Toplumun taleplerine kaynak 'bütçe artışı'yla sağlanacak

Mehmet KAYA

Ak Parti ile Cumhurbaşkanlığının, yaklaşan seçimler öncesi çeşitli kesimlere yönelik talep ve sorunları tespit etmeye yönelik özel bir çalışma başlattığı öğrenildi.

Hedefin seçim öncesi özellikle oy kararlarına etki edebilecek sorunların çözümü olduğu kaydedildi. Bu kapsamdaki en önemli düzenleme “emeklilikte yaşa takılanlar” olarak bilinen, SGK düzenlemesiyle emeklilik yaşı ötelenenlere verilecek hak olarak görülüyor. Enflasyonun yükselmesi ve hayat pahalılığı nedeniyle toplumsal kesimlerde sıkıntılar oluştuğu, diğer yandan geçmiş dönemdeki uygulamalar kaynaklı olarak ortaya çıkan düzenleme ihtiyaçlarının ortaya çıktığı kaydedildi.

DÜNYA’ya bilgi veren kaynaklar, hem partide, hem de Cumhurbaşkanlığında bu tür sorunların belirlenmesi için ayrı ayrı çalışmalar yürütüldüğünü vurguladılar. Meslek grupları, dar gelirli kesimler, iş dünyası vb. çok farklı gruplarda düzenleme talebi geldiği, bunların bölgelere göre dahi farklılık gösterebildiğini belirten kaynaklar, “Seçim öncesi bütün bu taleplerin karşılanması öngörülüyor. Ekim ayında TBMM açıldıktan sonra seçimlere kadar hem kararnameler, hem de kanunlarla çok sayıda düzenleme göreceğiz. Bu yıl ve 2023 yılı için bütçede öngörülen yüksek harcamalarla da kaynak oluşturuldu” bilgisini verdi.

Bütçe harcamalarında yüksek artış

OVP’de bu yıl ve seçim yılı olan 2023’te harcama artışı ve bütçe açığının yüksek oranlı büyümesi öngörülüyor. Öyle ki, 2024 ve 2025 bütçe açıkları 2023’teki açıktan daha düşük öngörüldü. Son aylarda Hazine nakit dengesinde de gözlendiği şekliyle gelirlerde enflasyon etkisiyle oluşan yüksek gerçekleşmelere karşılık net borçlanma da aynı hızla devam ediyor. Bunların bir kısmı Kur Korumalı Mevduat dönüşlerinin ödenmesinde ve yükselen faiz harcamalarında kullanılsa da bütçenin diğer kalemlerinde de yüksek oranlı harcamaların gerçekleşeceğine kesin gözüyle bakılıyor.

Talepler karşılanacak

DÜNYA’ya bilgi veren kaynaklar, seçim yılına giderken partinin oy kaybının da gözetilerek uzun süredir geniş toplum kesimlerince yapılan taleplerin tamamını karşılama kararı aldığı belirtildi. Bunlardan “emeklilikte yaşa takılanlar”, “sözleşmeli işçilerin kadroya alınması”na yönelik düzenlemeler bu yıl içinde yapılacak ancak 2023’ten itibaren uygulanmaya başlanacak. Bu yıl içinde ise icralık borçların silinmesi uygulaması gerçekleştirilecek. Bankalardaki, kamu kurumlarındaki ve varlık yönetim şirketlerindeki borçların kapatılmasına karşılık bu borçlar karşılığı bütçeden ilgili kurum ve kuruluşlara kaynak aktarılacak.

2023’e girerken hem asgari ücret, memur maaşları ve emeklilere yönelik yüksek oranlı iyileştirmelerin yapılması da bekleniyor. Başta elektrik ve doğalgaz olmak üzere dar gelirli kesimlere verilecek sosyal destekler de artırılacak. Doğalgaz ve elektriğin kış ayları gelirken bu yıl içinde de artırılarak yapılabileceği kaydedildi.

Asgari ücret, emekli maaşları, personel maaşları gibi bilinen katmanlara yönelik olarak yüksek oranlı iyileştirmeler yanında, çeşitli mesleki, bölgesel gruplara yönelik de yapılabileceklere ilişkin parti ve Cumhurbaşkanlığında taleplerin gözden geçirilerek analiz yapıldığı belirtiliyor. Emekli askerlerden çeşitli memur katmanlarındaki katsayı-ek gösterge düzenlemeleri, yaşlı ve engelliler, öğrenciler, yalnız yaşayan kadınlar gibi sosyal gruplar, bölgesel özelliklere göre özel destek tasarımlarının geliştirilmeye çalışılacağı öğrenildi.

