Yeni dönemde düşüşün hızını sıkılaşma belirleyecek

Şebnem TURHAN

Enflasyonda beklenen zirve mayıs verisiyle yüzde 75,45 olarak gerçekleşti ve artık bu ayla birlikte düşüş başlayacak. Yılsonuna kadar 35 puanı aşan gerileme beklenen enflasyonda düşüş hızı para ve maliye politikalarındaki sıkılıkla belirlenecek.

Tüketici enflasyonu mayısta aylık yüzde 3,37 ile beklentilerin hafif üzerine çıktı yıllık enflasyon ise yüzde 75,45 ile zirvesini gördü. Kasım 2022’den bu yana en yüksek seviyeyi gören yıllık tüketici enflasyonunda baz etkisinin de desteğiyle düşüş eğiliminin haziranla birlikte başlaması bekleniyor. Merkez Bankası yılsonu için yüzde 38 seviyesinde enflasyon tahminine sahipken piyasanın öngörüsü ise yüzde 42-44 seviyelerinde bulunuyor. Merkez Bankası’nın yüzde 38 tahmini için bundan sonraki aylarda aylık enflasyonun yüzde 1,7’yi geçmemesi gerekiyor. Nihai hedef ise 2026 sonunda tüketici enflasyonunun tek haneye gerilemesi. Ekonomistler düşüş trendinin başlayacağında hemfikir ancak hem sıkı para politikasının hem de maliye politikasının devam etmesi gerektiğini iç talebin ise istenilen seviyede sıkı olmadığını vurguladı.    

Taze meyve ve sebzede gerileme 

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre mayısta yüzde 3,37 ile yüzde 3 seviyelerindeki beklentilerin üzerinde gelen tüketici enflasyonunun neredeyse 1 puanı geçen yıl seçim ayında etkisi sıfırlanan doğalgaz fiyatlarındaki değişimden geldi. Taze sebze ve meyvenin aylık yüzde 3,17 gerilemesine rağmen işlenmiş gıdalarda ve özellikle ekmek ile tahıllarda yüzde 3-4 seviyelerindeki aylık fiyat artışları gıda grubunda yüzde 1,69 aylık enflasyona neden oldu. Gıda ve içecek grubu manşet enflasyonu 0.43 puan arttırdı. Sigara zamları alkollü içecek ve tütün grubunda yüzde 4,74 aylık enflasyona neden oldu bunun manşet tüketici enflasyonuna etkisi 0.17 puan olarak hesaplandı. Konut grubu doğalgaz fiyatlarındaki değişimin etkisiyle yüzde 7,08’lik aylık fiyat değişimiyle manşet enflasyonu 0.99 puan arttırdı. Yeni sezonun zamları giyim ve ayakkabı grubunda yüzde 9,6 enflasyon ve 0.59 puan etki yarattı.     

Kirada yıllık enflasyon yüzde 125,14 

Mayısta mal enflasyonu aylık yüzde 3,08 artarak son 3 ayın en hızlı artışını kaydetti, yıllık yüzde 67,58 seviyesine çıktı. Ancak hizmet enflasyonunda yüzde 4,03'lük artışla yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti ve mayısta yıllık yüzde 95,93 seviyesine ulaşıldı. Özellikle aylık yüzde 5,46 artan kira fiyatları yıllık yüzde 125,14 ile yüksek seviyesini korumaya devam ederken lokanta ve otellerde yüzde 5,52'lik aylık enflasyonun manşet tüketici enflasyonuna 0.49 puanlık etkisi yaşandı. Ulaştırma grubunda aylık yüzde 1,16 fiyat değişimi manşet enflasyonu 0.19 puan etkilerken ulaştırma hizmetlerinde yüzde 0,11 fiyat düşüşü yaşandı.        

C çekirdek enflasyonu mayısta aylık yüzde 3,76 artış gösterirken yıllık enflasyon ise beklenene paralel yönde yüzde 75,8’den yüzde 74,9’a geriledi. Ayrıca mayıs ayında yurtiçi üretici fiyat endeksi aylık bazda aylık yüzde 1,96 arttı ve Yİ-ÜFE’deki yıllık artışın yüzde 55,7’den yüzde 57,7’ye yükseldi.

