Yeni halka arzlara eski iştah yok!
Geçen yıllarda milyonlarca bireysel yatırımcının akın ettiği, tavan tavan serisiyle garantili kazanç kapısı olarak görülen halka arzlar artık eski tadını vermiyor. Halka arzlara talep güçlükle sağlanırken arzını erteleyen şirket bile bulunuyor. Piyasa uzmanları likidite sıkıntısının yaşandığı bu dönemde halka arzların ertelenmesini yılın ikinci yarısına bırakılmasını öneriyor.
ŞEBNEM TURHAN
Hisse senedi piyasalarına yatırımcı ilgisi azalsa da şirketlerin halka arz iştahı kesilmiyor. Yeni yılın ilk ayında 10 halka arza izin çıktı, üçü borsada işlem görmeye başladı, ikisi talep toplamasını tamamlarken biri piyasa koşullarını gerekçe göstererek halka arzını erteledi. Yeni 4 halka arz ise talep toplamak için gün sayıyor. Halka arz edilen şirketlerin borsada işlem günlerinde de eski coşku yok. Halka arzını tamamlayarak işlem görmeye başlayan üç şirketten ikisinin hisse fiyatı halka arz fiyatının altında bulunuyor. Yatırımcı sayısının 7 milyonun altında kaldığı, yabancının ise net satıcı olmaya devam ettiği hisse senedi piyasasında likidite sıkıntıları ve talep azlığı halka arzları tehdit ederken piyasa uzmanlarına göre halka arzlara bir müddet ara verilmesi mantıklı olacak.
Borsa İstanbul endeksleri 2024 yılını dalgalı geçirdi yeni yılda Merkez Bankası’nın politika faizinde indirim döngüsüne başlamış olması ve enflasyonda düşüş beklentisi hisse senedi piyasasını hareketlendireceği yorumlarına yol açtı. Ancak piyasa uzmanları olumlu katkının yabancının da ilk giriş yeri olan bankacılık sektörünün öncülüğünde gerçekleşmesini bekliyor. Ayrıca geçen yıldan bu yana sıkı para politikasının etkisiyle risksiz yatırım araçlarına yoğunlaşan ilgi de borsaya girişlerin azalmasına yol açtı. Para piyasası fonları, standart TL mevduat ve ABD’de yeni dönemle birlikte paranın kaydığı kripto paralar hisse senedi piyasasında likidite zorluğunun artmasına neden oluyor.
Borsada yatırımcı sayısı geriliyor
Tüm bu gelişmeler yaşanırken Sermaye Piyasası Kurulu yeni yılla birlikte üst üste halka arz izinleri yayımlıyor. Oysa geçen yılın ekimden sonra aralık ayı ortasına kadar SPK’dan yeni halka arz izni çıkmamış piyasadaki dalgalı seyir nedeniyle halka arzlara da ara verilmişti. Aralık ayının ikinci yarısıyla itibaren yeniden halka arz onayları çıkmaya başladı ve yeni yılın ilk ayıyla birlikte ise hızlandı. Aynı dönemde borsadaki yatırımcı sayısı 7 milyonun altında kalmaya ve azalmaya devam etti. Egeyapı Avrupa GMYO, Gülermak İnşaat ve Akfen İnşaat bu yıl talep toplayıp halka arzını tamamlayan ilk üç şirket oldu. Egeyapı Avrupa GMYO 918 milyon lira, Gülermak 4.85 milyar lira, Akfen İnşaat ise 2.59 milyar liralık halka arz büyüklüğüne sahip oldu. Yılın ilk üç halka arzı 8.4 milyar liralık büyüklükle tamamlandı. Piyasada likidite zorluğu yaşandığı ve talebin düştüğü bu dönem 8.4 milyar liralık büyüklükte halka arzların yaşanması dikkat çekti.
