Petrol fiyatlarında 2024 senaryosu
Uluslararası referans olarak kabul edilen Brent türü ham petrolün varil fiyatının arz ve talepteki gelişmeler ve küresel ekonomik risklerdeki azalmanın etkisiyle bu yıl 70-90 bandında seyredeceği öngörülüyor.
2024 yılına ilişkin fiyat öngörülerini ekonomik büyüme verileri ile arz ve talep beklentilerine dayandıran JP Morgan, Bank of America, Citigroup, Goldman Sachs ve Morgan Stanley gibi ABD'nin finansal merkezi Wall Street'in önde gelen yatırım bankaları, arz kesintilerine yol açan jeopolitik gelişmelerin ani fiyat dalgalanmalarına sebep olabileceğine işaret ediyor.
Petrol fiyatlarının 2024'te büyük oranda sabit kalacağı öngörüsünde bulunan JP Morgan, Brent petrolün varil fiyatının ortalama 83 dolar olacağını tahmin ediyor. Banka, bu tahminini ABD'de petrol talebinin dirençli olması, gelişen piyasalarda güçlü talep büyümesi ve Avrupa piyasalarında istikrar beklentilerine dayandırıyor.
Goldman Sachs da küresel resesyon riskindeki azalmanın petrol talebini olumlu yönde destekleyeceğini, ABD kaynaklı üretim artışlarının ise petrol fiyatlarındaki yükselişi törpüleyeceğine işaret ediyor.
Brent petrolün, bu yıl 70-90 dolar bandında seyredeceğini tahmin eden Goldman Sachs, fiyatların yıllık bazda 81 dolar ortalamasını yakalayacağını öngörüyor.
Morgan Stanley de küresel petrol arzındaki artışın talepteki yükselişin önüne geçeceği beklentisiyle Brent petrolün bu yılın ilk yarısında varil başına 80 dolar seviyesinde seyredeceğini, yılın ikinci yarısında ise düşüşe geçeceğini tahmin ediyor.
Petrol fiyatlarına ilişkin en yüksek tahminin sahibi Bank of America, Brent petrolün varil fiyatının bu yıl ortalama 90 dolar civarında olacağını öngörüyor. En düşük tahmine sahip finansal kuruluş Citigroup da ABD'de artan petrol üretimi ile OPEC+ grubunun üretim kesintilerini sürdüreceği beklentisiyle bu yıl Brent petrolün varil başına ortalama 75 dolar olacağını tahmin ediyor.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings ise OPEC+ grubunun arz üzerinde kurduğu baskının yılın ilk yarısına kadar petrol fiyatlarını yukarı yönlü destekleyeceğini belirterek, Brent petrolün varil fiyatını bu yıl için ortalama 80 dolar olarak revize etmişti.
Arz ile talebin dengede olduğu bir piyasa bekleniyor
Hollanda merkezli bağımsız danışmanlık şirketi International Commodity Consulting (ICC) Emtia Danışmanı Robbert Marneffe, AA muhabirine, bu yıl, OPEC+ grubunun kesinti kararları, ABD'nin faiz indirimlerinde "yumuşak iniş" aşamasına ne zaman başlayacağı ve ülkenin petrol üretiminde yakaladığı ivmeyi devam ettirip ettiremeyeceğinin yatırımcıların odağında olacağını söyledi.
Marneffe, dünyanın en büyük petrol ithalatçısı Çin'in ekonomisini canlandırmak için teşvik paketleri kullanıp kullanmayacağı ve ülkedeki rafinerilerinin talep artışları ile jeopolitik gelişmelerin de bu başlıklar arasında yer alacağını belirterek, "2024'te petrol fiyatlarının varil başına 73 ile 93 dolar arasında kalacağını, çok geniş bir bantta seyretmeyeceğini düşünüyorum, ancak bu aralıkta sık fiyat dalgalanmalarına şahit olabiliriz." dedi.
Uluslararası Enerji Ajansının (IEA) bu yılın ilk çeyreğinde günlük 1,3 milyon varillik arz fazlası olacağına ilişkin tahminine atıfta bulunan Marneffe, söz konusu miktarın IEA'nın öngördüğü büyüklükte olmayacağını, arz ve talebin çoğunlukla dengede kalacağını vurguladı.
