TMO’dan hububat piyasasına müdahale

Türkiye Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü Ahmet Güldal, hububat piyasalarında beklenenin üzerindeki fiyat oluşumları nedeniyle piyasaya müdahale çalışmalarını başlattıklarını açıkladı. Bu arada, Ticaret Bakanlığı, makarna, bulgur ve buğday irmiğini de ihracı kayda bağlı ürünler listesine aldı. İhracatçı birliklerinden sektöre iletilen bir genelgeyle de makarna üretim bileşenleri ile ilgili düzenlemede değişikliğe gidilerek, yüzde 100 yumuşak buğdaydan üretilen makarnanın ihracatına izin verildiği bildirildi. Karar ile yurt içinde üretilen buğday yerine dahilde işleme rejimi (DİR) kapsamında ithal edilen buğday ile üretilen makarna ihraç edilecek. Yurtiçinde buğday piyasasındaki talebin aşağı çekilmesi amaçlanıyor.

TMO Genel Müdürü Güldal, AA’ya yaptığı açıklamada, "Piyasayı anlık olarak yakından takip ettiklerini” belirterek, hasat döneminin başında olunmasına rağmen kuraklık ve dış piyasa fiyatlarına bağlı oluşan spekülasyonlar nedeniyle yem ham maddeleri başta olmak üzere hububat fiyatlarında beklenin üzerinde artışların söz konusu olduğunu belirtti. Güldal, "Bu durumun piyasa gelişmeleri için olumsuz değerlendirilmesi nedeniyle TMO piyasaya müdahale çalışmalarını başlattı. Bu yıl hububat piyasalarındaki olağanüstü şartlar dikkate alındığında, TMO da dinamik bir piyasa takibi yaparak normal dönemlere göre daha etkili ve erken müdahalelerde bulunuyor. Piyasayı anlık olarak yakından takip ediyoruz, gerekmesi halinde hızlı kararlar alıyoruz. Bakanlıklarla da eş güdüm içinde hareket ederek, piyasa düzeni ve istikrarı için alınması gereken tedbirleri alıyoruz" diye konuştu.

“Ekmeklik buğdaya yönelik baskıyı azaltıyoruz"

Güldal, bu süreçte normal dönemlerde sonbaharda açıklanan TMO'nun hasat sonu hububat satış fiyatlarını piyasanın önünü görmesi için geçen hafta açıkladıklarını anımsatarak, alınan önlemlere ilişkin şu bilgileri paylaştı: "Ayrıca özellikle ekmeklik buğday üzerindeki baskıyı azaltmak için makarna ihracatında yurt içinden ekmeklik buğday kullanımı sınırlandırıldı. Bugünden itibaren yurt içinden ekmeklik buğdayla makarna imal edilip ihracatı yapılamayacak. Bir diğer tedbir olarak, özellikle Afrika, Güney Amerika ve Yakın Doğu ülkelerine dahilde işleme rejimi (DİR) kapsamında yapılan makarna ihracatlarında daha önce yüzde 30 olan ekmeklik buğday kullanım oranı 31 Mayıs'tan itibaren yüzde 100'e çıkarıldı. Amaç, yurt içindeki ekmeklik buğdaya olan talep baskısının azaltılmasıdır. DİR kapsamında yapılanlar hariç, makarna, bulgur ve buğday irmiği ihracatı Ticaret Bakanlığımızca kayda bağlandı ve bu ürünlerin kati ihracatında uygun görüş yetkisi TMO'ya verildi. Bu doğrultuda, kuruluşumuzca Ocak 2022'den itibaren makarnalık buğdaydan elde edilen makarna kati ihracatının da sınırlandırılması planlanıyor. Yani yurt içinde üretilen makarnalık buğdaydan makarna yapıp yurt dışına satılması ocak ayından sonra mümkün olmayacak."

"Yem piyasaları da yakından takip ediliyor"

Yem ham madde fiyatlarının yüksek seyrettiğini ve bu piyasadaki fiyat değişikliklerini de yakından takip ettiklerini vurgulayan Güldal, "TMO olarak 2021-2022 sezonunda yem ham maddelerinin regülasyonu noktasında da aktif şekilde görev yapacağız. Özellikle yem maliyetlerine tesir eden ve TMO görev alanındaki arpa ve mısır gibi ürünleri, başta besici ve yetiştiriciler olmak üzere bütün kullanıcılara ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde vermeyi planlıyoruz” dedi.

