TÜRMOB’dan kapsamlı ‘mali reform’ önerisi

HÜSEYİN GÖKÇE

Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) mali sistemin geliştirilmesine yönelik hazırladığı raporu, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’a sundu. Gelir vergisinde ilk dilimin yüzde 10’a çekilmesinin önerildiği raporda; SPK, EPDK, BDDK ve KİK dışında işlevselliğini yitirmiş özerk kurumların kaldırılması gerektiği bildirildi. İkinci konut kaynaklı rantın vergilendirilmesi, mali kuralın hayata geçirilmesi, gelir ve kurumlar vergisinin birleştirilmesi gibi öneriler de raporda yer aldı.

“Kamu nakitleri merkez fon mantığıyla yönetilmeli”

1- Bütünleşik Kamu Mali Yönetim Sistemi, merkezi ve yerel yönetimlerin gelir ve harcamalarını kavrayan ve etkin bir şekilde takip eden yapıya kavuşturulmalı.

2- Kamu harcamalarının gözden geçirilerek etkin ve verimli olmayanların tasarruf sağlayıcı bakış açısıyla azaltılmalı.

3- Kamuya ait araçların verimsiz kullanımlarının önüne geçilmesi ve makam aracı kullanımları sınırlandırılmalı.

4- Performans esaslı bütçe sisteminin kullanılarak kamu harcamalarında verimliliğin artırılmalı.

5- Kamu personel rejimi performansı temel alacak mahiyette yeniden gözden geçirilmeli.

6- Sosyal yardımlar seçici yaklaşımla etkin yapıya kavuşturulmalı.

7- Tüm kamu kurum ve kuruluşlarının (KİT-KİK dahil) nakitleri, merkezi fon mantığı ile yönetilmeli.

8- MALİ KURAL uygulaması hayata geçirilmeli.

9- Kamu İhale Kanunu yeniden yazılmalı.

10- Yerli işletim ve veri tabanı sistemlerinin kullanımı zorunlu hale getirilmeli.

 “Risk odaklı denetimler artırılmalı”

Sosyal güvenlik sisteminin aktüerya dengesini iyileştirecek öneriler:

1- Kayıt dışı istihdamın engellenmesi amacıyla işletmeler nezdinde risk analizi odaklı denetimler artırılmalı.

2- Emekli personel istihdamında uygulanan SGDP kesintisi oranı normal çalışan ile aynı oranda olmalı.

3- SGK teşvik mevzuatı sadeleştirilmeli

4- Tedavi süreçlerinin altyapısı güçlendirilmiş ilk basamak sağlık kuruluşlarından başlatılması zorunlu hale getirilmeli.

5- SGK Yönetim Kurulu’na TÜRMOB temsilcisi dahil edilmeli.

6- 5510 Sayılı Kanun sadeleştirilmeli.

 “Vergi aflarına son verilmeli”

Vergi mevzuatıyla ilgili öneriler;

1- Anayasa’nın vergi ile ilgili hükümleri mükellef hakları gözetilecek şekilde yeniden düzenlenmeli.

2- Vergiye gönüllü uyumu ve vergi bilinci ve adaletini zedeleyen vergi aflarına son verilmeli veya yasalaşması nitelikli çoğunluğa bağlanmalı.

3- Vergi kanunlarının geriye yürümesine yol açan düzenlemelerden vazgeçilmeli.

4- Vergi adaletini zedeleyen istisna ve muafiyetlerin kaldırılmalı.

5- Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu tek bir kanunda birleştirilmeli.

● Asgari ücretin yıllık tutarına kadar olan gelir ve kazançlar istisna tutulmalı, bunu aşan tüm gelirler vergiye tabi tutulmalı.

“Takdir komisyonu kaldırılmalı”

6. Vergi Usul Kanunu günün ihtiyaçlarına göre yeniden yazılmalı.

● Vergi uygulamasındaki çok sayıda belge türünün getirdiği karmaşayı ortadan kaldırmak için tek bir mali belge uygulamasına geçilmeli.

● Vergi idaresinde elektronik ortamda bir örneği bulunan defter ve belgelerin muhafaza ve ibraz zorunluluğu kaldırılmalı.

● Vergi cezalarına ilişkin hükümler yeniden yazılmalı.

● İşlevini yitiren ve yersiz vergi ihtilaflarına yol açan takdir komisyonları kaldırılmalı.

7. KDV Mevzuatında sadeleştirme sağlanmalı.

● KDV’de tevkifat uygulaması kaldırılmalı

● Belirlenen hasılat tutarının altında kalan mükelleflerin KDV beyannameleri 3’er aylık dönemler halinde alınmalı.

● Devreden KDV’ler iade edilmeli ya da diğer vergi borçlarından mahsubuna / gider yazılmasına izin verilmeli.