Yedek ödenekler en fazla artan kalem

OVP ile 2022 güncellenmiş yılsonu gerçekleşme tahminleri ile 2023 bütçe hedefleri harcamaların artış yönüyle bazı işaretleri veriyor. Haziran ayında ek bütçe yapılmasına karşılık, alınan kararlar doğrultusunda bütçeye gelecek ilave yükler nedeniyle iki ay sonrasında bütçe yılsonu gerçekleşme tahminleri değişti. 2022 yılsonu için borç verme ve yedek ödenekler en fazla artan kalemler oldu. Borç verme kalemi, başta BOTAŞ olmak üzere KİT’lere verilen borçlar nedeniyle bu yıl çok yüksek seyrediyor. Yedek ödenekler ise Hazine’ye bütçe esnekliği sağlayan kalem olarak kullanılıyor. İhtiyaç duyulan her türlü ilave ödenek buradan karşılanıyor. Yine 2022 yılı içinde yılın kalanında yatırımlara ilave kaynak aktarılma ihtimali doğdu. Bütçeden hak edişlerin ertelenerek ödenmesi nedeniyle yılın kalanında bunların hızla ödenerek canlanmaya da destek olunabileceği kaydedildi. 2022 yılsonu tahminlerinin büyük oranda tutacağı varsayımı altında, 2023 ile karşılaştırıldığında ise devletin kısmen kontrol etmesi mümkün olan cari giderler, mal ve hizmet alımları ile yatırımlarda frene basıldığı, bu üç temel bütçe kalemindeki artışın harcamaların genel artışının çok altında bir artışla belirlendiği dikkat çekti. Yine 2023’te borçlanmanın ve kur korumalı mevduatın etkisinin devam edeceği gözleniyor. Faiz harcamaları için ödenek 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 71,5 artırıldı. Dikkat çekici unsur ise yatırımlarda ve tüketimde frene basılacak olması. 2023’te sermaye giderleri yüzde 13, sermaye transferleri ise yüzde 0,3 oranında artırıldı. Mal ve hizmet alımları yüzde 23,4 arttı. Yine kısmen kontrol altına alınması mümkün olmakla birlikte genel giderleri ve sosyal yardımları da içeren cari transferler harcama artışına yakın düzeyde, yüzde 37,3 oranında yükseldi. Borç verme kalemi de yalnızca yüzde 22,9 oranında yükseltildi. Personel giderlerinin yüzde 53 oranında yükseltilmesi, memurlara, emeklilere yönelik harcamaların artışına işaret ediyor.

“EYT’de tek bir formül üzerinde duruyoruz Aralık'ta gündeme gelir”

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT ile ilgili çalışmada tek bir formül üzerinde durduklarını belirterek, Aralık ayı gibi gündeme geleceğini açıkladı. Bakan Bilgin, kamudaki sözleşmeli personelle ilgili çalışmanın da tamamlanmak üzere olduğunu söyledi. Kabine toplantısı sonrası gazetecilerin sorularını yanıtlayan Bilgin, “Kamudaki sözleşmeli personelle ilgili çalışmamızı sona erdirmek üzereyiz. Meclis ilk açıldığında sözleşmeli personel dosyasını getireceğiz. Şu anda üzerinde çalıştığımız dosya o, bitirmek üzereyiz” dedi. Bakan Bilgin, EYT ile ilgili teknik çalışmanın devam ettiğini ve biraz daha zaman alacağını belirterek, “Tek bir formül üzerinde duruyoruz ama henüz sonuçlandırmadık. EYT Aralık ayı gibi gündeme gelir” diye konuştu. Bakan Bilgin, şu açıklamayı yaptı: “Sözleşmeli personel ve geçici işçiler bir an önce çözmemiz gereken dosyalar. Sözleşmeli personel mevzusunu çözüyoruz, önümüzdeki günlerde sizlerle de paylaşırız. Sonra maden işçileri ondan sonra da kadroya geçmemiş taşeron işçiler var, o tarihte 90 bin civarında taşeron işçi vardı, önceliğimiz onlar. Taşeron işçilerle ilgili bir çalışmamız var. O da ayrı bir dosya. Sözleşmeli personelle ilgili çalışma bittikten sonra onu ele alacağız.”