Rusya, elektrikli araç pazarını gölgeliyor
EV bataryalarında kritik bileşenler olan nikel ve kobaltın en büyük üreticilerinden biri Rusya. Bu ülkeye yaptırımlar nikel fiyatını yıllık yüzde 202, kobaltı yüzde 60 yükseltti. Lityum fiyatları da lojistik sıkıntılarla yılbaşından bu yana yüzde 74 arttı.
Evrim KÜÇÜK
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından dünyada enerji fiyatları hızla yükselince elektrikli araçlar (EV) tasarrufl u sürüş isteyenler tarafından daha çok tercih edilmeye başlayabilir. Ancak yükselen emtia fiyatlarının, 2022’de parlak bir görünümü olması beklenen EV sektöründe büyümeyi dizginleyebileceği belirtiliyor. Bunun nedeni ise batarya üretiminde kullanılan metallerin fiyatlarının petrolden daha hızlı artması ve EV maliyetlerinin yükselmesi.
Emtia ve diğer piyasalarda bu haftanın başından beri fiyatlarda artış görülüyor. Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, Rus ekonomisini hedef alan yaptırımlara ve tedarik zincirlerinde aksamalara neden oldu. Paladyum, altın, petrol ve buğday gibi birçok ürün rekor seviyelere ulaşırken, EV batarya üretiminde kullanılan nikel ve kobaltın fiyatı patladı. 8 Mart'ta, nikel fiyatları ton başına 100.000 doların üzerinde eşi görülmemiş bir yüksekliğe ulaştıktan sonra şu sıralar 48 bin dolarla, tarihinin en yüksek seviyelerinde. Fiyat artışı aylık yüzde 104, yıllık yüzde 202 civarında. Kobaltın fiyatı, ton başına 82 bin dolarla Haziran 2018'den bu yana en yüksek noktası olarak gerçekleşti. Fiyat artışı yılbaşından bu yana 17, yıllık yüzde 60’a yakın.
EV'ler için en çok kullanılan batarya tipi olan lityum iyon için kullanılan diğer metallerden lityum karbonatın fiyatı fiyatı son 1 yıl içinde yüzde 262, bu yıl ise yüzde 74 artarak 500 bin yuan/ tona dayandı.
Rusya, Kongo ve Avustralya başlıca üreticiler
Bataryalarda ihtiyaç duyulan metaller belli bölgelerde yoğunlaşıyor. Lityum, nikel ve kobalt gibi mineraller sadece birkaç ülkede üretiliyor. Her bir mineralin arzının yarısından fazlası ilk 3 üretici ülkeden geliyor. Bu da tedarik zincirini olası aksaklıkları ve fiyat dalgalanmalarına karşı savunmasız hale getiriyor. Rusya, küresel kobalt üretiminin yüzde 6'sından fazlasından sorumlu olan dünyanın en büyük ikinci kobalt üreticisi. Aynı zamanda küresel üretimin yüzde 12’sini yaptığı nikelde dünyanın üçüncü büyük üreticisi.
Nikel ve kobaltı Rusya dışındaki ülkelerden temin etmek mümkün. Kobalt üretiminde Demokratik Kongo Cumhuriyeti (DRC) ve Avustralya, toplam küresel üretimde sırasıyla yüzde 69 ve yüzde 47’ük payı ile diğer önemli üreticiler. Endonezya ve Filipinler de nikel üretimin yüzde 30'undan ve yüzde 13'ünden fazlasını gerçekleştiriyor. Fakat lojistik sıkıntılar nedeniyle bu ülkelerin arzında da sorun yaşanıyor.
Araştırma ve veri şirketi GlobalData tarafından yapılan bir analiz, "EV talebi için en önemli etkenlerden ikisinin teşvikler ve batarya fiyatlarıdır” diyor. GlobalData raporuna göre batarya elektrikli bir otomobilin maliyetine yaklaşık yüzde 35-40 oranında katkıda bulunuyor. Batarya fiyatları emtia fiyatlarıyla birlikte yükselirse ve bazı ülkelerde olduğu gibi sübvansiyon yeterli olmazsa EV satışlarında olumsuz etki yaratabilir.
Son birkaç yılda, EV satışları hızlı artıyor. 2021'de 6.6 milyon adetle küresel EV satışları, küresel otomobil pazarının neredeyse yüzde 9'unu oluşturdu.
ABD'de ortalama maliyet 1000 dolar arttı
Batarya metallerindeki ani fiyat artışının otomotiv devlerinin büyüme planlarına nasıl yansıyacağı konusunda şüpheler dile getirilmeye başlandı. Morgan Stanley otomobil analisti Adam Jonas, “Nikeldeki tırmanış, ABD’de ortalama bir EV’nin girdi maliyetinde yaklaşık 1.000 dolarlık bir artışı temsil ediyor” dedi. Jonas, fiyat artışının iddialı EV planlarını baltalayabileceğinden, yatırımcıların otomobil üreticilerinin kazançlarına ve önümüzdeki birkaç yıl içinde elektrikli araç satış penetrasyonuna yönelik beklentileri azaltmaları gerektiğini söyledi.
EV pilleri için nikel neden önemlidir?
Daha eski lityum iyon pillerde, yaklaşık 3'te biri nikel olan katotlar kullanıyordu. Ancak son yıllarda otomobil üreticileri, pillerin enerji yoğunluğunu artırmak ve araç menzilini artırmak için katotlardaki nikel yüzdesini artırdı. Şu an çoğu otomobilde en az yüzde 60 nikel içeren katotlar kullanıyor. Hatta bazıları daha nadir bulunan kobaltı azaltmak ve performansı artırmak için yüzde 90 nikel kullanıyor. Bu da fiyat artışının özellikle yüksek kaliteli EV’lerin maliyetinin artacağı anlamına geliyor. Ancak daha düşük maliyetli EV’ler için halihazırda kullanımda olan alternatif bir pil türü var. Lityum demir fosfat veya LFP. Bu bataryaların katotlarında demir fosfat kullanılıyor, nikel veya kobalta gerek duyulmuyor. Dezavantajı ise düşük enerji yoğunluğuna sahip olması ve ağır olması. Bu da zayıf performans anlamına geliyor.
