Dış ticaret açığı genişlemeye devam ediyor

Ali Orhan YALÇINKAYA

2023 yılı Nisan ayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 17.1 oranında azalarak 19.33 milyar dolara, ithalat yüzde 4.8 oranında azalarak 28.07 milyar dolara geriledi. Bu aynı zamanda son 14 ayın en düşük ithalat rakamı. Böylece geçtiğimiz yılın Nisan ayında 6.15 milyar TL olan dış ticaret açığı yüzde 42.1 artarak 8.74 milyar dolara yükselirken, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 79.1’den yüzde 68.9’a geriledi.

Ramazan Bayramı nedeniyle, çalışılan iş günü sayısının geçtiğimiz yıla göre 3 gün azalmış olması Nisan’da dış ticaret hacmindeki gerilemede belirleyici oldu. Buna rağmen gün sayısına ilişkin düzeltme yapıldığı durumda dahi ihracatın geçtiğimiz yılın aynı ayına göre yüzde 3.3 daraldığı görülüyor.

Geçtiğimiz yılın Ocak-Nisan dönemine göre ihracat yüzde 3.0 azalarak 80.87 milyar dolara gerilerken, ithalat yüzde 7.1 artarak 124.31 milyar dolara yükseldi. Dış ticaret açığı ise söz konusu dönemde yüzde 32.9 artarak 32.68 milyar dolardan 43.44 milyar dolara yükseldi.

12 aylık birikimli olarak ise bir önceki yılın Nisan ayına göre ihracat yüzde 4.9 oranında artışla 251.57 milyar dolar, ithalat yüzde 22.1 oranında artışla 371.94 milyar dolar oldu. Mart sonunda 117.69 milyar dolar olan yıllık dış ticaret açığı da Nisan’da 120.28 milyar dolara yükseldi. Bir önceki ay yüzde 0.4 artışa hızlanan ihracat Nisan’da yüzde 1.6 daralmaya döndü. Benzer şekilde yüzde 0.3 artış kaydeden ithalatın artış hızı da yüzde 0.4 daralma kaydetti.

OVP’ye göre 2023 yılında ihracatın bir önceki yıla göre yüzde18.2 oranında artarak 265 milyar dolar düzeyinde olacağı beklenmekteydi. İlk dört aydaki gerçekleşmeler yılın kalan 8 ayında hedefin tutturulabilmesi için aylık ihracat artışının yüzde 30.8 olması gerektiği anlamına geliyor.

Öte yandan Euro/dolar paritesi kaynaklı olarak 2021 yılı Ağustos ayından bu yana azalış kaydeden Euro cinsinden ihracat gelirleri (paritedeki gerileme ihracatın dolar karşılığını aşağıya çekmektedir) Nisan’da ilk kez olumlu katkı verdi.

Mevsim etkisinden arındırılmış verilere göre ise ihracat aylık bazda yüzde 4.5 oranında, ithalat yüzde 1.0 oranında daralma kaydetti.

Yatırım malı ithalatı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 21.8 artışa yavaşlarken, ara malı ithalatının yüzde 14.6 daraldığını görmekteyiz. Tüketim malı ithalatı ise Nisan ayında yüzde 67.0 artış kaydetti.

2023 Ocak sonunda 96.52 milyar dolar olan 12 aylık birikimli enerji ithalatı Nisan itibariyle 90.11 milyar dolara geriledi. Aynı dönemde net altın ithalatının ise 23.66 milyar dolardan 28.07 milyar dolara yükseldiği görülüyor.

Böylece Nisan ayında çekirdek denge (enerji ve altın hariç) aylıkta 3.82 milyar dolar açığa (bir önceki ay 2.50 milyar dolar), yıllıkta ise açık 18.60 milyar dolara açık seviyesine (bir önceki ay 14.20 milyar dolar) yükselmiş oldu.

Mayıs ayı Reel Kesim Güven Endeksinin alt detaylarında, gelecek üç aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacmi, ihracat sipariş miktarı ve iç piyasa sipariş miktarında bir önceki ayda artış bekleyenler lehine olan seyrin güçlendiği görülürken, ihracatçı birliklerin verileri çalışılan iş günü sayısının geçtiğimiz yıla göre 3 gün fazla olmasının da etkisiyle Mayıs ayında ihracatın geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 11.6 artacağına işaret ediyor.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksinde (PMI) ise toplam yeni siparişler ve ihracatın üst üste ikinci ay artış kaydederek ivme kazandığına, yeni ihracat siparişleri ile üretimdeki artışın bir önceki aya göre daha hızlı gerçekleştiğini ortaya koymuştu.

Nisan ayı dış ticaret rakamları cari açığın 2.6 milyar düzeyinde olacağını düşündürüyor. Bu ise 12 aylık birikimli açığın Mart’taki 54.2 milyar dolar düzeyine göre değişim göstermeyerek yatay seyredeceği anlamına geliyor.