Halka arz fiyatının altına geldi
Bu üç şirketten Egeyapı Avrupa GMYO 14 Ocak'ta borsada işlem görmeye başladı, ilk gününü yükselişle geçirmeyi başarsa da halka arz fiyatı 15 lira olan şirketin 24 Ocak kapanış fiyatı da 15.01 lira olarak belirlendi. Gülermak ise ilk üç şirket içinde en olumlu performans gösteren olarak öne çıktı. 17 Ocak günü borsada işlem görmeye tavandan başlayan Gülermak'ın 24 Ocak kapanış fiyatı 125 lira olan halka arz fiyatının üzerinde 143.6 lira oldu. Akfen İnşaat ise 23 Ocak'ta işlem görmeye başladı borsada. İlk işlemden taban gören şirket hisselerinin 24 Ocak kapanışı ise 38.7 lira olan halka arz fiyatının altında 31.42 lira olarak gerçekleşti.
Dünya Varlık halka arzı erteledi
26 günü geride kalan ocak ayının ikinci halka arz talep toplaması içinse SPK’tan Mopaş Marketçilik, Destek Finans ve Dünya Varlık Yönetimi’ne onay çıktı. Mopaş ve Destek Finans talep toplamasını gerçekleştirirken Dünya Varlık Yönetimi piyasa koşullarını gerekçe göstererek halka arzını ertelemeyi tercih etti. İki şirketten Mopaş 2 milyar lirayı aşan halka arz büyüklüğüyle talep toplamasını gerçekleştirirken önceki yıllarda milyonlarca bireysel yatırımcının talep gösterirken Mopaş'ın halka arzında 235 bin 406 adet yurtiçi bireysel yatırımcıya dağıtım yapıldı. Destek Finans ise bu hafta 29-31 Ocak tarihlerinde talep toplamasını gerçekleştirecek, halka arz büyüklüğü 3.9 milyar lira. Bu iki halka arzla piyasadan çekilmesi öngörülen para ise 5.9 milyar lira olacak. Yine likidite sıkıntısının olduğu bu dönemde dikkat çeken bir miktar.
4 yeni halka arz daha talep toplayacak
Son SPK bülteni ile 4 halka arza daha onay çıktı. Vişne Madencilik, Seranit Granit, Enda Enerji ve Birleşim Grup Enerji'nin halka arz onayları verildi. Bu dört şirketin de halka arz büyüklükleri 5.8 milyar lirayı buluyor. Birleşim Grup Enerji 28-30 Ocak tarihlerinde, Seranit Granit 27-29 Ocak tarihlerinde talep toplayacak. Enda Enerji ve Vişne Madencilik halka arzları için talep toplama tarihleri henüz açıklanmadı bu iki şirketin de şubat ayının ilk günlerinde talep toplaması bekleniyor.
Milyonlarla ifade edilen bireysel yatırımcının halka arz taleplerinin artık yüzbinler seviyesine gerilemesi, borsada yatırımcı sayısının 6.84 milyon kişiye kadar gerilemesi ve yeni yılda 237 milyon dolar, 2024 yılında ise 2.7 milyar dolarlık net satış yapan yabancı yatırımcı hareketleri nedeniyle piyasa uzmanları halka arzlara talep gelmekte sıkıntı yaşandığını dile getirdi. Uzmanlar, SPK’nın özellikle büyük ölçekli halka arzlara ara vermesinin mantıklı olacağını belirtirken yılın ikinci yarısında beklenen yabancı yatırımcının olduğu dönemde halka arzların yeniden hızlanmasının çok daha avantajlı olacağına dikkat çekti.