"Tüketici aleyhine fiyat yükselmeleri kabul edilemez"

TMO Genel Müdürü Güldal, hububat piyasalarının denge ve istikrarı için her türlü iç ve dış ticaret tedbirini gündemde tutacaklarına işaret ederek, şunları kaydetti: "Piyasa gelişmelerine göre hareket edeceğiz. Üreticimizin açıkladığımız alım fiyatlarından dolayı mağduriyeti olmayacağını biliyoruz ama tüketici aleyhine fiyat yükselmeleri de kabul edilemez”

Makarna, buğday ve irmik ihracatı kayda bağlandı

Ticaret Bakanlığı, makarna, bulgur ve buğday irmiği de ihracı kayda bağlı ürünler listesine aldı. Ayrıca, tebliğ öncesinde ihracatçı birliklerinden sektöre iletilen bir genelgeyle de makarna üretim bileşenleri ile ilgili düzenlemede değişikliğe gidilerek, yüzde 100 yumuşak buğdaydan üretilen makarnanın ihracatına izin verildiği bildirildi. Birbiriyle ilintili iki kararı yorumlayan sektör temsilcileri, tebliğ ile yurtiçinde üretilen buğdayın ihtiyaç halinde ülkede kalmasının hedeflendiğini, genelge ile de Ortadoğu ve Afrika pazarına ihracatın artırılmasının amaçlandığını belirttiler.

Ticaret Bakanlığı’nın İhracı Kayda Bağlı Mallara İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliği Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Tebliğle ihracı kayda bağlı mallar listesine, makarna (söz konusu GTİP'in alt açılımlarında yer alan şehriye, kuskus, mantı, erişte ve hazır/anında noodle gibi tüm ürünler dahil), bulgur ve buğday irmiği (buğdayın kabaca öğütülmesinden elde edilen küçük parçalar ve buğday kaba unları) eklendi.

Söz konusu malların ihracı, İhracat Yönetmeliği'nin ilgili maddesi hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilebilecek.

Sektör kararı olumlu buldu

Makarna Üreticileri ve Sanayicileri Derneği (MÜSAD) Başkanı Nihat Uysallı, makarna, bulgur ve buğday irmiği ihracatının kayda bağlanmasının olumlu ve yerinde bir karar olduğunu belirterek, "Üretilen buğdayımızın olası ihtiyaç durumlarında ülkede kalması hedefleniyor" dedi.

AA’ya açıklama yapan Uysallı, söz konusu kararın muhtemel bir kuraklıkta alınacak önlemler kapsamında hayata geçirildiği kaydetti. Kararla Türkiye'de üretilen buğdayın yurt dışına çıkarılmasının kontrolünün amaçlandığına işaret eden Uysallı, "İç pazarda sıkıntı yaşanmaması için sektör açısında da çok yerinde bir karar" diye konuştu.

Afrika ve Ortadoğu’ya ihracat artacak

Makarna ihracatının kayda bağlanması ile ilgili tebliğ öncesinde ihracatçı birliklerinden sektöre iletilen genelgeyle de, dahilde işleme rejimi (DİR) kapsamında ithal edilen buğdaydan üretilmek üzere yüzde 100 yumuşak buğdaydan üretilen makarnanın ihracatına izin verildi. Genelge öncesinde makarnanın üretiminde buğdayın yüzde 70’i sert, 30’u yumuşak buğday olması gerekiyordu.

Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Külahçıoğlu da DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, söz konusu genelge ile uzunca bir süredir sektörün dile getirdiği talebin karşılandığını belirtti. Külahçıoğlu, Güney Amerika, Afrika, Suriye ve Irak gibi bölgelerde yumuşak buğdaydan üretilen makarnanın tercih edildiğini, ihraç edilecek makarnanın yüzde 100 yumuşak buğdaydan üretilmesinin önünün açılmasıyla bu pazarlara ihracatın artacağını söyledi.

İhracatın DİR kapsamında ithalat şartına bağlanmasına da değinen Külahçıoğlu, şöyle konuştu; “Bu da yine talep edilen bir konuydu. Makarna sektörü ihracat için gerekli olan yumuşak buğdayı ithal edeceğinden TMO'nun ithalatı düşecek, belki de sıfırlanacak. Bu kararla makarna sektörünün ekmeklik buğdayla ilgisi tamamen kesilecek ve içerde de bir fiyat istikrarı oluşacak. Bu durum DİR kapsamına alındı. Sert buğdaydan yapılan ürünleri talep eden Uzakdoğu, Avrupa, ABD ve Kanada gibi ülkelere yüzde 100 sert buğdaydan makarna ihracatı aynı şekilde devam edecek”  

Rekolte sorunu yok

TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal’ın verdiği bilgiye göre, bazı ülkelerde kuraklık nedeniyle rekolte eksiklikleri olsa da dünyanın toplam buğday üretiminin bu sezon 790 milyon tonla rekor kırması bekleniyor. Küresel buğday tüketiminin ise 787 milyon olacağı tahmin ediliyor. Türkiye'de TÜİK tarafından buğday rekolte tahmini 19 milyon ton, arpa rekolte tahmini ise 7,8 milyon ton olarak açıklandı.