Ukrayna'dan 10 milyar dolarlık ortaklık çağrısı

Hüseyin GÖKÇE

Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Andrii Sybiha, Ukrayna’da 10 milyar dolarlık “Büyük İnşa Projesi”nin başladığını ifade ederek, “Projeleri, deneyimli Türk ortaklarla hayata geçirmek istiyoruz” dedi. Ankara temsilcimiz Ferit Parlak’ın sorularını yanıtlayan Sybiha, tarımda da iki ülkenin tamamlayıcı olduğunu vurgulayarak, “Ukrayna’da tahıl-hububat, Türkiye’de meyve-sebze üretiminde ortak projeler geliştirebilir” şeklinde konuştu.

● Dünya, pandemi nedeniyle sıkıntılı bir süreçten geçiyor. Türkiye ile Ukrayna arasında gelişen ekonomik ilişkiler de bu süreçte yara aldı mı?

Ukrayna Türkiye ekonomik ve ticari ilişkileri hiç kolay olmayan pandemi döneminde, başarılı bir sınavdan geçti. Ekonomik ve siyasi etkileşimimiz hem devletler arasında hem de belli şirketler arasında yoğun bir şekilde devam etti. Bazı alanlarda ise perspektif açıdan büyük projelere adım attık.

● Ticaret hacminde 2019-2020 karşılaştırması bu tespitinizi doğruluyor mu?

Evet, rakamlar konuşuyor ve en güzel sonuçları onlar gösteriyor. Geçtiğimiz yılın 11 ayı için istatistik verilerimiz var. Ukrayna istatistiklerine göre Ukrayna Türkiye arasındaki ticaret hacmi 2020 yılının 11 ayında 4.3 milyar dolara ulaştı. 2019 yılının aynı aylarına baktığımızda hemen hemen aynı rakamları yansıtıyor. 12 ayın istatistiki verileri geldiğinde, toplam rakam 5 milyar dolar civarında olacak. Yani 2020 yılı pandemiye rağmen 2019 yılı ile aynı rakamlara ulaşılarak kapatılmış olacak.

● İki yıl önce başlayan, STA görüşmeler devam ediyor mu?

İki ülke stratejik bir hedef olarak belirlemişti Serbest Ticaret Anlaşması’nı (STA). Bugüne kadar imzalanmadı ama 2021 yılının STA için belirleyici ve sonlandırıcı olması için bazı sebeplerimiz var. Müzakere gruplarımız pandemiye rağmen aktif olarak görüşmeye devam ediyorlar. Karşılıklı olarak teklifler sunuyorlar. Tüm bu görüşmeleri dikkate alarak bu yıl içerisinde söz konusu anlaşma imzalanabilir. Yanı sıra iki ülke cumhurbaşkanlarının siyasi iradesi var. Bu sene bu anlaşma imzalanabilir.

●Tüm dünyada tarım ürünlerinin fiyatları ciddi oranlarda arttı. Fiyatlar artınca alım için alternatif üreticiler aranıyor. Türk satınalmacıların ilgisi var mı?

Talep olması için söz konusu ticaretin kârlı ve uygun olması gerekiyor. Ama Türkiye’ye gelince Ukrayna’dan Türkiye’ye bir kilo et ihraç edebilmemiz için neredeyse yüzde 220 gümrük vergisi ödememiz gerekiyor. Pratik açıdan bu hiç karlı değil. Buğdaydan peynire kadar her alanda, birçok üründe gümrük vergisi oranı yüksek. Bu oranlar ticareti engelliyor.

● Türk girişimcilerin tarım arazilerine ilgisi nasıl?

Bildiğiniz üzere geçen sene Ukrayna’da tarım arazileri reformu gerçekleşti. 1 Temmuz 2021 tarihi itibari ile Ukrayna vatandaşları 100 hektara kadar tarım arazisini satın alabilecek. Daha sonra söz konusu tarım arazilerinin aşama aşama nasıl satılacağı ve yabancılara ne zaman satılacağı ile ilgili bilgi vereceğim. Bunlar teşvik edici etkenler. Ama büyükelçi olarak şunu söyleyebilirim ki, Türk vatandaşlarından Ukrayna’daki söz konusu tarım arazileri satın alma konusunda çok ciddi bir ilgi duyuyor. Hem satın almak istiyorlar hem kiralamak istiyorlar. Bazı Ukrayna şirketler de, “Biz Türkiye’de arazi satın almak ya da kiralamak istiyoruz. Seralar kurmak istiyoruz. Veya seraları satın almak veya kiralamak istiyoruz.” diyorlar.

Dolayısıyla burada karşılıklı talepler var. Araziler karşılıklı olarak işlenebilir.