“Gelir elde eden herkes beyanname vermeli”

Kayıt dışı ekonomi ile etkin mücadeleyi sağlayacak öneriler

1- Vergilendirmede kaynak kuramı yerine tüm gelirleri kavrayacak safi artış kuramına geçilmeli.

2- Kaynağı ne olursa olsun, gelir-kazanç elde eden her bireyin GV beyannamesi vermesi sağlanmalı.

3- Gayrimenkul sektöründe yaşanan kayıt dışılığın engellenmesi amacıyla;

● Satış ve kiralama bedellerinin tamamının bankacılık sistemi üzerinden ödenmeli. Değerleme raporları işlem için ön şart olarak kabul edilmeli.

● Tüm beyannamelerin meslek mensupları tarafından imzalanması / onaylanması zorunluluğu getirilmeli

4- Vergi harcaması olan indirim ve istisnaların doğru olarak uygulanmasının sağlanması amacıyla tüm indirim ve istisnaların meslek mensupları tarafından tasdik raporuna bağlanması zorunluluğu getirilmeli.

5- Basit usulde kayıt tutma yöntemine son verilerek bu mükelleflerin de diğer ticari mükellefler gibi aynı defterleri tutması sağlanmalı.

6- Taksi, dolmuş vb. toplu taşım araçlarının ödeme sistemlerine yönelik kartlı kullanım seçenekleri geliştirilmeli. Bunlar da beyan esasında vergilendirilmeli.

“Enflasyon kaynaklı fiktif kazanç vergilendirilmemeli”

Vergi yükünün adil ve dengeli dağılımını sağlayacak ve vergiye uyum maliyetlerini azaltacak öneriler:

1- Gelir vergisi tarifesinin %10’dan başlayacak şekilde dilim sayısı ve aralığı artırılmalı.

2- İstisna tutarını aşan intikallerden kaynaklı veraset ve intikal vergisi oranları yükseltilmeli.

3- Ülkemizde oturma izni alan ve bir yıllık sürenin belirlenen sürelerde ülkemizde kalan yabancılardan kalma süreleri dikkate alınarak belirlenecek asgari bir tutarda her yıl harç alınmalı.

4- MTV kasko değerini dikkate alacak şekilde nispi esasla hesaplanmalı.

5- Ticari ve serbest meslek kazançlarında da dahil olmak üzere; İktisadi kıymetlerin (bina, araç vb.) enflasyondan kaynaklanan fiktif kazançları tüm gelir unsurlarında vergilendirilmesinin önüne geçilmeli.

6- Birden fazla konut alımlarında tapu harcı ve emlak vergisi ödemelerin artan oranda uygulanacak şekilde yeniden düzenlenmeli.

7- İkamet edilen tek konutun elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazancı dışında tutulmalı.

8- İkamet edilen konut dışındaki, gayrimenkullerin değer artış kazancına tabi tutulmasına ilişkin mevcut 5 yıllık süre 10 yıla çıkarılarak gayrimenkul rantları vergilendirilmeli.

9- Ticari plakaların el değiştirilmesi istisna kapsamından çıkarılarak değer artışı kazancı kapsamında vergilendirilmeli.

10- Kripto varlıkların vergilendirilmesine ilişkin çalışma yapılmalı özellikle kara paranın aklanması yöntemi olarak kullanımını engelleyici politikalar oluşturulmalı.

11- AB standartlarına uygun ve çevrenin korunmasına yönelik Karbon Vergisi ihdas edilmeli.

“Kamu Tahsilat Kurumu kurulmalı”

Vergi yönetiminin etkinliğinin artırılmasına yönelik öneriler:

1- GİB’in kuruluş kanununda öngörülen yapıya uygun şekilde ve bir denetim birimine sahip olacak şekilde teşkilatlanması sağlanmalı.

2- GİB bünyesinde, TÜRMOB, TESK ve TOBB gibi meslek ve sivil toplum örgütleri ile kurum temsilcilerinden oluşan Vergi Yönetim Kurulu ihdas edilmeli.

3- Uzlaşma müessesesinin etkinliği artırılmalı.

4- Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü ile Muhasebat Genel Müdürlüğü tek birim altında birleştirilerek Kamu Hesapları Genel Müdürlüğü ihdas edilmeli.

5- Mal müdürlükleri kapatılmalı ve say2000 ve vedop entegre edilmeli.

6- SPK, EPDK, BDDK ve KİK dışında işlevliğini yitirmiş özerk kurumlar kaldırılmalı.

7- Vergi ve SGK Primleri dahil olmak üzere kamu alacaklarının tek elden takip ve tahsili için Kamu Tahsilat Kurumu kurulmalı.