Yatırım Teşvik Sisteminde yapılan son değişiklikler

Dr. Mehmet Yurdal ŞAHİN
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye , Genel Müdür v.

Yatırım Teşvik Sistemi’nde Yapılan Son Değişiklikler:

21/08/2020 tarihli ve 31220 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 20/08/2020 tarihli ve 2846 sayılı Cumhurbaşkanı Karar’ı ile Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’da değişiklik yapılarak birçok yatırım konusuna sağlanan devlet desteklerinin daha sade, anlaşılır ve etkin olması hedeflenmiştir. Bu çerçevede;

►Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE) 2017 çalışması sonucu oluşan illerin gelişmişlik düzeyi sınıflandırması tablosuna göre bölgelerinde değişiklik olan illerin yeni bölgelerine göre dağılımı yapılmıştır. 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren gerçekleştirilecek yatırımlar bu çalışma sonucu ortaya çıkan bölgesel sınıflandırmaya göre desteklenmeye devam edilecektir. Buna göre 10 ilimizin bölgesi bir üst gelişmişlik seviyesine çıkmış, 2 ilimizin seviyesi ise bir basamak gerilemiştir. Üst basamağa çıkan illerimiz Tekirdağ (2’den 1’e), Manisa (3’ten 2’ye), Balıkesir (3’ten 2’ye), Bilecik (3’ten 2’ye), Karabük (3’ten 2’ye), Düzce (4’ten 3’e), Kırıkkale (4’ten 3’e), Kütahya (4’ten 3’e), Rize (4’ten 3’e), Aksaray (5’ten 4’e) olarak belirlenmiştir. Adana (2’den 3’e) ve Adıyaman (5’ten 6’ya) ise kademesi birer basamak gerileyen (daha yüksek destek oran ve süreleri ile desteklenecek) iller olmuştur.

►Ayrıca, SEGE 2017 çalışması sonucu oluşan il ve ilçelerin gelişmişlik düzeyine göre yapılan sınıflandırma tablosuna göre bulunduğu il sınırlarına göre görece daha az gelişmiş ilçelere bulunduğu ile göre daha fazla destek sağlanmak suretiyle il ve ilçeler arası gelişmişlik farklılıklarının azaltılmasına yönelik düzenleme yapılmıştır. Bu düzenleme özellikle özel sektör temsilcilerince çok talep edilen bir değişiklikti. Bu vesile ile ilk kez ilçe bazlı bir model de sisteme entegre edilmiş oldu. Bu çerçevede, 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren il ve ilçelerin gelişmişlik düzeyine göre yapılan sınıflandırma tablosu sonucu bulunduğu il sınırlarına göre görece daha az gelişmiş 263 ilçeye bulunduğu ile göre daha fazla destek sağlanmıştır. Kapsama alınan ilçeler, illerinin bulunduğu gelişmişlik seviyesinin bir alt bölgesine sağlanan desteklerden, aynı ilçelerin organize sanayi bölgelerinde yer alan yatırımlar ise iki alt bölgesine sağlanan desteklerden yararlanabileceklerdir.

Buna göre, örneğin Konya ili Kulu ilçesinde yapılacak olan bir yatırım, Konya ili ikinci bölgede yer aldığı için değişiklik öncesinde 2. bölge oran ve süreleri ile desteklenmekteydi. Kararda belirtilen 263 ilçe arasında yer aldığı için Kulu ilçesindeki bölgesel teşvik sisteminden desteklenecek olan yatırımlar 3. Bölge desteklerinden faydalanabilecektir. Kulu ilçesinin bölgesel destekler kapsamındaki karar öncesi ve sonrasında sağlanan destekler Tablo 1’de örneklendirilmiştir.

Örnek ilçede (Kulu/Konya) yapılacak olan yatırımlar organize sanayi bölgelerinde yapıldığında ise tablo II’de yer alan verilere göre desteklenmektedir.

Alt bölge desteklerinden yararlanacak ilçelerin ve kademesi değişen illerin belirlenmesinde SEGE-2017 verileri kullanılmıştır. Söz konusu verilerin oluşturulmasında il çalışması kapsamında 8 başlık altında 52 sayısal değişkenden, ilçe çalışmasında ise 7 başlık altında 32 değişkenden yararlanılmıştır.

►İlçe bazlı teşvik sistemine geçilmesi ile birlikte bölgeler arası eşitsizliği gidermeyi hedefleyen ve yeni uygulama ile mükerrerlik oluşturan bazı alt bölge desteği uygulamaları ilçe bazlı teşvik sisteminin etkinliğini sağlamak amacıyla kaldırılmıştır.

►Yatırımcıların ihtiyaçları doğrultusunda vergi indirimi desteğine alternatif olarak sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilecek azami oranları artıracak şekilde esnek bir düzenlemeye gidilmiştir. Buna göre, vergi indiriminden yararlanılmayacağının başvuru aşamasında belirtilmesi kaydıyla, yatırımın yararlanacak olduğu vergi indirimi oranının yarısı yararlanabileceği sigorta primi işveren hissesi oranına eklenecektir.

►Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) teknoloji yoğunluk tanımına göre orta-yüksek teknoloji sanayi sınıfında yer alan ve 4 üncü bölge desteklerinden yararlanabilecek ürünlerin tanımında değişikliğe gidilmiş ve desteklenen yatırım konularının kapsamı genişletilmiştir. Ulusal Faaliyet ve Ürün Sınıflaması US-97 kodlamasına göre, 31- B.Y.S. Elektrikli Makine ve Cihazların İmalatı kodu altındaki belirli ürünler kapsamdayken, yapılan düzenleme ile bu kod altındaki tüm yatırım konuları kapsama alınmıştır. Yine 359-B.Y.S. Ulaşım Araçları İmalatı alanında desteklenen yatırım konuları da genişletilmiştir.

