“Varlığımızı sürdürebilmek için altı eksenli robotlar üretmeliyiz”

RÜŞTÜ BOZKURT

NASIL?

Sakarya’da yaşayanların büyük bir çoğunluğu Beyenal ailesini bilir. Aile Kosova Piriştine’den gelmiştir. Türkiye’de kurulan genç devlet Balkanlarda, azınlık durumuna düşenlerin sığınağı olmuştur. Beyenal ailesi 1922’da Piriştine’de neyi varsa ucuz pahalı satmış, bir teneke altınla Türkiye’nin yolunu tutmuştur.

Beyenal ailesinin hikâyesi Sakarya’da merkeze yakın yerde satın alınan büyük arazilerde yapılan çiftçilikle başlar. 7 erkek  ve 1 kız 8 kardeşten oluşan Beyenal ailesi Sakarya’nın kalbinde umutla kurulup geliştirilen Cumhuriyet yönetimiyle birlikte büyür, gelişir ve serpilir.

O dönemde temel geçim kaynağı çiftçilik ve çobanlık. Yerleştikleri yerin merkeze yakın olmasının avantajı kullanılarak ticaret alanına da giriş yapılır. Aile sadece al-sat işleri ile yetinmez, kum-çakıl üretimi ve ticaret işlerine de girer.

 Kadir Beyenal kaynak sistemleri üreten bir iş yerinin yöneticisi. Makine üreticileri toplantılarının hepsine katılır; sosyal etkinliklerde yer almayı sosyal sorumluluk olarak algılar. Kadir Beyanal’ın yönettiği 2K WELDING firması küresel firmalara sistem üretiyor; onlar da kendi markalarıyla gelişmiş ve gelişmekte olan çok sayıda ülkeye ihraç ediyorlar.

“Üniversite insana ne katar?”

“NASIL?” sadece iş yapma metodlarının değil, “girişimci algının” oluşması, olgunlaşması ve çoğalmasının da izini sürmeye çalışıyor. Kadir Beyenal’ın kaynak otomasyon makine ve ekipmanlarının üretimine yönlendiren “arka planı” da birinci elden öğrenmek istiyoruz. Beyenal’a soruyoruz: “Yaşamınızı yönlendiren, bugünkü işinizi kurmanızda sizi motive eden neydi?”

Önce bir soru yöneltiyor: “ Üniversite insana ne katar?”

Sonra da Prof. Dr. Ramazan Kaçar’ın zihnine perçinlenen bir sözünü tekrarlıyor: “Dersini geçen değil, en iyi öğrenci olmaya çabalayın!”

Kadir Bey biraz dalıyor; sonra da, “Ramazan Hoca’nın sesi her zaman kulaklarımda çınladı. Zihnimden o gün bugün hiç çıkmadı. Yaşamımızın rehberi oldu. Ne yaparsan yap, elinden geldiği kadar en iyisi olmaya çabala…” diyor.

Üniversitede kalması isteniyor Beyenal’ın. O günleri anımsatarak diyor ki, “Ben çocukluk günlerimde karpuz satarak paranın sıcaklığını hissetmişim. Parayı öğrendiğim kadar müşteriyi de tanıyorum; ticaretle iç içe olmuşum. Babam nakliye işi yapıyor; kamyonların sesine tutkunum. Akademik çalışmanın bana dar geleceğini düşünüyorum; çok sevdiğim hocalarıma olumsuz yanıt veriyorum.”

Üniversite sonrasında kariyerini geliştirecek bir “alan arama” dönemi yaşıyor Kadir Beyenal. Uluslararası denkliği olan bir ek eğitime yöneliyor: “Uluslararası Kaynak Mühendisi” eğitimini tamamlıyor. Bu alana yönelişini gerekçelendiriyor: “Kaynak mühendisi çok azdı. Ülkemizde oluşmakta olan imalat kesimi ise giderek artan kaynak işi yapıyordu.”

Üniversite bitmiş, ek eğitim alınmış ama ne iş yapacağını zihinde netleştirememiş. 2K WELDING kurucusu ve müteşebbisi Baba Hamit Beyenal sıkıştırıyor: “Ne yapmayı düşünüyorsun?”

Hamit Bey oğlundan net yanıt alamayınca, “Gel, seninle Taylan Önuçak’a gideceğiz” diyor.

Hayat okulu öğretmeni

Kadir Beyenal yanında çalıştığı Önuçak’ı anlatırken duyduğu büyük saygı her halinden belli oluyor. Önuçak Sakarya’da “mühendislik çözüm üretmek için vardır” sözünün örneğidir.