Marneffe, talebin beklenenden çok daha uzun bir süre artmaya devam edeceğine dikkati çekerek, "Birkaç yıl boyunca arz ve talep makasındaki açıklığın oldukça dar olacağına inanıyorum. Petrol akışı ve yatırımları zaten talebin daha yüksek seyrettiği Asya ve Afrika gibi bölgelere doğru kayıyor. Öte yandan Avrupa, enerji dönüşüm çabaları kapsamında petrol ve doğal gazı portföylerinden bu kadar hızlı ve olması gerekenden çok daha erken çıkarmasının bir bedeli olduğunu görebilir." dedi.
OPEC+ grubunun üretim kesintilerine devam etmesinin uzun vadede grubun pazar payını azaltarak piyasa yönetimini kaybetmesine yol açacağı endişelerine de değinen Marneffe, "ABD kaya petrolü üretimi zirve seviyelerine ulaştıktan sonra duraklama sürecine girdiğinde, OPEC grup birliğini korumayı başarıp piyasaların güvenini yeniden sağlamış olursa piyasaların hakimiyetini ciddi anlamda elinde tutabilir." diye konuştu.
Talep, bu yıl da fiyatları etkileyen esas unsur olacak
ABD merkezli enerji enformasyon şirketi Energy Intelligence Group Petrol Piyasaları Ekonomisti Julien Mathonniere de çatışmalar, savaşlar veya terör saldırıları gibi jeopolitik gelişmelerin uzun vadeli eğilimler oluşturmadığını ancak fiyatları kısa vadede etkilediğini söyledi.
Mathonniere, İsrail-Filistin çatışmasının petrol fiyatlarında endişe edildiği gibi bir etki oluşturmadığını, Kızıldeniz'de devam eden gerilimin ise Brent petrol fiyatlarında 4-5 dolarlık bir artışa neden olsa da fiyatların bu yükselişi korumakta zorlandığına dikkati çekti.
Piyasalardaki fiyat oluşumunu belirleyen asıl faktörün ticareti uzun dönemli kısıtlayan önlemler olduğunu vurgulayan Mathonniere, Kızıldeniz’deki gelişmelerin ani dalgalanmalar yarattığını, ancak Rusya’nın petrol ticaretine getirilen yaptırımların piyasalarda daha kalıcı etkisinin olduğunu kaydetti.
ABD, Brezilya ve Guyana'nın başı çektiği OPEC+ grubu dışı üreticilerin günlük petrol kapasitelerini 2024'te 1,5 milyon varil, 2025'te ise 1,4 milyon varil artıracağı beklentilerini anımsatan Mathonniere, söz konusu ilave kapasitelerin sonraki 2 yılda talep artışını büyük ölçüde karşılayarak arz endişelerini hafifleteceğini dile getirdi.
Mathonniere, piyasalardaki 2024 petrol fiyatları beklentilerine ilişkin yaptığı değerlendirmede, "Salgın sonrası toparlanma sürecinin sona ermesi ve ekonomik baskıların giderek artması nedeniyle talebin günlük 1 milyon varil civarındaki tarihi normlara gerilediğini görüyoruz. Salgın sonrası seyahat artışına bağlı olarak jet yakıtı ve LPG veya nafta gibi petrokimya ürünleri talep artışına bir miktar destek oluyor. Talep tarafındaki bu gelişmeler, fiyatları 75-85 dolar aralığında tutacaktır, ancak OPEC+ grubuna da Ekim 2022'den bu yana devam eden kesintilerini gevşetip üretimini artırmak için çok sınırlı bir alan bırakacaktır." dedi.
OPEC'in üretim kapasitesi ile ilgili bir problemi olmadığını, aksine arz fazlalığı problemiyle karşı karşıya olduğunu belirten Mathonniere, şunları kaydetti:
"Halihazırda günlük 5 milyon varilden fazla olan yedek kapasitenin yeterli olması ve büyük Çin stokları fiyatları sınırlayacaktır. Gelecek yıl yaklaşık 1,5 milyon varillik OPEC dışı arz artışı tahmin ediyoruz. Dolayısıyla, OPEC'in 2024'te talepte günlük 2,25 milyon varil artış tahmini gerçekleşse bile Suudi Arabistan'ın mevcut üretim kesintilerinin ciddi oranda azaltılması pek mümkün görünmüyor."
