Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), "Akaryakıt Fiyat Oluşumu: Brent Petrol Fiyatı İyi Bir Tahmin Aracı Mı?" başlıklı bir araştırma notu yayımladı.

TCMB'nin internet sitesinde yer alan araştırma notunun sonuç bölümünde şu bilgiler verildi:

"Akaryakıt fiyatları temel olarak ürün fiyatı, toptancı marjı, gelir payı, dağıtıcı marjı, bayi marjı ve vergilerin toplamından oluşmaktadır. Benzin ve motorinin nihai fiyatı içinde ürün fiyatı ve vergi kalemleri ön plana çıkarken, LPG’nin nihai fiyatında bu faktörlerin dışında dağıtıcı-toptancı marjı da görece daha önemli bir paya sahiptir.

Akaryakıt fiyatlarının değişimi

Tarihsel olarak, nihai akaryakıt fiyatı içinde her üç akaryakıt grubunda da ürün fiyatının payı yükselirken, verginin payı azalış kaydetmektedir. Akaryakıt fiyatları, maliyet ve beklenti kanallarından enflasyonu etkileme potansiyeline sahip olmasından ötürü önümüzdeki dönemde akaryakıt fiyatlarının seyri dezenflasyon süreci açısından önem arz etmektedir.

Ekonomik aktörlere ve politika yapıcılara da ileriye yönelik önemli bir rehberlik etmesinden ötürü doğru ve zamanlı akaryakıt fiyat tahminlerinin yapılmasının önemi de giderek artmaktadır. Bu kapsamda, akaryakıt fiyat tahmin modellerinde doğru ürün fiyatının kullanılması gerekmektedir.

Akaryakıt fiyat tahminlerinde Brent petrolün rolü

Bu çalışmada, varil başına Brent ham petrol fiyatının akaryakıt fiyat tahmin modelleri için iyi bir tahmin aracı olup olmadığı ekonometrik olarak sınanmıştır. Modellerinin açıklama gücü ve örneklem dışı tahmin performansları incelendiğinde; Brent petrol yerine ilgili akaryakıt grubuna özgü ürün fiyatının kullanılmasının daha isabetli olacağı ve daha fazla bilgi sağladığı saptanmıştır. Dolayısıyla, akaryakıt ürünlerinin fiyatlarına yönelik öngörüler oluşturulurken ürün fiyat gelişmelerinin dikkate alınması önem arz etmektedir.

Akaryakıt fiyatlarında kur ve ürün fiyatının etkisi

Brent petrol fiyatı yerine ürün fiyatının kullanıldığı model sonuçları incelediğinde; benzinin nihai fiyatında kurun ürün fiyatından bir miktar önemli olduğu görülürken, mazotun nihai fiyatında daha dengeli bir görünüm izlenmektedir. LPG’nin nihai fiyatında ise ürün fiyatının katsayısının diğer iki akaryakıt grubunda tahmin edilen katsayılara göre daha düşük kalmaktadır. İleride yapılması planlanan çalışmalar, ürün fiyatı ve kurun akaryakıt fiyatları üzerindeki asimetrik ilişkilerine odaklanarak politika yapıcıların dezenflasyon sürecine ilişkin değerlendirmelerine katkıda bulunabileceklerdir. "