Yerel yönetimlerin tercihi Türk iş adamları

• Yatırım düşünen Türk iş dünyası için, sağlanan avantajlar/fırsatlar var mı?

Ukrayna’da yönetimin yerelleştirilmesi reformu gerçekleşti. Burada yerel yönetimler ek bir yetki aldı. Aynı zamanda bu yönetimlere, kendi bölgelerini, illerini geliştirmeleri için büyük bir bütçe sağlandı. Onlar bire bir bağımsızlık kazanmış oldular. Söz konusu bağımsızlık ve bütçe dağıtımını dikkate alarak bölgelerle çalışmakta fayda var. Bölgelerin arkasında beli alt yapı projeleri de var. Türk şirketlerinin söz konusu projelerde yer almasını istiyoruz. Neredeyse her şehirde modernizasyon yapılması ya da tamamlanmasını gereken bir havalimanı var. Bazılarında çöp geri dönüşümüyle ilgili bazı projeler var. Aynı zamanda su ile ilgili projeler yer alıyor. Türklerin deneyimini ve tecrübesini gösterebileceği projeler bunlar. Geçen hafta iki tane belediye başkanı ile görüştüm. Her ikisi de özellikle Türkiye ve Türk iş adamlarının o bölgelere gelmesine ilgi duyduklarını ifade ettiler.

Yap-İşlet-Devret Yasası da kabul edildi

● Altyapı ve üstyapıda 5 yıllık bir programdan bahsetmiştiniz. Başlayacak mı bu yıl?

Evet. Büyük İnşa isimli projeyi hayata geçiriyoruz. Yap-İşlet-Devret yasası da kabul edildi. Türkiye’nin kamu-özel ortaklığı modeliyle yapılan projelerdeki tecrübesi gerçekten çok etkili. O yüzden Türk ortaklarımızla projeleri hayata geçirmek istiyoruz. Ayrı konu olarak özellikle sanayi parklarının oluşturulması da perspektif vaat eden bir alan olabilir. Türkiye ile bu konuda da çalışmak istiyoruz. Aralık ayında “büyük yatırım projelerine devlet desteği’’ adlı bir kanun çıktı. İlgili şirketlerin söz konusu proje ve yatırımı hayata geçirmek için, vergi muafiyetleri dışında, devlet veya halka ait bir arazi temin edilecek. Üstelik devlet bütçesi veya yerel bütçe ile inşaat ve teçhizat işleri yapılacak. Söz konusu yatırımın en az 20 milyon Euro’luk olması gerekiyor. Büyük İnşa projesinde 5 yıl içerisinde toplam 24 bin km yol inşaatı aynı zamanda köprü, raylı sistemler, havalimanları ve Kiev çerçevesinde büyük çevre yolu projesi dahil olmak üzere yaklaşık 10 milyar dolar bütçeli projeler hayata geçirilecek. Bazı limanlarla ilgili imtiyaz hakları verilecek. Bazı limanlar özelleştirilecek. Yanı sıra bazı yerel yönetimler Türkiye ile birlikte hastane inşa etmek istiyor. Mesela bazı IT şirketlerinden, enerji tasarruf şirketlerinden talepler var. Onlar özellikle üretim yerlerini Türkiye’de yapmak istiyorlar. Ukrayna Başbakanı Türkiye’ye geldiğinde Ankara Şehir Hastanesi’ni ziyaret etti. Kapasitesi, büyüklüğü ve aynı zamanda inşaat kalitesi onu çok etkiledi. O yüzden Ukrayna şu an buna benzer hastanelerin yapılması konusunda oldukça istekli. Yakın zamanda Ukrayna’dan Türkiye’ye güçlü bir heyet bekliyoruz. Kamu-özel ortaklığı modeliyle.

Ayrıntı

Özelleştirme ve imtiaz hakları vereceğiz

Ferit PARLAK

“Verimlilik”, ekonomik gelişimin temelini oluşturuyor... İhtiyaca/pazara göre üretim ise “yüksek verimlilik” adına yapılacaklar listesinde ön sıralarda yer alıyor... Örneğin: Ukrayna muz, portakal, limon, domates gibi ürünlere ihtiyaç duyarken; Türkiye ise “un ve unlu mamuller” ihracatı nedeniyle Ukrayna’nın kaliteli buğdayına ihtiyaç duyuyor...

Büyükelçi Sybiha’nın, “Ukrayna’da tahıl-hububat, Türkiye’de meyve-sebze üretiminde dev ortaklıklar kurabiliriz.” cümlesi, hem ihtiyaçlarımızı (döviz, işsizlik, kaliteli/ucuz ürün...) giderecek fırsatlara, hem de verimliliğin tanımına ışık tutuyor...