Vatandaş altın bozdurup, TL dışı yatırıma yöneldi
TL'nin sert değer kaybı yüksek enflasyon yurtiçi yerleşiklerin yatırım tercihlerini de etkiliyor. Yurtiçi yerleşik gerçek kişiler geçen yılsonundan bu yana dolar ve Euro'da alıcı olurken altını sattı. Tüzel hesaplarda ise döviz mevzuatı yükseldi.
Şebnem TURHAN
Geçen yıldan bu yana Türk Lirası’nda yaşanan değer kaybı, yüksek enfl asyon ve pandemideki genişleyici para politikası sonrası en büyük konu dolarizasyon. Son dönemde ise rekor seviyelerdeki enfl asyon karşısında gerileyen mevduat faizleri ile TL’de kalmanın dezavantajı daha da fazla öne çıkıyor. Merkez Bankası verilerine göre geçen yılsonundan bu yana gerçek kişilerin döviz mevduatı 8.2 milyar dolar azalırken, tüzel kişilerin mevduatı 3.5 milyar dolar arttı. Bireylerin döviz mevduatında en büyük azalma ise kıymetli maden depo hesaplarında gerçekleşti. Kıymetli maden depo hesaplarında gerçek kişilerin yılsonundan bu yana satışı 9.5 milyar doları geçti. Uzmanlar vatandaşların altınlarını bozdurup enfl asyonist ortamda servet koruma maksatlı ev aldığına dikkat çekiyor.
Doların Türk Lirası’na karşı bu yıl yüzde 95 değer kazanması ve yüzde 20’yi aşan enfl asyon vatandaşların TL varlıklara yatırımdan çekinmesine ve kendilerini koruma amaçlı yatırım alternatifl eri bulmaya yöneltti. Dün de dolar/TL 14.5 liranın üzerine çıktı. Peki bu dönemde bireyler ve tüzel kişilerin döviz mevduat hesabı nasıl bir değişim gösterdi? Döviz mevduatlarının toplam mevduattaki oranını yüzde 63’ü geçerek rekor seviyeye yükselmiş olsa da geçen yıl sonuna göre parite etkisinden arındırılmamış olarak 3 Aralık itibariyle 4.7 milyar dolarlık gerileme yaşandı.
Altın mevduatının dolar karşılığı 9.5 milyar dolar azaldı
Geçen yılsonunda yurtiçi yerleşiklerin toplam döviz mevduatı 235 milyar 661 milyon dolar seviyesindeydi. 3 Aralık itibariyle 230 milyar 972 milyon dolara indi. Yani 4 milyar 689 milyon dolarlık bir azalma yaşandı. Yurtiçi yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı yılsonunda 150 milyar 198 milyon dolar iken 3 Aralık itibariyle 141 milyar 998 milyon dolara geriledi. 8 milyar 200 milyon dolarlık bir çözülme var. Gerçek kişilerin döviz mevduatında yaşanan bu çözülmenin ayrıntılarına bakıldığında ise kıymetli maden depo hesaplarındaki değişim göze çarpıyor. Bireylerin kıymetli maden depo hesaplarının dolar karşılığı parite etkisinden arındırılmamış olarak yılsonundaki 35 milyar 955 milyon dolardan 26 milyar 388 milyon dolara indi. Yani 9 milyar 567 milyon dolar karşılığında 4.2 milyon onsluk bir azalma var.
Gerçek kişilerin dolar cinsi döviz mevduatı yılsonundan 3 Aralık haftasına kadar 254 milyon dolar arttı. Yılsonunda gerçek kişilerin dolar cinsi döviz mevduatı 76 milyar 587 milyon dolar iken 3 Aralık haftasında 76 milyar 841 milyon dolara çıktı. Yurtiçi yerleşik gerçek kişilerin Euro cinsi döviz mevduatı da parite etkisinden arındırılmamış olarak 866 milyon dolar artış gösterdi. Yılsonunda 34 milyar 639 milyon dolar olan Euro cinsi döviz mevduatının dolar karşılığı 3 Aralık haftasında 35 milyar 505 milyon dolara yükseldi. Euro cinsinden bakıldığında ise 28.2 milyar Euro’dan 31.2 milyar Euro’ya 3.2 milyar Euro’luk bir artış gerçekleşti.
Analistlerin bireylerin tavrın karşı iki açıklaması bulunuyor. Öncelikle bir dönem 454 liraya kadar inen gram altında son dönemde görünen rekorlar ve dün itibariyle 833 liranın da aşılması kar satışlarına yol açtı. Ve bu satışların sonrasında ise sürekli değer kaybeden TL’de durmadan parayı konut alımına aktardıklarını dile getirdi. Öte yandan altın geleneksel olarak bireylerin tercih ettiği bir yatırım aracı. 2020’deki yükseliş ve sonraki gerileme biraz onlara kar kaybı yaşatmıştı, yükselişi de bu yönde değerlendirdiler.
Tüzel kişilerin döviz mevduatında euro ve dolar artışı yaşandı
Yurtiçi yerleşik tüzel hesaplarda ise tam tersi bir durum gerçekleşti. Merkez Bankası verilerine göre yurtiçi yerleşik tüzel hesaplarda yılsonunda 85 milyar 464 milyon dolar olan döviz mevduatı 3 Aralık haftası itibariyle 88 milyar 975 milyon dolara yükseldi. Yine parite etkisinden arındırılmamış şekilde 3 milyar 511 milyon dolarlık artış yaşandı. Tüzel hesaplarda dolar cinsi döviz mevduatı 1 milyar 242 milyon dolar yükseldi. Yılsonunda 47 milyar 156 milyon dolar olan tüzel kişilerin dolar cinsi döviz mevduatı 48 milyar 398 milyon dolara çıktı. Euro cinsi döviz mevduatının dolar karşılığı ise parite etkisinden arındırılmamış olarak 2 milyar 402 milyon dolar arttı. Yılsonunda 34.1 milyar dolar olan Euro cinsi döviz mevduatının dolar karşılığı 3 Aralık haftasında 35.5 milyar dolara çıktı. Euro cinsi baktığımızda ise 27.9 milyar Euro’dan 33.1 milyar Euro’ya 5.2 milyar Euro artış kaydetti.
