Türkiye’de ortalama emekli maaşı ne kadar?
Bakan Işıkhan’ın açıklaması sonrasında en düşük emekli maaşının 12.500 TL olduğu Türkiye’de gözler yüksek emekli maaşlarına çevrildi. Türkiye’de ortalama emekli maaşı ne kadar? Yıllar içinde asgari ücret karşısında emekli aylıklarının oranı nasıl değişti?
ÖZDER ŞEYDA UYANIK
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, katıldığı bir yayında, emekli maaşlarına yönelik yaptığı açıklamayla gözleri emekli aylıklarına çevirmişti:
“En düşük emekli aylığını biz 12.500 TL’ye çıkardık. Şöyle bir algı var, sanki zannediliyor ki emeklilerimizin büyük bir kısmı 12.500 TL alıyor, hayır yanlış 50-60-80 bin TL emekli aylığı alan vatandaşlarımız söz konusu.”
Emekliler ne kadar maaş alıyor?
Ekonomim.com’un derlediği, Sosyal Güvenli Kurumu (SGK) verilerine göre, emeklilerin ortalama aylıkları Temmuz 2024’te 14 bin 959 TL olarak görülüyor. Aylık alan kişi sayısı 16 milyon 437 bin 571 olurken, temmuz ayında bu kişilere toplamda 245 milyar 896 milyon 886 bin TL ödeme yapıldı. Burada özel sektörden emekli 4a kapsamında, geçmişte Bağ-kur olarak da bilinen serbest meslek aylıklarının yer aldığı 4b ve memur emeklilerinin yer aldığı 4c kapsamında verilerin toplamı görülüyor.
4a kapsamında emekli aylıkları ortalama 14 bin 293 TL olurken, 4b kapsamında 10 bin 614 TL ve 4c kapsamında da 22 bin 920 TL olarak görülen emekli aylıklarında, 2009 yılından bu yana değişim de dikkat çekiyor.
En düşük emekli maaşı
2019 yılında 1.000 TL olarak getirilen emekli alt sınır aylığı 2020 yılında 1.500 TL’ye ardından 2022 Ocak’ta 2.500 TL’ye yükseltilmişti. 2022 Temmuz itibarıyla 3 bin 500 TL’ye yükseltilen emekli alt sınır aylığı, 2023 Ocak itibarıyla da 5 bin 500 TL’ye yükseltildi.
Emekli alt sınır aylığı, yapılan iyileştirmelerle 2023 Nisan ödeme dönemi itibarıyla yüzde 36,36 artışla 5 bin 500 TL’den 7 bin 500 TL'ye yükseltildi. Böylece en düşük emekli maaşı Aralık 2022’ye göre yüzde 114,3 artmış olacak. 2023 yılı Nisan ayı ödeme döneminden itibaren dosya bazında ödenen aylıklarda 7 bin 500 TL olarak ödenen aylıklarda o dönem 8,8 Milyon emekli vatandaş bu düzenlemeden yararlandı.
2024 başında da en düşük emekli maaşı 7.500 TL'den 10.000 TL'ye çıkarılırken, bu karar da o dönem 16 milyon emekli arasında 4 milyon emekliyi ilgilendirirken, Temmuz 2024’te en düşük emekli maaşı 12.500 TL’ye çıkmıştı.
Asgari ücretin emekli aylıklarına oranı
Emekli aylıklarında yılda iki kez enflasyon farkı oranında zam yapılırken, yıllık ortalama maaş hesaplamasında, 2009 yılından bu yana emekli aylıklarının asgari ücret karşısında gerilediği görülüyor.
2009 yılından sonra bazı yıllarda asgari ücret de yılda iki kez güncellenirken, ortalama maaşlara bakıldığında, 2009 yılında ortalama bir emekli aylığı 1,16 asgari ücret ederken, 2024 yılan gelindiğinde ortalama emekli maaşının 0,88 asgari ücret ettiği görülüyor.
Çalışanların emeklilere oranı
Aktif/pasif oranı da denilen çalışanların ödediği primlerin emekli maaşlarına ve sağlık giderlerine yönelik harcamalarında kullanılan oran 2024 yılında 2009’dan bu yana en düşük seviyesine geriledi.
Aktif/Pasif Oranı, SG’ tanımında, “Sisteme prim ödeyen aktif sigortalıların sayısı ile sistemden gelir ve aylık alan pasif sigortalıların (dosya) sayısı arasındaki oran” olarak geçiyor.
Türkiye’de SGK’ya prim ödemesi yapan 25 milyonun üzerinde aktif çalışan bulunuyor.
