TLREF tahttan indi sabit faiz gözde
Faizlerin baskılandığı dönemde yaygınlaşan TLREF endeksli krediler, normalleşme ve para politikasındaki sadeleştirme adımlarıyla birlikte fiilen uygulamadan kalktı.
Şebnem TURHAN
Seçim öncesindeki düşük faiz politikası döneminde reel ve bankacılık sektörü için TLREF endeksli değişken faizli ticari kredi kullanımı cazipti. Değişen para politikası sonrası ticari kredi faizi TLREF endeksli kredi faiz oranını aştı, kamu TLREF endeksli krediyi durdurdu, özel bankalar sabit faizli kredi kampanyası başlattı.
Bankacılık sektöründe yeni ekonomi ve Merkez Bankası yönetimiyle gelen sadeleşme adımları sonrasında yükselen kredi faiz oranlarıyla birlikte özellikle ticari kredilerde musluklar açıldı. Her ne kadar yüksek faiz reel sektörün kredi iştahını azaltsa da bankacılık sektörü sabit faizli ticari kredi kampanyalarına başladı. Seçim öncesi düşük faiz ortamında hem bankacılık sektörünün hem de reel sektörün daha cazip bulduğu TLREF’e endeksli değişken faizli kredilere ise ara verilmiş görünüyor. Ticari kredi faizinin yüzde 50’yi aşması TLREF artı 10 puan olarak uygulanan TLREF endeksli kredilerin faizinin düşük kalmasına neden oldu. Son dönemde 7-15 günde bir değişen faiz oranları artık reel sektörü rahatsız ederken özellikle kamu bankalarının TLREF endeksli kredileri durdurdu.
Sadeleşme adımları faizde sınırları kaldırdı
Seçim öncesinde ticari kredi faizleri yüzde 14, TLREF faiz oranı da yüzde 10 seviyelerinde idi. Bankacılık sektörü TLREF artı 4-5 puan ile değişken faizli ticari kredi kullandırıyordu. Bu nedenle hem reel sektör hem de düşük ticari kredi faizleri nedeniyle bankacılık sektörü TLREF’e endeksli faiz ile krediyi cazip buluyordu. Haziran sonrasında ise politika faizinde yapılan artışlar ile bankacılık sektöründe makroihtiyati önlemler sadeleştirme adımları hem ticari hem de ihtiyaç kredi faizlerinin yönünü yukarıya çevirmesine neden oldu. TLREF faiz oranı da politika faizindeki artışa paralel yükselişe geçti. Ancak ticari kredi faiz oranları TLREF faizlerinden daha hızlı bir yükseliş ivmesi yakaladı.
Kamu bankaları TLREF endeksli krediyi durdurdu
Bankacılık sektörü TLREF endeksli değişken faiz oranlı kredilerde müşterilerinin aylık taksit ödemelerini ise TLREF’deki değişim nedeniyle 7-15 gün arayla güncellemeye başladı. Bu durum reel sektörü sıkıntıya uğratırken bankacılık sektörü de politika faizi değişimini anında aylık taksitlere yansıtamadıkları iddiasıyla TLREF’ten soğuma işaretleri gösterdi. Bankacılık sektörü kaynaklarından edinilen bilgiye göre özellikle kamu bankaları son haftalarda artık TLREF endeksli değişken faizli ticari kredi kullandırımına ara verdi. Kamu bankası kaynakları sürekli aylık taksitlerdeki güncellemenin müşteri memnuniyetini zedelediğini belirtirken sabit faizli ticari kredilerde yükselen faizlerin ise artık sektörü için daha cazip hale geldiğini vurguladı. Reel sektör kaynakları ise kamu bankalarının TLREF endeksli kredi vermeyi durdurduğunu onayladı. Merkez Bankası verilerine göre kurumsal kredi kartı ve kredili mevduat hesabı hariç ticari kredi faizleri 10 Kasım haftasında ortalamada yüzde 50’yi aştı. Hatta bazı özel bankalarda yüzde 53’e varan oranları yakaladı. TLREF faiz oranı ise dün itibariyle yüzde 36,33 seviyelerinde. Bankacılık