Aktif rasyosu 'yeni dönem'de devam eder mi?

Yeni ekonomi dönemi diye adlandırılan ve piyasa dostu olarak tanımlanan son süreç Türkiye sermaye piyasalarına yabancı girişini sağladığı gibi Türk Lirası’nın da bir haftada yüzde 10’un üzerinde değer kazanmasına yol açtı.

Borsa İstanbul da bankacılık endeksi öncülüğünde rekor üstüne rekor kırdı. Bankacılık endeksi geçen hafta yüzde 22,6 yükselmeyi başardı. Ancak bankaların önünde bir engel daha kaldı. Geçen hafta düzenlenen CEO Club’da Garanti Bankası CEO’su Recep Baştuğ'un da dikkat çektiği aktif rasyosu.

Formülde gevşetmeyle son olarak 1 Kasım’da sendikasyon kredileri aktif rasyosu hesabına dahil edilmişti. Bu değişiklik bankalara alan açsa da kredi arzını artırmayı hedefleyen aktif rasyosuna ilişkin şikayetlerin geçen hafta yeni Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal ile bankacıların yaptığı toplantıda da gündeme geldiği dile getirilmişti. Bu hafta Merkez Bankası Para Politikası Kurulu’nda politika faizi artırımı kadar piyasanın Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’ndan (BDDK) aktif rasyosunu kaldırması beklentisi de bulunuyor.

BDDK’nın pandemi nedeniyle reel sektörün finansa erişimini kolaylaştırmak için bankaları kredi vermeye teşvik eden aktif rasyosu hesabını mayısta uygulamaya aldı. Hesap daha fazla kredi veren bankaların aktif rasyosunu tutturmasını ve cezalarla karşı karşıya kalmamasını sağlıyordu. Peki, BDDK verilerine göre mayısta devreye giren aktif rasyosu bankaların kredi genişlemesini ne ölçüde sağladı? Aktif rasyosu devreye girmeden önceki 30 Nisan haftası kredi hacmi ile 6 Kasım'da biten haftadaki kredi hacmi karşılaştırıldığında kamu bankaları yüzde 19, yabancı sahipli bankalar yüzde 20,7, yerli özel bankalar yüzde 18 büyüme gösterdiler. Genel sektörde de kredi hacmindeki büyüme yüzde 19. Son haftalarda ise tüketici kredilerinde bir yatay seyir yaşanırken ticari kredilerdeki ivme korunuyor. Toplam kredi hacmi 3 trilyon 696 milyar 825 milyon liraya çıktı.

Baştuğ’un 2021’e aktarılan problem olarak gösterdiği takipteki alacaklar da 152 milyar 262 milyon liraya çıktı. Önceki haftaya göre 545 milyon lira arttı Takipteki alacakların kredilere oranı da yüzde 4,11 oldu. Söz konusu takipteki alacakların 113 milyar 264 milyon lirasına özel karşılık ayrıldı. Takipteki alacak oranının geçen yıla göre daha düşük seviyelerde olmasının nedeni ise yine pandemi döneminde devreye alınan sorunlu alacakları takibe atma süresinin uzatılması idi. Her ne kadar oran düşse de bankaların artan takipteki alacak riski için zorunlu olmasalar da karşılık ayırmaya devam ediyorlar.

Yine CEO Club’ta Türkiye Bankalar Birliği Başkanı Hüseyin Aydın da Merkez Bankası fonlamasına olan bağımlılığa işaret etmişti ki aktif rasyosu bankaları Merkez Bankası ile swap yapmaya teşvik ediyor. Aydın’ın verdiği bilgiye göre swap dahil Merkez Bankası’nın piyasa fonlamasının 550-600 milyar TL’ye ulaştı. Aktif rasyosunda da formüle göre bankalar topladığı döviz mevduatını Merkez Bankası’na götürüp swap yaparak TL’ye dönüştürdüğünde hesapta artış sağlıyorlardı.

TL mevduatlar yüzde 0,4 azaldı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Haftalık Para ve Banka İstatistikleri’ne göre bankacılık sektöründeki toplam mevduat (bankalar arası dahil) 6 Kasım ile biten haftada 109 milyar 242 milyon 647 bin lira artarak 3 trilyon 651 milyar 251 milyon 443 bin liradan, 3 trilyon 760 milyar 494 milyon 90 bin liraya yükseldi. Bu dönemde bankalardaki TL cinsi mevduat yüzde 0,40 azalışla 1 trilyon 552 milyar 220 milyon 785 bin lira, yabancı para (YP) cinsinden mevduat ise yüzde 5,31 yükselişle 2 trilyon 68 milyar 322 milyon 612 bin lira oldu. Bankalarda bulunan toplam YP mevduatı, geçen hafta 3 milyar 335 milyon dolar artarak 252 milyar 534 milyon dolara çıktı.

Mevduat faizi yılın zirvesinde 

Öte yandan TCMB verilerine göre 1 aya kadar vadeli Türk Lirası mevduatlarda faiz oranı 6 Kasım haftası itibariyle yüzde 11,26 oldu. Böylelikle ortalama mevduat faizlerinde bu yılın en yüksek seviyesi görülmüş oldu. Mevduat faizleri bankalara göre farklılık gösterirken bazı kamu bankalarının mevduatta yüzde 15'e varan oranlar sunduğu da biliniyor. TCMB verilerine göre 3 aya kadar vadeli mevduatlarda faiz oranı da yüzde 13'ün üzerine yükseldi.

İhtiyaç kredisi faizi yüzde 20’yi geçti

Merkez Bankası verilerine göre TL bazlı ticari kredilerin faiz oranı ise aynı haftada bir önceki haftaya göre 97 baz puan artarak yüzde 16,89 oldu. TL bazlı konut kredi faizleri 39 baz puan yükselişle yüzde 15,57; taşıt kredi faizleri 122 baz puan yükselişle yüzde 18,59 ve ihtiyaç kredi faizleri 63 baz puan artışla yüzde 20,32 olarak gerçekleşti. Dolar bazlı ticari kredilerin faiz oranı aynı haftada 5 baz puan artışla yüzde 4,00 olurken Euro bazlı ticari kredilerin faiz oranı 29 baz puan artışla yüzde 3,29’e çıktı.