Teşvikte ilk ayların açığı kapanıyor

Hüseyin GÖKÇE- ANKARA

 ● Yılın ilk yarısında 209.9 milyar liralık teşvik belgesi düzenlendi. Haziran’da sabit yatırım yüzde 137 artarak 50 milyar lirayı aştı Haziran’da teşvik belgeli yatırımlar yüzde 137 artarak 52.3 milyar liraya yükselirken, belge adedi yüzde 30 artarak 1335’e çıktı.

● Haziran ayındaki yüksek oranlı artış ile birlikte Ocak-Mayıs döneminde geçen yılla neredeyse aynı seyreden yatırım yılın ilk yarısında geçen yılın üzerine çıkmış oldu. Bu dönemde sabit yatırım yüzde 5 artarak 209.9 milyar liraya çıkarken, öngörülen istihdam ise yüzde 7 artış gösterdi.

Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin, 2022 yılı Haziran teşviklerini DÜNYA’ya değerlendirdi. Haziran ayında, 1.335 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenirken, belgelerin öngörülen sabit yatırım tutarı yaklaşık 52,3 milyar TL, öngörülen istihdamı ise 37.519 kişi oldu. Haziran’da düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerinin 1.304 adedi yerli firmalar, 31 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafından alındı. Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 50,6 milyar TL olup, toplam içindeki payı %97 seviyesinde. Yabancı sermayeli firmalarca alınmış olan yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 1,6 milyar TL olup, toplam içindeki payı %3 oranında gerçekleşti.

2022 yılı Haziran ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Belgeleri, 2021 yılı Haziran ayına göre; belge adedi açısından %30 oranında, öngörülen toplam sabit yatırım tutarı açısından %137 oranında ve öngörülen istihdam açısından %73 oranında artış gösterdi.

Yılın ilk yarısında sabit yatırım yüzde 5 arttı, belge sayısı yüzde 8 düştü

2022 Ocak-Haziran döneminde öngörülen sabit yatırım tutarı toplam 209,9 milyar TL olan 5.576 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlendi. Teşvik belgeli yatırımlar kapsamında 160 bin 62 kişilik istihdam öngörüldü. Yılın ilk yarısında düzenlenen yatırım teşvik belgeleri, 2021 yılı Ocak-Haziran dönemine göre belge adedinde %8 düşerken, sabit yatırım tutarında %5 ve öngörülen istihdamda %7 oranında artış gösterdi.

Haziran’da belgelerin yüzde 56’sı yeni yatırıma

Haziran ayında düzenlenen 1.335 adet belgenin, 853 adedi komple yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının %56’sını (29 Milyar TL) oluşturuyor. Bunların, 373 adedi tevsi yatırımı niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının %20’sini (10,7 Milyar TL) oluşturdu, diğer mahiyetlerdeki yatırımlar için, toplam sabit yatırım tutarının %24’ünü (12,6 Milyar TL) oluşturan 109 adet belge düzenlendi.

Bölgesel teşvik yatırımının yüzde 25’i OSB’lerde

Bölgesel destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin %52’sini, öngörülen toplam sabit yatırım tutarının %31’ini ve toplam istihdamın %47’sini oluşturuyor.

Bölgesel teşvik uygulaması kapsamında olup Organize Sanayi Bölgelerinde yapılması planlanan yatırımlara yönelik düzenlenen bölgesel- alt bölge destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin %16’sını, toplam sabit yatırım tutarının %25’ini ve öngörülen toplam istihdamın da %24’ünü oluşturdu.

Bu dönemde, 3305 sayılı Kararla belirlenmiş olan öncelikli yatırım konularında 12,3 milyar TL tutarında 127 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenmiş olup; bu yatırımların istihdama katkısının 5.170 kişi olması planlanıyor.

Bölgesel, Bölgesel-Alt Bölge ve Bölgesel Öncelikli yatırım olarak desteklenen yatırımlar, Haziran ayında düzenlenen belgelerin belge adedinde %77’sini, sabit yatırım tutarında %79’unu, istihdamda ise %85’ini oluşturuyor.

Yatırım teşvik belgelerinin bölgesel dağılımında 1. Bölge belge adedi, sabit yatırım tutarı ve istihdam açısından ilk sırada yer alıyor.

Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin önemli hedeflerinden biridir. 6. Bölgenin öngörülen istihdam açısından %23 pay ile 2. sırada yer alması, bu bakımdan önemli bir göstergedir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinin yer aldığı 5. Bölge ve 6. Bölgede öngörülen istihdam toplamı 11.605 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın %31’ini oluşturdu.

Bölgesel Destek Sınıfı kapsamında 6. Bölgeye sağlanan teşvik unsurları, 6. Bölgede emek yoğun sektörlere yapılan yatırımlarda önemli bir artışa yol açtı.

Bu kapsamda 6. Bölgede Giyim Eşyası İmalatı konusunda düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdam, toplam 6. Bölge yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdamın %71’ini oluşturdu.

İmalat sektörü ilk sırada

Belge adedi açısından imalat sektörü %63 (835 adet belge) pay ile birinci sırada yer almaktadır. İmalat sektörünü %20 (272 adet belge) ile enerji sektörü, %11 (147 adet belge) ile hizmetler sektörü, %3 (46 adet belge) ile tarım sektörü ve %3 (35 adet belge) ile madencilik sektörü ve takip ediyor. İmalat sektörü öngörülen toplam sabit yatırım tutarı içinde %60 (31,5 milyar TL) ve öngörülen istihdam içinde de %78 (29.219 kişi) pay ile ilk sırada yer alıyor.

2022 Haziran ayında düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin belge adedine göre sıralamasında ilk 5 il

Yatırım teşvik belgelerinin belge adedine göre sıralamasında İstanbul %12 (155 adet belge) pay ile ilk sırada yer aldı. İstanbul’u; Bursa, İzmir, Ankara ve Konya izledi.

2022 Haziran ayında tamamlama vizesi yapılan ve iptal edilen yatırım teşvik belgeleri

Haziran ayında 261 adet yatırım teşvik belgesinin tamamlama vizesi yapılmıştır. Tamamlama vizesi yapılan belgelerin toplam sabit yatırım tutarı 3,2 milyar TL ve 11 bin 337 kişilik istihdam gerçekleşti.

Haziran ayında 34 adet yatırım teşvik belgesi iptal edilmiştir. İptal edilen belgelerin öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 311 milyon TL ve öngörülen istihdamı 643 kişidir.

İMALAT SEKTÖRÜNDE BELGE ADEDİ AÇISINDAN İLK 3 SEKTÖR

● Tekstil Ürünleri İmalatı: %14 (114 belge)

● Makine ve Teçhizat İmalatı: %13 (110 belge)

● Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı: %12 (97 belge)

İMALAT SEKTÖRÜNDE ÖNGÖRÜLEN SABİT YATIRIM AÇISINDAN İLK 3 SEKTÖR

● Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalatı: %20 (6,2 milyar TL)

● Tekstil Ürünleri İmalatı: %13 (4 milyar TL)

● Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı: %12 ( 3,7 milyar TL)

İMALAT SEKTÖRÜNDE ÖNGÖRÜLEN İSTİHDAM AÇISINDAN İLK 3 SEKTÖR

● Giyim Eşyası İmalatı: %38 (11.240 kişi)

● Tekstil Ürünleri İmalatı: %9 (2.693 kişi)

● Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı: %9 (2.669 kişi)