sektörü TLREF endeksli kredilerde TLREF artı 7-10 puan faiz oranıyla kredi kullandırıyordu. Bu da en fazla yüzde 47 faiz oranıyla kredi kullandırılabildiğine işaret ediyor. Ancak ticari kredi faiz oranları bu orandan çok daha yüksek seviyeye ulaştı. Bu durum bankacılık sektörünün TLREF endeksli kredi yerine sabit faizli ticari kredi kullandırmasına ve bu konuda da kampanya düzenlemesi sonucunu doğurdu. Bankacılık sektörü kaynaklarından edinilen bilgiye göre bazı özel bankalar sabit faizli ticari kredi kampanyası başlattı. Yüzde 50-53 seviyelerinde olan ticari kredi faizi yerine yüzde 48,6 faiz oranıyla ticari kredi kampanyası yapan özel bankalar yine TLREF endeksli kredilerdeki faiz oranının üzerinde kredi vermiş oluyor. Bankacılık sektörü kaynakları her ne kadar reel sektörün kredi iştahı düşük olsa da TLREF endeksli değişken faizli kredi ile her ay değişen taksit ödemek yerine maliyetini bildiği ve planını yapabildiği sabit faizli ticari krediyi tercih ediyor.
Ticari kredilerde büyüme yüzde 18,6 seviyesinde
Merkez Bankası verilerine göre bankacılık sektöründe ticari kredilerde 10 Kasım haftası itibariyle 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış kredi büyümesi yüzde 18,58 seviyesinde. 3 Kasım haftasında yüzde 18,93, 27 Ekim haftasında ise yüzde 20,49 büyüme yaşanmıştı. Haziran sonunda henüz yeni yeni sadeleşme adımları atılırken sektörde ticari kredi büyümesi yüzde 14,32 idi, ağustos ortasında ise yüzde 1,73 ile son dönemin en düşük büyüme oranını görmüştü. Sadeleşme adımları sonrasında ticari kredi büyümesi çift haneyi yeniden yakaladı.
Ancak son haftalarda ticari kredilerin büyümesinde ivme kaybı olsa da özel bankalarda toparlanma yaşanıyor. Özel bankalar 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış olarak ticari kredi büyümesini ağustos ortasındaki çift haneli daralmalardan kasım itibariyle çift haneli büyümeye çevirdi. Ancak halen daha kamu bankalarındaki yüzde 20'yi aşan kredi büyümesinin gerisinde kalıyor. Özel bankaların son dönemdeki sabit faizli ticari kredi kampanyalarının yüzde 15 seviyesindeki kredi büyümesini olumlu yönde etkileyeceği belirtiliyor. Kamu bankalarında ise 10 Kasım haftası itibariyle 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış ticari kredi büyümesi yüzde 21,6 seviyesinde bulunuyor. Bu eylül ayındaki yüzde 25'in üzerindeki büyümenin altında kalıyor.
TÜKETİCİ KREDİSİNDE KAMUDA DARALMA HIZLANDI
Merkez Bankası verilerine göre tüketici kredilerinde 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış büyüme bankacılık sektöründe yüzde 12 seviyesinde. Mayıs sonu hem kamuda hem de özel bankalarda tüketici kredi büyümeleri oldukça yüksek seviyelerdeydi. Kamu bankalarında yüzde 63, özel bankalarda ise yüzde 82 olan tüketici kredi büyümesi Merkez Bankası ve ekonomi yönetiminin attığı adımlar sonrasında ivme kaybetmişti. Kamu bankalarında ise 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış tüketici kredi büyümesi eylül sonu itibariyle negatife döndü. 10 Kasım haftasında ise küçülme yüzde 11,67'ye kadar çıktı. Özel bankalarda ise büyüme hız kesmiyor ve yüzde 30 seviyeleri devam ediyor. 10 Kasım itibariyle tüketici kredi büyümesi yüzde 29,64'e geldi. Bu büyüme çoğunlukla yüksek faizli ihtiyaç kredisi kullanımından kaynaklanıyor.
