Beyaz metallerde 'resesyon' riski
Çin’deki kısıtlamalar ve Fed’in faiz artışları endüstriyel değerli metallere yönelik iştahı azalttı. Ons paladyum bu hafta altın fiyatlarının gerisine düştü. Platinde beklenen sıçrama da sürekli erteleniyor. Analistler, Avrupa ve ABD’nin ekonomik durgunluğa sürüklenmesi halinde PGM piyasasının risk altına gireceği uyarı yapıyor.
Evrim KÜÇÜK
Değerli metal fiyatlarında yaşanan geri çekilme bu hafta da sürüyor. Yüksek petrol fiyatları ve merkez bankalarının faiz artışlarının yarattığı ekonomik yavaşlama riski paladyum, platin ve rodyum gibi endüstriyel metal fiyatlarında ‘daha fazla düşüş yaşanır mı?’ sorularına neden oluyor. Özellikle ABD ve Avrupa gibi platin ve paladyum pazarlarındaki ekonomik durgunluğun, platin grubu (PGM) metalleri resesyona sokabileceği belirtiliyor.
Paladyum vadeli işlemleri bu hafta yaklaşık 5 ayın en düşük seviyesi olan ons başına yaklaşık 1.800 dolara geriledi ve mart ayında altının neredeyse iki katı olan fiyatlar, bu hafta bir ara altın fiyatlarının altına indi. Sonrasında fiyatlar 1.860 dolara kadar toparlandı ancak mart ayında test edilen tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 3.480 doların yüzde 35 altında.
Platin fiyatları ise ons başına 950 dolarla 6 haftanın en düşük seviyesine indi ve martta gördüğü yılın en yüksek seviyesi 1.153 dolardan neredeyse yüzde 20 geri çekildi.
Rodyum fiyatları geçen yılın ekim ayından bu yana görülmeyen bir seviye ons başına 14.000 doların altına indi.
Çin’deki kısıtlamalar ve Fed talebi baskıladı
PGM metallerindeki düşüş birçok sebeple açıklanıyor. Özellikle Çin’de yeniden baş gösteren COVID vakaları otomotiv üretimini sekteye uğratırken platin ve paladyum talebini de sekteye uğratıyor. Güçlü dolar endeksi ve yüksek ABD Hazine tahvil getirisi de değerli metal fiyatlarını baskı altında tutuyor. Fed’in faiz artırımlarının ekonomi üzerinde yarattığı aşağı yönlü riskler özellikle endüstriyel kullanıma sahip platin, paladyum gibi değerli metallere yönelik iştahı azaltıyor. ABD dolar endeksinin son yirmi yılın zirvesine yakın seyretmesi değerli metal fiyatlarında keskin düşüşlere sebep oluyor. Ayrıca ABD 2 yıllık Hazine tahvil getirileri son 16 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 3,3 seviyelerine çıktı. 2 ve 10 yıllık tahvil getiri oranlarında getiri eğrileri neredeyse tersine döndü.
Petrolün körüklediği enflasyon PGM için risk
PGM talebinin ABD ve Avrupa'da ekonomilerinin hız kesmesi nedeniyle risk altında olduğu uyarısı yapılıyor. Kuzey Amerika ve Avrupa küresel platin ve paladyum talebinin sırasıyla 24'ünü ve rodyum talebinin yüzde 41'ini temsil oluşturuyor. Değer metal işlemcisi ve analiz şirketi Hereaus Precious Metals, daha yavaş ekonomik büyümenin, söz konusu oranların gerilemesine neden olabileceği uyarısı yapıyor ve petrol fiyatlarındaki ani yükselişlerin körüklediği enflasyonla mücadelenin PGM için risk oluşturduğunu söylüyor.
1970'lerden itibaren petrol fiyatlarındaki artışları resesyonların takip ettiği görülüyor. Petrol fiyatlarındaki yükseliş ve ABD 10 yıllıklarının getirisinin 2 yıllık tahvilin altına düştüğü dönemleri genellikle resesyon takip ediyor. Hereaus, bu modelin 1970'lerin sonlarından bu yana her ABD durgunluğunun öncüsü olduğunu söylüyor ve genellikle büyümenin tersine dönmesinden 18-24 ay önce meydana geldiğine dikkat çekiyor.
Otomotiv üretiminin düşmesi piyasa fazlasına neden olabilir
Küresel hafif araç üretim tahmini 2023 yılı için 93 milyondan 91 milyona düşürüldü. Bu, düşük Rusya’da üretimin düşmesinden, Ukrayna'daki savaştan kaynaklanan tedarik zinciri sorunlarından ve devam eden çip sıkıntısından kaynaklanıyor. Üretim 2020 yılındaki 75 milyon adet seviyesine geri dönerse, bu 91 milyonluk üretime kıyasla 1.6 milyon ons paladyum, 570 bin ons platin ve 180 bin ons rodyum talep kaybına neden olacak ve paladyum ile rodyum pazarlarını büyük bir fazla vermeye iter. Piyasalarda arza ilişkin belirsizlik PGM fiyatlarında oynaklık yaratıyor ve ancak bir durgunluk paladyum ve rodyum fiyatlarının düşüşü tetikleyebilir. Platinde beklenen sıçramanın ertelenmesine yol açabilir. Ancak dünyanı en büyük paladyum ve platin tedarikçilerinden Rusya’nın arzında sorun yaşanmaya başlaması ve Çin’in COVID kısıtlamaları sonrasında toparlanmasının yaratacağı talep PGM fiyatlarına destek unsuru olabilir.
Avrupa ekonomisi enerji fiyatlarına karşı daha savunmasız
Tedarik zinciri sorunları ve Rusya’dan enerji ithalatına olana bağımlılık Avrupa'yı ABD'den daha fazla durgunluk riski altında kılıyor. Euro Bölgesi ekonomisi ABD'den daha yavaş büyüyor ve bazı analistlere göre bölge ekonomisi durma noktasına yaklaştırıyor.
2023'teki yaşanabilecek bir durgunluğun PGM talebini 2020 seviyelerine geri getirebileceği iddia ediliyor. Ekonomik daralmalar, otomobil satışlarını olumsuz etkileyebilir ve otomotiv sektöründen gelen PGM talebini azaltabilir. Benzer şekilde mücevher ve diğer sanayi kollarından gelen talebi de baskılayabilir.
