verdiği konut kredilerinden kaynaklandığını vurguladı. Babuşcu, kamu mevduat bankalarının ortalama yüzde 8 faizle fonlanan başta konut kredileri olmak üzere tüm taksitli kredilerin 2021 yılında ortalama yüzde 18 faizli mevduat ile finanse edilmesi gerektiğine dikkat çekerek şöyle konuştu: “Bu faiz gelirlerini düşürürken faiz giderlerini artırdı. Ve gelir kaybına neden oldu. Kamu bankalarının kullandırdığı konut kredileri ile yerli ve yabancı bankaların kullandırdıkları arasında devasa bir fark var. Bu krediler en az 10 yıl vadeli ve sabit faizli. Yine tüketici kredileri de 36 ay vadeli ve sabit faizli kamu bankaları bu alanda da önde gitti. Düşük faiz sabit kalırken mevduat faizinin yükselmesi kamu bankalarını olumsuz etkiledi. Özel bankalar düşük faizli kredileri uzun vadeli krediler değildi ve akıllıca kullandırdılar.”

Babuşcu, faizler bu seviyede olduğu sürece kamu mevduat bankalarında düşük kârlılığın devam edeceğine de dikkat çekti.

Kamu bankalarının faiz gelir ve gideri nasıl değişti?

Kamu bankalarının geçen yılın ilk çeyreğinde yüksek seyreden karları, bu yıl sert düşüş gösterdi. Ziraat Bankası'nın karı yüzde 48,6, Vakıfbank'ın yüzde 56,3, Halkbank'ın karı ise yüzde 92,8 geriledi. Yerli ve yabancı özel bankaların ilk çeyrek dönem karlarında ise geçen yıla göre artış yaşandı. Ziraat Bankası: Bankaların 2021 yılı ilk çeyrek bilançoların göre Ziraat Bankası 962 milyon lira net dönem kârı elde etti. Ziraat’in geçen yılın ilk çeyreğindeki net dönem kârı 1 milyar 871 milyon lira idi. Bu kârda yüzde 48,58 düşüş yaşandığını ortaya koyuyor. Bankanın faiz gelirleri geçen yılın ilk çeyreğine göre yüzde 26,7 artarken faiz giderleri ise yüzde 94,5 yükseldi. Ziraat Bankası’nda mevduata verilen faiz giderindeki artış ise geçen yıla göre yüzde 81,5 olarak belirlendi. Net faiz geliri ise yüzde 28,1 düştü.

Vakıfbank: Banka bu yılın ilk çeyreğinde 750 milyon lira dönem net kârı elde etti. Geçen yılın ilk çeyreğinde bankanın net dönem kârı 1 milyar 716 milyon lira olmuştu. Yani yüzde 56,3 kayıp yaşadı Vakıfbank net dönem kârında. Vakıfbank’ın faiz geliri ilk çeyrekte yüzde 41,1 artarken faiz giderleri ise yüzde 120,8 artış gösterdi. Vakıfbank’ta faiz giderleri artışında mevduata verilende geçen yıla göre yüzde 144,5’lik artış dikkat çekti. Böylece net faiz geliri ise yüzde 45,4 geriledi. Halkbank: Geçen yıl ilk çeyrekte 825 milyon lira kâr eden banka bu yılın ilk çeyreğinde 59 milyon lira kâr etti. Bu geçen yıla göre yüzde 92,8 düşüşe işaret ediyor. Halkbank’ın faiz gelirleri yüzde 29,4, faiz giderleri ise yüzde 137,3 arttı. Halkbank'ın faiz giderlerinde mevduata verilen faiz gideri artışı yüzde 136 oldu. Net faiz geliri ise -99 milyon liraya indi. Geçen yıl ilk çeyrekte bankanın net faiz geliri 5.2 milyar lira seviyesindeydi.