Yüksek ocak enflasyonu gözleri Merkez Bankası’na çevirdi

Şebnem TURHAN

Enflasyon yeni yıla beklenildiği üzere hızlı başladı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ocakta aylık enflasyon yüzde 6,5 olan piyasa beklentisinin hafif üzerinde yüzde 6,7 geldi. Yıllık tüketici enflasyonu da Aralık 2023’teki yüzde 64,77 seviyesinden sınırlı yükselişle yüzde 64,86’ya yükseldi. Aylık enflasyon 5 ayın zirvesine çıktı, yıllık enflasyon Kasım 2022’den bu yana en yüksek seviyesini gördü. Yeni yılla beraber yapılan ücret artışları bunların mal fiyatlarına direkt etkisi, vergi düzenlemeleriyle gelen zamlar ve döviz kurundaki hareket ocakta tüketici enflasyonunun yüksek gerçekleşmesine neden oldu. Şubatta da etkilerinin devamı beklenirken piyasada gözler 8 Şubat’ta yeni Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan’ın enflasyon raporunda vereceği mesajlar ve yüzde 36 olan yıllık enflasyon beklentisinin değiştirip değiştirmeyeceğine çevrildi.

Taze meyve sebzede yüzde 7,65 enflasyon

Ocak ayında tüketici enflasyonu hem mallar hem de hizmet tarafında güçlü kalmaya devam etti. İç talebin hala güçlü olduğuna işaret eden enflasyonda giyim ve ayakkabı hariç tüm ana harcama gruplarında artış yaşandı. Aylık enflasyona en yüksek katkı ise aylık artışı yüzde 5,19 ile manşet enflasyonun altında kalan gıda ve içecek grubundan geldi. Ayrıntısına bakıldığında işlenmemiş gıda grubunda aylık artış yüzde 7,01, taze meyve ve sebze grubunda ise yüzde 7,65 oldu. İşlenmiş gıda grubunda ise daha düşük yüzde 3,58 fiyat artışı yaşandı. Ekmek ve tahıllarda ise ocaktaki fiyat yükselişi yüzde 4,9 olarak gerçekleşti. Şubatta da özellikle taze sebze ve meyve grubunda fiyat artışlarının manşet enflasyonu olumsuz etkilemesi bekleniyor. Yıllık enflasyona da en yüksek katkıyı 17.6 puan ile yine gıda grubu yaptı.

Ulaştırma ve konuttan 1.1 puan katkı

Ulaştırma grubunda hem döviz kurları, hem vergi ayarlamaları, ücret zamları ile birlikte hareket eden kalemlerin etkisiyle aylık enflasyon yüzde 6,53 arttı. Bu grubun genel enflasyona katkısı 1.13 puan oldu. Ocak ayının zam şampiyonlarından uçak, otobüs biletleri ve taksi ücreti ulaştırma grubundaki aylık artışın yükselişinde akaryakıt fiyatlarındaki gelişmelerle birlikte büyük rol oynadı.

Konut grubu da aylık yüzde 7,43 artış ile genel tüketici enflasyonuna en yüksek katkıyı yapan üçüncü harcama grubu oldu. Konut grubunun genel enflasyona katkısı 1.06 puan olurken özellikle elektrik dışındaki diğer alt kalemlerde fiyat artışları güçlü gerçekleşti. Kirada aylık artış yüzde 11,46 olurken, yıllık kira enflasyonu yüzde 111,84'e yükseldi.

Konut grubunun payı 2.42 puan azaldı

Genel enflasyona dördüncü en yüksek katkıyı veren grup ise lokanta ve oteller oldu. Bu grupta aylık enflasyon yüzde 12,17 olurken 0.99 puan yukarı taşımayı başardı genel enflasyonu. Grupta yıllık enflasyon da yüzde 92,27 ile güçlü seyretti. Sağlık yüzde 17,68 ile en yüksek artışı yaşayan harcama grubu olurken ilaç fiyatlarındaki ve sağlık sigortasındaki hızlı yükselişler bu artışın nedeni oldu.
TÜİK’in ocakta enflasyon sepeti içerisindeki ana harcama gruplarının ağırlıklarını güncelledi ve 12 harcama grubundan 8’inin sepetteki payını artırdı. Revizyonda ulaştırma grubunun payı 2.27 puan yükseltilirken, konut grubunun payının 2.42 puan azaltılması dikkat çekti.

Mal ve hizmet enflasyonu arasındaki fark ocak ayında da dikkat çekici olmaya devam etti. Mal enflasyonu aylık yüzde 4,6 olurken hizmet enflasyonu temmuz ayından bu yana süren düşüş eğilimini terse çevirdi ve ocakta yüzde 12,14 arttı. Ekonomistler hizmet enflasyonundaki katılığın sürdüğüne işaret ederken iç talebin halen daha canlı olduğunu rakamların ortaya koyduğunu vurguladı. Ayrıca ekonomistler haberleşme hizmetleri haricinde tüm hizmet fiyatlarının çift haneli artışlar sergilemesinin de, enflasyondaki katılığa işaret ettiğini belirtti. Piyasanın 2024 sonu enflasyon beklentisi yüzde 40-45 arasında değişiyor. Merkez Bankası’nın ise şu anda yüzde 36 seviyesinde bulunuyor. Ancak piyasadaki genel kanı yüzde 40’ın altında enflasyonun gerçekleşmesinin mümkün olmadığı yönünde. O nedenle perşembe günkü enflasyon raporundaki mesajlar ve yeni enflasyon beklentisi haftanın en önemli gündemi olarak öne çıkıyor.