UZMANLAR HALKA ARZLARIN SEYRİNİ NASIL YORUMLADI
Yeni arzlar taban yaparken büyük halka arz onayları biraz yanlış
Sermaye piyasaları danışmanı Yunus Kaya: 2021 sonrasında başlayan halka arz furyasında 3 yılda 100'den fazla halka arz olan şirket oldu. Sürecin başında boyutu küçük olan arzlar borsada işleme başlayınca hızlı gidince, arkasından gelenlere yol açtılar. Fakat 2023 sonlarında artık halka arzlar gitmemeye başladı ve yatırımcılar birkaç gün kalıp nakde geçtikleri yöntem işlememeye başladı. 2023 Ekim ayında TAB Gıda'nın halka arzına 5 milyon 185 bin kişi katılmış, 4.949.462 farklı yatırımcıya dağıtım yapılmış ve Borsa İstanbul tarihinin halka arz yatırımcı rekoru kırılmıştı. Arzlar iyiyken aile üyelerinin davet edilmesi ile 8 milyonu aşan yatırımcı sayısı boşaltılan hesaplar yüzünden 6 milyona geriledi. 2024'ün ikinci yarısında patinaj yapıp yerinde sayan borsada yeni arzlar kazandırmamaya hatta kaybettirmeye başlayınca SPK, son dönemde bekleyen arzları erteledi. Ekim ayında 277 bin kişi ile son dönemlerin en düşük katılımlı arzı olan Bin Ulaşım'ın borsadaki ilk gün, başa baş noktasında kapanması sonrasında tam 2 ay yeni halka arz gelmedi. Aralık ayındaki Çağdaş Cam ve Sümer Varlık ilk gün yüzde 10 tavan yapınca 2025 başında Armada Gıda arzı yapıldı ama 3 Ocak’ta işleme başlayınca başa baş noktada ancak kapatabildi. Peşpeşe yapılan Egeyapı GYMO ve Gülermak İnşaat arzları ile piyasadan 5.7 milyar TL para çekildi. Akfen İnşaat'ın halka arzında talep en düşük seviyeye indi ve 260 bin bireysel yatırımcı gelince, ek satış yapılmaktan vazgeçildi. 23 Ocak'ta ilk işlem gününde de yüzde 10 düşerek katılan yatırımcıları da pişman etti. Geçen hafta SPK 3 halka arza onay vererek piyasadan toplamda 9 milyar TL çekilmesini de onaylamış oldu. Destek Finans 4 milyar TL'ye yakın, Dünya Varlık Yönetimi 3 milyar TL, Mopaş Marketçilik 2 milyar TL arz büyüklüğü ile piyasa normalinin üstünde bir arz yaratıyorlar. Arzlara katılımın 5 milyondan 260 binlere gerilediği günlerde, üstelik yeni arzların taban yaptığı dönemlerde bu kadar büyük arzların SPK tarafından onaylanması biraz yanlış görülebilir. Ancak arz şartlarının yılbaşında ciddi ölçüde artırıldığı dikkate alındığında yeni arzların da büyük ebatlı olmaya devam edeceğini anlıyoruz. Mantıklı olan haftalık 2 milyarı aşmayan arzları öne çekerek, büyük montanlı yapılacağı zaman da yanında başka arza izin vermemek olarak gözüküyor. Zira bizdeki arzlarda aracı kurumlar yabancılara gidip tanıtım yapmıyorlar. Yük, yerli yatırımcıya kalıyor. Likiditenin zorlandığı, faizin yüksek olduğu dönemde arzları zamana yaymak daha uygun olabilir. Ben, bu yılın ikinci yarısında ciddi yabancı girişi bekliyorum. O döneme büyük arzları erteleseler daha başarılı olacaktır. Şirketlerin arzlarında başka bir sorun da "Fiyat, halka arz fiyatının altına inerse geri alım yaparım" diyerek fiyat indiğinde hiç geri alım yapılmaması. Yani fiyat istikrarı adı altında bir nevi yatırımcıyı aldatma var. Bu noktada SPK'nın daha ciddi yaptırımları olmalı. SPK'yı da kandırıyorlar oluyor. Yaptıkları, mevzuata uygun olabilir ama etik değil.
