YEKDEM güncellenecek JES yatırımları başlayacak

Mehmet KARA

Jeotermal Elektrik Santral Yatırımcıları Derneği (JESDER) Başkanı Ufuk Şentürk, EKONOMİ’ye yaptığı açıklamada, geçtiğimiz günlerde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’i ziyaret ederek sektörün sorunlarını ve çözüm önerilerini aktardıklarını söyledi. Bir süredir tamamen duran jeotermal enerji santrali (JES) yatırımlarının yeniden başlayabilmesi için bazı düzenlemelere ihtiyaç olduğunu belirten Şentürk “Derdimizi anlatabilmek için Enerji Bakanımız’ı ziyaret ettik. Sektörel sorunlarımızı aktarıp çözüm önerilerimizi sunma imkanı bulduk. En başta da YEKDEM olarak bilinen yenilenebilir enerji kaynaklarını destekleme mekanizmasının güncellenmesini talep ettik” dedi.

JES’lere yatırım yaptıracak destek

Enerji Bakanı’ndan sevindirici bir bilgi aldıklarını kaydeden JESDER Başkanı Şentürk “Sayın Bakan Fatih Dönmez, YEKDEM teşviklerinde bir güncelleme yapmaya hazırlandıklarını, henüz kesinleşmediği için somut bir tutar belirtemeyeceğini söyledi. Ancak jeotermal projelerini yatırım yapılabilir seviyeye çekecek bir rakam belirlemeye çalıştıklarını ifade etti” diye konuştu.

Yeni düzenleme ne kadar hızlı çıkarsa...

YEKDEM’de güncelleme getirecek düzenlemenin bir an önce çıkması temennisini ifade eden Ufuk Şentürk şöyle dedi:

“Seçimlerden önce çıkar mı çıkmaz mı bilemiyoruz tabii. Nihayetinde bu siyasi bir karardır. Ama geride kalan iki yılda yatırım yapılamadığını ve bu şartlarda bugün ve gelecekte de yapılamacağını görüyor, biliyoruz. Düzenleme ne kadar hızlı çıkarsa, ülkenin ihtiyacı olan yerli enerji kaynakları arasında bulunan jeotermal yatırımları o kadar hızlı devreye girer.”

2500-3000 MW’lik potansiyel bekliyor

Türkiye’de halen bilinen 2500- 3000 MW arasında JES kurmayı sağlayabilecek ölçekte jeotermal kapasite bulunduğunu belirten JESDER Başkanı Ufuk Şentürk “Bu arada yeni keşif kuyuları da açılıyor. Bu kuyulardan beklentimiz yüksek. Örneğin Aksaray’da çalışmalar yürütülüyor, Niğde’de ve başka illerde de var” dedi.

Eski fiyat bile piyasanın yarısında

Ufuk Şentürk, JES yatırımlarını tekrar canlandırmak için sağlanacak yeni YEKDEM desteğinin, döviz bazında belirlenmiş geçmişteki fiyat kadar olsa bile bunun piyasadaki mevcut elektrik fiyatlarının yarısı seviyesinde kalacağını söyledi. Şentürk, dolayısıyla JES’leri yatırım yapılabilir hale getirecek yeni bir YEKDEM rakamının şu aşamada sisteme ek bir yük getirmeyeceğini savundu.

Hibrit çözüm arayışı

Ufuk Şentürk, JES yatırımlarını yeniden başlatabilmek için sundukları çözüm önerilerinden birinin de hibrit santraller mevzuatı ile ilgili olduğunu söyledi. JES’lerin, hibrit düzenlemesinin dışında tutulduğunu hatırlatan Şentürk, “Bu konuda mevzuatın yeniden düzenlenmesini istedik. JES’erin iç tüketiminin, maliyeti daha düşük GES ve RES’ler gibi santrallerden karşılanması da yeni JES projelerini yatırım yapılabilir seviyeye ulaştırmaya ciddi katkı sağlayacaktır” diye konuştu.

Tarıma elverişsiz alanlara izin talebi

JES’lerin hibrit mevzuatı dışında tutulma nedeninin, bu tesislerin tarım alanlarına yakın noktalarda bulunması olarak gösterildiğini hatırlatan JESDER Başkanı Şentürk şöyle devam etti:

“Biz de tarım alanlarında, ovalarda yatırım yapmak istemiyoruz elbette. Ancak ruhsat sahalarımızın içinde tarıma elverişli olmayan yerler de var. O alanları kullanabilelim istiyoruz.”

Uzaktan hibrit modeli

JESDER Başkanı Ufuk Şentürk, JES’lerin kendi iç tüketimlerini karşılamak amacıyla güneş ve rüzgara dayalı santraller kurabilmeleri için bir öneri daha ortaya koyduklarını belirterek şöyle dedi:

“Bir hesaplama yaptık, işletmedeki 1683 MW’lik JES’lerin hibrit mevzuatı kapsamında güneş santrali kurabilmek için ihtiyaç duyacakları arazi büyüklüğü 20 bin dönüm. Türkiye’nin herhangi bir yerinde, duruma göre belki de birkaç farklı yerde tarıma elverişli olmayan arazi tahsis edilsin. JES işletmecileri de buraya iç tüketim ihtiyaçlarını karşılayacak kadar elektriği üretecek büyüklükteki GES’lerini kursun. Üretilecek elektrik, santrallerin iç tüketimde kullanacakları elektriği ölçen sayaçla mahsuplaştırılsın.”

İletim yatırımları JES’çilerden

Ufuk Şentürk, kamudan destek görmeleri halinde jeotermal enerji yatırımcılarının da elini taşın altına koyacağını söyledi. Bunu çözüm önerilerinden biri ile de ortaya koyduklarını belirten Şentürk şöyle devam etti:

“Şayet JES’lere iç tüketimlerini karşılamak üzere arazi tahsis edilirse, bu sahada üretilecek elektriğin şebekeye verilmesi için gereken şalt sahası, iletim hattı ve trafo yatırımlarını da biz yapalım. Enerji Bakanı Sayın Fatih Dönmez, bu önerimizi de ilginç buldu ve yapılır mı yapılamaz mı incelesinler diye ilgili birimlere ileteceğini söyledi.”

JES’ler gelirlerinin %10’unu şebekeye veriyor

JESDER Başkanı Ufuk Şentürk, elektrik üreticilerinden alınan iletim bedelinin JES’lerin gelirlerinin ciddi bir bölümüne karşılık geldiğini söyledi. Şentürk “İletim bedelinin kazancımız içindeki payı yüzde 10’ları geçti. Bu oran yenilenebilir kaynakların hemen hemen hepsi için geçerli. Azami Uzlaştırma Fiyat (AUF) mekanizmasına göre JES’ler dahil yenilenebilir enerji santralleri megavatsaat başına 1540 TL’ye elektrik satıyor, 180 TL iletim bedeli ödüyor. 4000 TL’ye satan fosil yakıtlı santraller de aynı tutarı ödüyor. Bu fiyatlar destek değil köstek haline geliyor. Burada hakkaniyetin sağlanması gerekir. EPDK’nın bu konuda bir çalışması olduğu duyumunu aldık. Umarız bizim önerimizi de dikkate alırlar” dedi.