İşbaşı yapıyor Kadir Beyenal. Kendine verilen işleri eksiksiz yapmaya çabalıyor. Ay sonu geldiğinde ilk ücretini alıyor: Asgari ücrette bin lira eklenmiş. Büyük bir içtenlikle “Şaşkındım” diyor. Babasına durumu açınca, “Oğlum paraya ihtiyacın mı var? Çalış işini öğren…” yanıtını alıyor. Gülerek anlatıyor: “Babam haklı çıktı. Çalıştığım sürede aldığım ücret sürekli arttı; nasıl iş yapılacağına ilişkin bilgim ve görgüm zenginleşti. Tıkandığımız her sorunda önümüzü açan bir patrondu. Rapor hazırlamayı, maliyetin ne olduğunu, sorunlara nasıl çözüm üretilebileceğini, çalışanın nasıl motive edileceğini bize öğreten insandı Taylan Bey. O bir hayat okulunun başöğretmeniydi, benim zihnimde hep öyle kalacak!”

Kadir Beyenal işyeri sahibinden, işyerinden, işinden, aldığı ücretten, çalıştığı arkadaşlarından memnundur, ama içindeki girişimci ruhu kendi işini kurmak için sürekli zihnini rahatsız etmektedir. Düşüncesini babasına açıyor: “Tamam oğlum, sen artık kendin oldun. İşini kurabilirsin” diyor, ama Taylan Bey’e işten ayrılma isteğini nasıl söyleyeceğini düşünüyor.

Gözünü karartıp Taylan Önuçak’a gidiyor: “Ben kendi işimi kurmak istiyorum, ama burada size sözüm var; benim dilediğim zaman değil, sizin uygun bulacağınız bir zamanda ayrılmak istiyorum” diyor. Deneyimli mühendis ve yönetici Önuçak, “Öyle bir dönem gelecek ki, sen de benim şu an yaşadığımı yaşayacaksın!” diyor.

Kadir Bey, bu ilk yöneticisinin ne denli haklı olduğunu şimdi sıkça yaşayarak sürekli anımsıyor. Bir de, “Git işini kur. Bir şey lazım olursa bu iş yeri senin” demesini hiç unutmuyor.

Kadir ve Kaan iki arkadaş 2K şirketini kuruyorlar, ama bir kaç ay sonra Kaan ayrılınca Kadir Bey Talha ve Mehmet arkadaşlarıyla babasının satın aldığı 385 metre karelik dükkânda çalışmaya başlıyor. Bir süre sonra arkadaşları ile yolları ayrılıyor.

Yıl 2014, kaynak otomasyon sistemleri üzerine odaklanmış durumda. Karasu’da liman inşaatı var. Baba Hamit Bey söze giriyor; 30 metrelik boruların sahaya götürülmesi ve kaynak işleminin yapılmasını heyecanla anlatıyor. Diyor ki, “Bu iş bizi biz yapan bir adım oldu!”

Küresel rol modeli

Kadir Beyenal’in iş kurma hikâyesinin bu noktasında söyleşinin yönünü değiştiriyoruz: “Yaptığınız işle ilgili küresel ölçekte rol modeli olarak gördüğünüz firma hangisi?”

“PEMAMEK” diyor Kadir Beyenal. Sonra gerekçelerini açıklıyor: “Herkes firmayı çözüm üreten bir partner olarak algılıyor. Bu algının yarılması, olgunlaştırılması ve çoğaltılması çok önemli. Çünkü işi taahhüt edilen zamanda yapma özeni çok yüksek. Maliyetlerini sürekli kontrol ederek müşterinin erişilebilirliği konusunda hiçbir ödün vermiyorlar. Her işi ölçeklendirererek kaynak veriminde optimizasyon sağlıyorlar. Kimsenin girmediği ya da giremediği niş alanlara giriyorlar. Metal birleştirme- kaynak- konusunda uzmanlıklarını sürekli geliştiriyorlar. Bence en önemlisi yöneticiler, çalışanlar, müşteriler, tedarikçiler ve kaynak ekosistemindeki bütün paydaşlarla lider olmayı koruma ve sürdürme konusunda kararlılıklarını yitirmiyorlar.”

Sözü küresel rol modelinden açmışken, 2K’nın “ihracat” alanında aldığı mesafeyi öğrenmek istiyoruz: “Biz 2016-2017’de ilk ihracatımızı gerçekleştirdik. Şu an Almanya, Fransa, Hollanda ve Polonya’ya ihracat yapıyoruz. Toplamda 30 ülkeye ihracat gerçekleştiriyoruz.2027’de 60 ülkeye erişebilme hedefimiz.”

Çözüm üretmeye odaklanmalıyız

“NASIL?” başarı öykülerinin arka planlarına dikkat çekmek kadar, iş insanlarımızın deneyim ve birikimlerinden beslenen çözüm önerilerinin de izini sürmeye özen gösteriyor. Bu sayfayı izlemiş olanlar tanıktır; sorunları tanımlamayı bir “ağlama duvarı” haline getirmekten sakınıyoruz. Ayrıca, “Çarşı her şeye karşı” tavrından da uzak duruyoruz. İstiyoruz ki, paylaşıldıkça çoğalan deneyim ve birikimlerin işleri nasıl yapacağımıza, hangi çözümleri önerdiğimize de özen gösterelim.

