Vadeli elektrik işlemine ödeme garantisi

Mehmet KARA

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun (EPDK-Kurul) 05 Aralık 2019 tarihli toplantısında kabul ettiği Vadeli Elektrik Piyasası İşletim Usul ve Esasları, Resmi Gazete’de yayımlandı. Karara göre EPİAŞ bünyesinde kurulan VEP’te piyasa katılımcıları fiziksel teslimat yükümlülüğü doğuran ileri tarihli işlemler yapabilecek.

Yıl sonunda devrede

VEP’in piyasa kurgusu üzerine yapılan çalışmalar tamamlandı. Teknik alt yapının tamamlanmasına yönelik çalışmalar devam ediyor. VEP’in 1 Aralık 2020 tarihinde devreye alınması ve 2021 tarihli ilk işlemin yapılması bekleniyor.

Sürekli ticaret metodu

İşlemlerin güvenilir, şeffaf, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir ortamda işle gerçekleştirilmesinin hedeflendiği VEP sürekli ticaret metoduyla işleyecek. Vadeli İşlemler teklif bölgesi, teslimat dönemi ve yük tipi bazında gerçekleştirilecek.

1 lot eşitir 0,1 MWh

Kontratlar taraflara, ilgili teslimat dönemi boyunca, ilgili teklif bölgesinde, teslimat döneminin teslimata konu edilen günlerinde, ilgili yük tipinin kapsadığı saatlerde her saat eşit miktarda olacak şekilde 1 lot yani 0,1 megavatsaat ve katları elektrik veriş veya çekiş yükümlülüğü getirecek.

Teslimatın garantörü EPİAŞ

Katılımcıların yaptığı kontrata ilişkin fiziki teslimatın garantörlüğünü EPİAŞ üstlenecek. Piyasa katılımcıları VEP ile fiyat riskinden korunabileceği gibi geleceğe yönelik fiyat beklentilerini görme imkanına da sahip olabilecek.

İkili anlaşmalara da VEP garantisi

Piyasa katılımcıları gelecekte yapmayı planladığı ticaretin hacmini kendileri belirleyebilecek. İleride, dışarıda yapılan ve piyasa yönetim sistemine bildirilen ikili anlaşmalar da VEP’e taşınarak merkezi taraf garantisi altına alınabilecek. Bu arada, VEP ilişkin tanım, teklif, fiyat, teklif eşleşmesi ve ticari işlem onayı gbi teknik hususlar Elektrik Piyasası Dengeleme Uzlaştırma Yönetmeliği’ne de işlenerek yürürlüğe koyulmuş oldu.

Temerrüt garanti hesabı kurulacak

VEP dışında elektrik piyasasında yerini alacak bir diğer konu ise Temerrüt Garanti Hesabı (TGH) kurulması olacak. Bu amaçla piyasa katılımcıları ile EPİAŞ’ın VEP’teki işlemler yüzünden karşılaşabileceği olası riskler belirlenecek. Bu risklerin yönetilmesinde kullanılacak teminat türleri ve bu teminatların hesaplama yöntemlerinin uygulanmasıyla birlikte TGH uygulaması da sisteme entegre edilecek.

Önce temerrüde düşenin payı Bir piyasa katılımcısının VEP’te tanımlanan teminatı yetersiz kalırsa, öncelikle o katılımcının temerrüt garanti hesabı katkı payına başvurulacak. Temerrüde düşenin payı riski karşılamaya yetmezse diğer piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı katkı payları kullanılarak ilgili mali risk bertaraf edilecek.