'Enflasyonda en kötüsü geride kaldı’ 

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, sosyal medya hesabından mayıs ayı enflasyon verilerine ilişkin paylaşım yaptı. Geçmiş 12 ayın birikimli etkilerini içeren yıllık enflasyonda en yüksek seviyenin bu ay görüldüğüne işaret eden Şimşek, "En kötüsü geride kaldı" değerlendirmesinde bulundu. Şimşek, enflasyonla mücadelede geçiş döneminin böylece tamamlandığına, dezenflasyon sürecine girildiğine dikkati çekerek, şunları kaydetti: "Enflasyonda kalıcı düşüş haziranda başlayacak. Yıllık enflasyon yüksek ihtimalle üçüncü çeyrek sonunda yüzde 50'nin altına gerileyecek. Dezenflasyon öngören piyasa yıllık enfl asyonu 12 ay sonra yüzde 33,2, 24 ay sonra yüzde 21,3 bekliyor. Önümüzdeki dönemde beklentiler hedefl erimize daha da yakınsayacak. Mali disiplini güçlendirerek dezenflasyon sürecine verdiğimiz destek artarak devam edecek. Fiyat istikrarına ulaşmak sabır ve zaman gerektiriyor, hedefimize ulaşmakta kararlıyız." 

EKONOMİSTLER ENFLASYON VERİSİNİ NASIL YORUMLADI

İÇ TALEBİ KESMEYE YÖNELİK TEDBİR GELEBİLİR

Şekerbank Baş Ekonomisti Dr. Gülay Elif Yıldırım: Bugüne kadar enflasyonla savaşmaya yönelik çok olumlu adımlar atıldı ama önce zirveyi görelim ondan sonra atılan adımların etkileri daha net görülecek yaklaşımı vardı. Diğer bir anlatımla şu ana kadar ki dönem bir geçiş dönemi olarak adlandırılıyordu. Bu saatten sonra yapılacaklar ve enflasyon seviyesi hem iç hem de dış yatırımcının gündeminde olacak. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in verinin hemen ardından açıklama yapıp geçiş dönemi tamamlandı, bundan sonra dezenflasyon süreci başlıyor ve bu süreçte mali disipline dikkat çekmesini çok kıymetli buluyoruz. Enflasyonu düşürmek için maliye ve para politikası tüm enstrümanlarıyla tam güçle kullanılıyor ve kullanılmaya da ısrarlı şekilde devam edilecek diye inanıyoruz. Enflasyon düşmeden sürdürülebilir bir başarı elde edilemeyeceğinin ekonomi yönetimi çok farkında. Politika faizi son noktaya gelmiş görünüyor ama Merkez Bankası makroihtiyatı tedbirler ve düzenlemelerle sıkılaşmaya devam edecek. Halen Merkez Bankası’nın istediği sıkılıkta bir iç talep yok. Ancak Merkez Bankası çok farkında günü gününe takip edip hemen gerekli önlemi alıyor. Zaten PPK metinlerinde de gerekli görüldüğü takdirde adım atılacağı yer alıyor. Ama bundan sonra teknik ayarlamalar ve düzenlemelerle tedbirlerin geleceğini düşünüyorum. Dezenflasyon zorlu ve sabır gerektiren bir süreç. 6 katına çıkartılmış faiz nedeniyle elbette bir bocalama olacak. Yavaş yavaş normalleşme göreceğiz. Ekonomi yönetiminin ifade ettikleri gibi süreci başarıya ulaştırmakta kararlı olduklarını görmek bu süreç için önemli bir motivasyon kaynağı oluşturuyor. 

SIKILAŞMA HER GRUPTA TALEBİ AYNI ÖLÇÜDE BASKILAMIYOR

TSKB Ekonomik Araştırmalar Emre Aylar, Şakir Turan: Mayısta manşet enflasyon beklentilerin üzerinde gelirken detaylar kurdaki yataya yakın seyre rağmen fiyat baskısının dirençli olduğuna işaret etti. Yurtiçindeki ücret artışlarının ve ilk üç aydaki kur artışının gecikmeli etkileri büyük ölçüde tamamlanmış görünüyor. Fakat talebin görece dirençli kaldığı gruplarda katılık sürüyor. Diğer bir ifadeyle parasal sıkılaşma tüm ekonomik faaliyet kollarında talebi henüz aynı şiddette baskılamamışken enflasyon dinamiklerindeki iyileşme sınırlı kalıyor. Önümüzdeki dönemde enflasyondaki iyileşmenin boyutunda küresel gelişmelerle birlikte yurtiçinde para politikasında ve likidite duruşunda sıkılığın ne kadar süre korunacağının belirleyici olacak. Yüzde 40,1 olan 2024 sonu enflasyonu öngörümüzü koruyoruz.