Sınırlı likidite ana endeks hisselerine gidiyor
Deniz Yatırım Strateji ve Araştırma Genel Müdür Yardımcısı Orkun Gödek: Alternatif getiriler, politika faizinde indirim sürecine girilmiş olsa da hala daha yüksek seviyelerde seyrediyor ve bu da hisse senedi piyasasının ve bilhassa halka arzların düşük ilgide kalmasına zemin hazırlıyor. Esasen en önemli gerekçe bu. Bir diğer husus ise, son 1-1.5 yılda ana endeks hisselerine ve ağırlıklı bankacılık sektörüne artan ilgi. Zira enflasyon muhasebesinden bankalar muaf. Ana endeks hisseleri de belirsizlik dönemlerinde nispeten daha güvenli olarak kabul ediliyor. Ortadaki sınırlı likidite de buralara kanalize oluyor. Doğal olarak halka arzlara olan ilgi düşük seyrediyor. Yani hepsi birbiriyle alakalı konular. Maliyet-güvenli görülen alanlar-öngörülebilirlik-ilgi dörtlüsü eş zamanlı çalışıyor. Ayrıştırmak, bu gibi dönemlerde kolay olmuyor. Bir süre daha ilginin zayıf seyrini beklemek gayet doğal. Açıkçası 2 yıl öncesinde de, en revaçta olunan dönemde, yatırımcı sayılarının mutlaka aşağı yönde konsolide olması gerektiğini beklediğimizi sıklıkla dile getiriyorduk. Şahsen aklımdaki rakam 6-6.5 milyon arasıydı. Şimdi 7 milyonun aşağısına gelindi. Yılın ikinci yarısında borçlanma maliyetleri çok daha uygun seviyelere gerileyebilir ise, ki beklenti bu, yeniden ilgide canlanma olması beklenebilir. Ancak, önceki yıllar seviyelerine ve coşkusuna dönüşü bir süre daha beklemiyorum. Emin de değilim bir daha öylesi bir süreç olacağından.
Süreç yatırımcıyı küstürmeden devam ettirilmeli
Perform Portföy Fon Yöneticisi Altan Aydın: Halka arzların performanslarıyla ilgili benim görüşüm açıkçası biraz daha farklı. Yeni halka arz edilmiş şirketlerin, tavan olarak yükseliş trendi oluşturması çoğu zaman makul gelmiyor, özellikle ortak satışı olan halka arzların zaten bir süre zayıf seyretmesi daha makuldür diye düşünüyorum. Özellikle sermaye artırım yoluyla halka arz edilen ve halka arz gelirlerini şirketin büyümesine, toksik hale gelmiş borç ödemelerine yönlendirilmesi orta vadede daha olumlu karşılanmalı, fakat işlem görmeye başlar başlamaz “tavan-tavan” yükselmesi çok doğru değil. O yüzden 2025 yılında halka arz edilen şirketlerin performanslarına bu gözle bakmakta fayda var. 2020 yılından itibaren hızlanan halka arz aktivitesi daha büyük şirketlerin halka arz edilmesiyle devam ediyor. Yatırımcı sayısının ve tabanının genişlemesi bu tip halka arzların onunu açıyor. Finansmana ulaşmak isteyen şirketler için son 4 sende halka arz çok önemli bir yöntem oldu ve hem şirketler hem de yatırımcılar bu dönemden faydalandı. 2025 yılında sırada çok büyük şirketler var fakat bu büyüklüklerin mevcut yatırımcı profilleriyle karşılanması mümkün değil, bu nedenle ya yabancı yatırımcı ya da içeride başka yatırım araçlarında park etmiş yatırımların borsaya gelmesi gerekir. Yine de bu sene, faizlerin gerilemesi borsaya ilgiyi, geçtiğimiz yıla göre, artıracaktır fakat pozitif reel faiz 2021-2022 gibi bir dönemi yaşamayı zorlaştırıyor. Biz piyasa katılımcıları ve kurumsal yatırımcılar olarak ISO 500 listesinden de bu listeye girme hedefi olan şirketleri de bekliyoruz, halka arzlar hem yatırımcı tabanı açısından hem de çeşitlilik açısından çok önemlidir fakat sürecin yatırımcıları küstürmeden yönetilmesi gerekmektedir. Düzenleyici ve denetleyici otoriteler zamanın ruhuna uygun uygulamalarla bunu yönetiyorlar ancak özellikle sektör çeşitliliği çok önem arz etmektedir.
