Altın ithalatı yeni rekora koşuyor

HÜSEYİN GÖKÇE

Ödemeler dengesi içinde önemli açık unsurlarından birisi haline gelmeye başlayan altın ithalatında 2023 yılı yeni bir rekora doğru gidiyor. 2017 yılında 361 ton ile 1995 yılından bu yana en yüksek altın ithalatı gerçekleştirilirken, bu yılın ilk yarısında 183 tonluk ithalat yapıldı. Aylık bazda ise 68 ton ile rekor 2023 yılı Ocak ayında kırılmış oldu. İthalata ödenen para ise Ocak-Haziran döneminde önceki yılın aynı dönemine göre 11 milyar dolar artarak 5 milyar dolardan 16 milyar dolara çıktı. 2013 yılından bu yana yapılan ithalat ise 138.9 milyar dolara ulaştı.

Açık 37 milyar dolar, altın ithalatı 14.6 milyar dolar

Türkiye ekonomisi 2023 yılı Ocak-Mayıs döneminde 37 milyar 696 milyon dolar cari açık verirken, bunun yarısına yakını 14 milyar 612 milyon dolarla altın ithalatından kaynaklandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve BIST verilerinden yapılan derlemelere göre, yılın geri kalanında da ilk yarıdaki performans gösterilirse 2023 yılında altın ithalatında yeni bir rekora imza atılacak. Bu yıl Ocak ayında 68.3 ton ile son yılların en büyük altın ithalatı yapılırken, Şubat’ta 57.4 ton, Mart’ta 21.6 ton ithalat yapıldı. İthalat miktarı Nisan’da 2.8 tona gerilerken, Mayıs’ta 13.4 tona, Haziran’da ise 19.2 tona yükseldi. Böylece yılın ilk yarısında 183 ton altın ithalatı yapılmış oldu. Bu dönemdeki ithalatın parasal karşılığı ise 16 milyar 550 milyon dolara ulaştı. Geçen yılın tamamında 264.8 ton altın ithalatına 20 milyar 434 milyon dolar ödenmişti.

Rekor yıldakinin yarısı kadar ithal edildi, aynı para ödendi

Yıllar itibarıyla toplam altın ithalatına bakıldığında ise en yüksek ithalatın 361  ton ile 2017 yılında gerçekleştirildiği gözlendi. Altın fiyatlarında yaşanan gelişmeler ithalatın maliyetinde de ciddi artışa yol açtı. Rekor ithalatın yapıldığı 2017’de 361 ton altın için 16 milyar 577 milyon dolar ödenirken, bu yılın ilk yarısında yapılan 183 tonluk ithalata 16 milyar 551 milyon dolar ödendi.

Türkiye 2013 yılı ikinci yarısından itibaren geçen son 10 yıl içinde altın ithalatına toplam 130 milyar dolar para harcarken, yıl bazında en yüksek ithalat 25 milyar 184 milyon dolar ile 2020 yılında yapıldı.

■ MÜCEVHER İTHALATINDA YÜZDE 20 EK MALİ YÜKÜMLÜLÜK

Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile altın, pırlantalı altın ve kıymetli metallerden yapılan 6 kalem mücevher ithalatında yüzde 20 ek mali yükümlülük uygulanması hükme bağlandı. Bazı Ürünlerin İthalatında Ek Mali Yükümlülük Uygulanmasına Dair Karar’ın yürürlüğe konulmasına ilişkin karar Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla Resmi Gazete’de yayımlandı. Cumhurbaşkanlığı Kararı ile getirilen yüzde 20 oranındaki ek mali yükümlülük, Avrupa Birliği (AB) ve STA yapılan ülkeler dışındaki ülkelerden yapılacak ithalatta geçerli olacak. Bu kapsamda elde edilecek gelir, gümrük vergileri ve diğer mali yükümlülüklerden ayrı şekilde tahsil edilip, genel bütçeye irat kaydedilecek. Gümrük Kanunu ile ilgili diğer gümrük mevzuatının; gümrük vergisinin tescili, tahakkuku, tahsili, geri verilmesi, takibi, teminata bağlanmasına ilişkin hükümleri, bu karar kapsamında yapılacak ithalat işlemlerine de uygulanacak.           

Hangi ürünleri kapsıyor

Karar temel olarak mücevherci eşyası, kuyumcu eşyası ve aksamı ile kıymetli metallerden veya kıymetli metallerden kaplama eşyaları kapsıyor. Ürünler Gümrük Tarife Cetvelinde, 7113.19.00.00.11 Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonlu (GTİP) ürün altından olan mücevherci eşyası, 7113.19.00.00.12 pırlantalı altından mücevherci eşyası, 7113.20.00.00.00 GTİP’li kıymetli metallerle kaplı mücevherci eşyası, 7114.19.00.00.11 GTİP’li, 7114.19.00.00.11 GTİP’li altından mücevherci eşyası, 7114.20.00.00.00 GTİP’li kıymetli metallerle kaplı mücevherci eşyası ile 7115.90.00.00.21 GTİP’li altın kaplama diğer eşyalar şeklinde tanımlanıyor.

■ “Karar, kaçakçılığın artmasına sebep olabilir”

Altın ithalatına kota uygulanmasının, kayıt dışı işlemlerin ve kaçakçılığın artmasına yol açacağına dikkat çeken Mücevher İhracatçıları Birliği Başkanı Burak Yakın, “Neticede altın talebine bağlı olarak altına erişim maliyetinin artmasına neden olur. Toplamda altına erişim maliyetinin artması ihracatçı firmaların maliyetlerini de arttıracağı için küresel pazarlardaki rekabet gücümüzü olumsuz etkiler. Altına kota uygulanması halinde, Türkiye’nin tüm sınırlarından kaçak altın girecektir. Bu da hem sektörümüze, hem ülkemize zarar verecektir” diye konuştu.         

“Uygulamanın takipçisi olacağız”

Yakın, sözlerini şöyle tamamladı: “Nasıl ki, petrol ithalatımız cari açık üzerinde olumsuz etki yaptığı için petrol ithalatına ve dolayısıyla araçların akaryakıt tüketimine kota getirmek ekonomi üzerine olumsuz etki yaparsa, aynı şekilde altın ithalatına kota uygulanmasının ülkemiz ekonomisine katkı sağlayan sektörümüzü olumsuz, bu karardan kazanç elde etmek isteyen kayıt dışı sektör için olumlu yansımaları olacaktır. İhracatımızı olumsuz etkilemeyecek şekilde etkili önlemler alınması hususunda hükümetimizin her zamanda yanında olduk ve olacağız. Uygulamanın üretim yapan, ihracat yapan üyelerimizi nasıl etkileyeceğini takip ederek yetkili mercilerimizi bu konularda bilgilendirerek Türkiye ekonomisine katkıda bulunmaya devam edeceğiz.”