►Katma değeri yüksek ve teknolojik yatırımların artırılması hedefiyle İstanbul ilinde gerçekleştirilecek OECD teknoloji yoğunluk tanımına göre orta-yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar, 5 milyon TL ve üzeri sabit yatırım tutarında olması, yatırımın komple yeni yatırım olmaması ve organize sanayi bölgesinde/endüstri bölgelerinde gerçekleştirilmesi şartlarını karşılaması halinde 1 inci bölge desteklerinden faydalandırılması sağlanmıştır. Belirtilen koşulları sağlayan yatırımlar KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyetinin yanında sigorta primi işveren hissesi desteği ile vergi indirimi desteklerinden yararlanabilecektir.

►Öncelikli yatırım konusu olarak sayılan ve ülkemizin kalkınmasında önemli olduğunu değerlendirdiğimiz yatırım konuları için tanımlamalar daha sade, anlaşılır ve kapsayıcı şekilde revize edilmiştir Test merkezlerinden sadece otomotiv, uzay ve savunma sanayine yönelik yatırımlar kapsamdayken, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) teknoloji yoğunluk tanımına göre orta yüksek ve yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlere yönelik test merkezlerinin tamamı kapsama alınmıştır.

Ayrıca Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında Çevre Lisansı’na tabi yatırımların tamamı ile asgari yatırım tutarı şartı aranmaksızın ihtisas serbest bölgelerinde gerçekleştirilecek yazılım ve bilişim ürünleri üretimi yatırımları öncelikli yatırımlar arasına alınmıştır.

►Bölgesel teşvik sistemi kapsamında desteklenen yatırım konularına yenileri ilave edilmiştir. Bu kapsamda 4., 5. ve 6. Bölge organize sanayi bölgelerinde gerçekleştirilecek komple yeni yatırım cinsindeki yem üretimi yatırımları, İstanbul ili hariç olmak üzere kenevir, keten, jüt vb. kabuk liflerin elyaf haline getirilmesi yatırımı ile entegre iplik yatırımları ve depremde hasar önleyici sismik izolasyon cihazı, epoksi kaplı öngerme halatı vb. ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar bölgesel desteklenecek yatırım konuları arasına alınmıştır.

►Ülkemizin rekabetçi konumunu güçlendirmek ve çevreye saygılı üretimleri desteklemek adına Ar-Ge ve çevre yatırımlarına sağlanan faiz veya kar payı desteğinin üst limiti 1 milyon TL’den 1.8 milyon TL’ye çıkarılmıştır. Bununla birlikte yüksek teknoloji yatırımları ülkemize çekebilmek adına yüksek teknolojili sanayi sınıfındayer alan ürünlerin üretimine yönelik kullanılmış komple tesislere faiz veya kar payı desteği sağlanmıştır.

►Kamu kurum ve kuruluşlarının yatırımlarının stratejik yatırım olarak desteklenmesinin önündeki engel kaldırılmış ve kamunun da stratejik alanlarda yapacağı yatırımların desteklenmesinin önü açılmıştır.

►Üretim kapasitemiz dikkate alınarak altına dayalı entegre madencilik yatırımları stratejik yatırımların teşviki kapsamından çıkartılmıştır.

►1950 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile uyumlu olacak şekilde ülkemiz ekonomisinde yarattığı katma değer, ihracat ve istihdam açısından önemli bir yere sahip olan imalat sanayiine yönelik yatırımlara ivme kazandırılması amacıyla yatırım harcamaları için sağlanan KDV iadesi ile vergi indirimi desteğinde uygulanan yatırıma katkı oranları ile vergi indirim oranları ve yatırım döneminde kullanılabilecek yatırıma katkı tutarının oranı artırılmasına yönelik düzenlemenin süresi uzatılmıştır. Buna göre, 1 Ocak 2017 ile 31 Aralık 2021 tarihleri arasında gerçekleştirilecek bina inşaat harcamalarına KDV iadesi uygulanacaktır. Ayrıca bölgesel ve stratejik teşvik sistemleri kapsamında vergi indirimi öngörülen yatırımlarda, 1 Ocak 2017 ile 31 Aralık 2022 tarihleri arasında yapılacak yatırım harcamaları için, vergi indirimi desteğinde uygulanacak yatırıma katkı oranları her bir bölgede geçerli olan yatırıma katkı oranına 15 puan ilave edilmek suretiyle, kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirimi tüm bölgelerde yüzde yüz oranında ve yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarına uygulanacak oranı yüzde yüz olmak üzere uygulanacaktır. Bu sayede yatırımcılar üzerinde KDV yükünün azaltılarak KDV alacağının tekrar finansman olarak yatırım döneminde kullanılmasının sağlanması yoluyla yatırım sürelerinin makul seviyelere çekilmesi ve vergi indirimi desteğinin etkinliğinin artırılarak yatırımcılarımıza ilave finansman kaynağı yaratılması sağlanmıştır.

►Son olarak, lojistik yatırımları, spor tesis yatırımları ile güneş enerjisinden elektrik üretimi yatırımlarına yatırım teşvik belgesi düzenlenebilmesi için aranan asgari şartlarda değişikliğe gidilmiş ve ülkemizdeki kurulu kapasite dikkate alınarak tütün ürünleri üretimi ile doğal asfalt, bitüm, petrol bitümü, mineral katran veya zift esaslı, bitümlü karışımlar üretimine yönelik yatırımlar teşvik edilmeyecek yatırım konuları arasına alınmıştır.