Üretici fiyatları ise aylık yüzde 4,14 artarken yıllık enflasyon yüzde 44,20 ile Aralık 2023'teki seviyesinde yatay kaldı. Ocakta temel eczacılık ürünleri grubu aylık bazda yüzde 16,14 ile hızlı yükseldi, aylık ÜFE’yi en fazla artıran grup 0.89 puan ile gıda ürünleri oldu. Bu dönemde aylık bazda fiyatların yüzde 6,32 düştüğü elektrik, gaz üretim ve dağıtımı kalemi ise aylık ÜFE enflasyonunu 0.59 puan geriletti.

Çekirdek enflasyon genel enflasyondan hızlı

TÜİK’in çekirdek enflasyon göstergeleri de ocak ayında bozulma yaşadı. Ocakta mevsimlik ürünler hariç endeksteki aylık ve yıllık artışlar sırasıyla yüzde 7,29 ve yüzde 65,77 ile manşet TÜFE’nin üzerinde gerçekleşerek mevsimsel etkenlerin enflasyonu bir miktar sınırlandırdığına işaret etti. Ocakta B endeksi (işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE) aylık ve yıllık bazda sırasıyla yüzde 6,85 ve yüzde 67,68 artış gösterdi. C endeksinde (enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç TÜFE) ocakta için kaydedilen artış oranları aylık ve yıllıkta sırasıyla yüzde 7,58 ve yüzde 70,48 oldu.

Bakan Şimşek: Artış geçici etkilerden

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek sosyal medya hesabından enflasyon verilerini değerlendirdi. Şimşek ocak ayında aylık enflasyonun geçici etkiler kaynaklı yükselerek yüzde 6,7 gerçekleştiğini, yıllık enflasyon yüzde 64,9 olduğunu belirterek “Ocak ayında büyük oranda enflasyona yansıyan bu etkilerin enflasyonun ana eğilimini etkilemesini beklemiyoruz. Şubat'tan itibaren aylık enflasyonun kayda değer şekilde düşerek tahmin patikamızla uyumlu seyredeceğini öngörüyoruz. Yıllık enflasyonda ise yılın ikinci yarısında belirgin bir gerileme göreceğiz. Fiyat istikrarını sağlamak temel önceliğimizdir” dedi.

UZMANLAR ENFLASYON VERİSİNİ NASIL DEĞERLENDİRDİ

Ek sıkılaşma ihtimali halen masada

Gedik Yatırım Baş Ekonomisti Serkan Gönençler: Hizmet enflasyonu enflasyonda ana sürükleyici faktör olurken, gıda enflasyonu tahminimizin hafif altında kaldı. TCMB’nin para politikası söyleminde ve enflasyon tahmininde önemli bir değişikliğe gitmesini (şu aşamada) beklemiyoruz.

TCMB’nin Enflasyon Raporu’nda politika söyleminde ve de yüzde 36’lık sene sonu TÜFE enflasyon tahmininde önemli bir değişikliğe gitmesini beklemiyoruz. Bununla beraber, hizmet enflasyonundaki katılığın gözlenmesi açısından şubat enflasyonunun takip edilmesi gerekiyor. Ek olarak, dezenflasyon süreci için belki de temel belirleyici faktör olan iç talepte kayda değer bir yavaşlamanın henüz gerçekleşmediğini, aksine son haftalarda yeniden biraz yukarı yönlü hareketlendiğini gözlemliyoruz. Döviz rezervlerinde aralık ayının son haftalarından itibaren 10 milyar doları aşan bir gerileme de yakından takip ediliyor. Tüm bunları toparladığımızda, özellikle yerel seçimlerin ardından para politikasında ek sıkılaşma ihtimalinin halen masada olduğunu düşünüyoruz.

Ücret şoku fiyatlara hızlı ve sert yansıyor

İş Yatırım Ekonomisti Dağlar Özkan: Enflasyon eğiliminde ücret zamları kaynaklı bir bozulma söz konusu yüzde 49 asgari ücret artışının fiyatlara geçişi beklediğimizden daha hızlı ve daha sert gerçekleşiyor. Enflasyondaki bozulma hem mal hem hizmetleri ilgilendiriyor ancak hizmetlerde çok daha yüksek rakamlar görüyoruz. Enflasyon verisindeki bu olumsuz tablo fiyatlama davranışlarını düzeltmenin zaman alacağını gösteriyor. Ücret şoku ve genişleyici maliye politikası ikilisine karşın sıkı para politikası kısa vadede yetersiz kalıyor. Enflasyondaki bozulmanın kalıcılaşması ihtimaline karşın TCMB’nin yerel seçimlerin ardından ilave faiz artışına gitmesi gerekebilir. Şubat-mart-nisanda enflasyonun yüzde 3,5-4,0 bandında seyredeceğini düşünüyoruz. Ücret şokunun etkilerinin devreden çıkması ve yerel seçimlerin ardından ilave sıkılaşma ile aylık enflasyonun mayıs ayından itibaren yüzde 2,5 civarında seyretmesine bekleriz. Beklentimizden yüksek ocak enflasyonu ve yerel seçimlerin ardından elektrik zammı beklentimiz sebebiyle yılsonu enflasyon tahminimizi yüzde 42’den yüzde 43’e çekiyoruz.