Kadir Beyenal’a ilkelerimizi yineliyoruz. Diyoruz ki, bize önce öncelikli sorunlarımızın neler olduğunu, sonra da siz tam yetkili olsanız hangi konulara öncelik vereceğinizi başlıklar halinde özetleyin.

Paylaşılan değerlendirmeleri birlikte izleyelim:

1- Ülkemizde firmaların çözemeyeceği temel sorun “ileri düzeyde nitelikli işgücü” ekonominin bütün aktörlerinin ortak sorumluluğu. Eğitim sisteminin günün koşullarına uygun olarak yapılandırılması talebimizin bir seferberlik anlayışı ile ele alınması, kısa zamanda sonuç verecek uygulamaları kolaylaştıracak düzenlemelerin yapılması öncelikli çabamız olmalı.

2- Eğitim-öğretim seferberliği yabancı dil sorununu ve iş ahlakının yükselmesi için sistemin gözetim ve denetimini de öne çıkarmalı.

3- Üniversitelerimizin eksiklikleri ve iyi yönlerini iyi analiz ederek, nitelikli işgücü arzının sürdürülebilirliğini güven altına alacak bir yapılanma hepimizin ortak talebi, ortak geleceğimizi kurmanın gereği olarak değerlendirmeli.

4- Ülkemiz önemli bir “tedarikçi ülke” konumunda olduğu halde, tedarik zincirinde ciddi boşlukların, hem öğrenmeyi yavaşlatan hem de kaliteyi düşüren etkileri var. “Bizde ortak çalışma alışkanlığı yok” inancını kırmalıyız. Biz tedarik zincirinde girdi alan ve girdi veren sektörler arasında işleyişi güven altına alan yasal düzenlemeleri ivedilikle yapmalı, ortaklıkların geliştirilmesinin önünü açmalı ve dayanıklı tedarik zincirleri oluşturarak işyerlerimizin rekabet güçlerini yükseltmeliyiz.

5- Lojistik altyapıları önemli olduğu kadar, insan ve yük akışlarının hızlandırılması, rakiplere göre fiyat/maliyet dengelerinin kurulması, geleceğin iş süreçleri ve işgücü profilleri dikkate alınarak düzenlenmeli.

6- Makro iktisadı istikrar, enflasyon, döviz, faiz gibi konularda istikrarın yarattığı olumsuz etkileri yok edecek ekonomi politikaları mutlaka hayata taşınmalı; bu makro gelişmelerin işyeri özelindeki yansımaları günü gününe izlenerek, dinamik bir anlayışla düzenleyici, onarıcı ve kendini yeniden üretebilen mekanizmalar kurulmalı.

7- Başka ülkelerin insanları bizim ülkemizin herhangi bir markasını kullanıyorsa, bizimle ilgili marka ve imaj algısı olumlu katkı yapar. Bu açıdan, piyasada ülke menşeinden çok marka imajının etkisi dikkate alınmalı, marka ve imaj stratejimiz netleştirilmeli ve ülke sorunu olarak kavranmalı.

Kadir Beyenal hangi sevdaların peşine düşerdi?

Kadir Beyenal’a Şota Rustaveli’nin mezarının bulunduğu köyündeki büstünün altına yazılan iki dizeyi anımsatıyorum: “Düşmemişsen bir sevdanın peşine/ Özün düşman olur kendi özüne”. Ve soruyorum sen imkân bulursan hangi sevdaların peşine düşerdin?

- Hemen bir ekip kurar, 6 eksenli robotlar üretmek için geceleri gündüzlere katardı.

- Sensör teknolojisine hakim olur; akıllı işlemler ve yapay zekayı gündeminden hiç düşürmezdi.

- Sözün tam anlamıyla bir “akademi” oluşturur; iş yaşamına değer katan akademinin yayılmasını ve yoğunlaşmasını sağlardı.

- Proje-odaklı, somut katkıları gözle görülür ve elle tutulur “eğitim sistemi” oluşturur; teknolojik gelişmenin en uç noktalarında gezinen bir toplum oluşmasını sağlardı.

- Ekosistem oluşturmanın, olgunlaştırmanın ve yaygınlaştırmanın önemini herkesin kavramasını sağlar, ekosistemlerin asalak yönlerini sürekli ayıklar, geliştirici yönlerini güçlendirirdi.

- Kaliteyi işin merkezine yerleştirir; kalite odaklı güvene dayalı etkileşimden asla ödün vermezdi.

- İthalat mekanizmasını uçtan uca sistem kontrolü altına alır; haksız rekabeti anında önleyen mekanizmayı işletirdi