Tarıma getirilen ek desteğin ayrıntıları

Ali Ekber YILDIRIM

Cumhurbaşkanlığı Kararı ile bazı ürünlerde çiftçiye ek girdi desteği sağlanırken, sertifikalı tohum desteğinde ise artış öngörülüyor. Ayrıca yağlık ayçiçeği ekim alanlarının kapsamı genişletilerek 4 ilde 7 havza daha destekleme kapsamına alındı.

Resmi Gazete’nin 11 Mart 2022 tarihli sayısında yayınlanan Karar’ın ayrıntıları şöyle:

1- Resmi Gazete’de yayınlanan bu kararda hem 2021 üretim yılında yapılacak desteklerle ilgili hem de 2022 üretim yılı ile ilgili düzenlemeler var. 2021 yılı destekleri 2022 bütçesinden, 2022 yılı destekleri ise büyük oranda 2023 bütçesinden ödenecek.

Girdi desteği 5 üründe dekar başına 50 lira arttı

2- Kararda “Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli kapsamında 2021 üretim yılı Çiftçi Kayıt Sistemi kayıtlarına göre buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale ürünlerine bir defaya mahsus olmak üzere dekara 50 TL ek girdi desteği ödenir.” deniliyor. Sayılan bu 5 üründe çiftçilere dekar başına ilave olarak 50 lira ödenecek.

3- Buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale için 2021 üretim yılında dekar başına 22 lira mazot, 20 lira gübre desteği olmak üzere 42 lira ödenecekti. Buna ilave olarak bir defaya mahsus dekar başına ilave 50 lira destek verilecek. Yani bu 5 üründe çiftçi kayıt sistemine kayıtlı çiftçiler 2021 ürünü için toplamda dekar başına 92 lira alacaklar.

4- Bu karar Bu hafta gübre ve mazot desteği ödemeleri başladı. Destek dekara 42 lira üzerinden ödeniyor. Daha sonra 50 lira daha ödenerek 92 liraya tamamlanacak.

5- Buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale dışındaki hiçbir ürüne ilave destek yok.

Tohumda destek artışı sadece 6 üründe var

6- Sertifikalı tohum kullanan çiftçilere Çiftçi Kayıt Sitemine kayıtlı olmak şartıyla dekar başına bir destek ödeniyor. Bu destek, 2021 üretim yılı için arpa, buğday, çavdar, tritikale, yulaf, çeltikte dekar başına16 lira, aspirde 5 lira, nohut ve kanolada (kolza) 20 lira, susamda 4 lira, kuru fasulye, mercimek ve yoncada 30 lira, patateste 100 lira, fiğ, yem bezelyesi, korunga ve soyada 22 lira, yer fıstığında ise 17 lira olarak 2022 bütçesinden ödenecek.

7- Cumhurbaşkanlığının 11 Mart tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Kararı ile 2022 üretim yılında bu ürünlerden sadece; arpa, buğday, çavdar, tritikale, yulaf ve çeltikte sertifikalı tohum kullanım desteği dekar başına 8 lira artışla 24 liraya çıkarılıyor. Diğer ürünlerin desteğinde artış yok. 2022 üretim yılı için sertifikalı tohum kullanım desteği imkanlar ölçüsünde 2022 bütçesinden ödenmeye başlanacak ama büyük olasılıkla 2023 yılı bütçesinden ödenecek.

Tarım danışmanlarına yıllık 6 bin lira ilave destek

8- Aynı karar ile tarımsal yayım ve danışmanlık desteği: Tarım ve Orman Bakanlığınca yetkilendirilerek tarımsal yayım ve danışmanlık hizmeti sunan serbest tarım danışmanları ile ziraat odası ve üretici örgütlerinde en fazla beş tarım danışmanı olmak üzere istihdam edilen her bir tarım danışmanı için yıllık 46 bin lira olan destek 52 bin liraya çıkarılıyor.

9- Danışmanlık desteği iki eşit dilim halinde ödenecek. Tarımsal yayım ve danışmanlık ödemesi kriterleri, denetleme ve cezaların uygulanması, desteklemenin geri alınması ve desteklemeden yararlanamayacaklar ile tarımsal yayım ve danışmanlık desteklemesinden yararlanacak tarım danışmanı sayısı bütçe miktarlarına göre Bakanlıkça çıkarılacak tebliğ ile belirlenecek.

Yağlık ayçiçeği üretimine destek alanı genişletildi

10- Cumhurbaşkanlığı Kararı ile daha önce yağlık ayçiçeği ekimi destekleme kapsamında olmayan Aydın-Efeler, Aydın-Köşk, Aydın-Sultanhisar, Aydın-Yenipazar, Karabük-Eskipazar, Kütahya-Domaniç ve Sivas-Hafik havzaları destekleme kapsamına alındı. Belirtilen havzalarda yağlık ayçiçeği eken çiftçiler, ayçiçeğine verilen desteklerden yararlanacaklar.

Bu destekler yeterli mi?

Cumhurbaşkanlığı Kararı ile çok sınırlı sayıda üründe girdi desteği ve sertifikalı tohum desteği artırılıyor. Buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikalede 2021 ürünü için dekar başına bir defaya mahsus 50 lira destek ödenecek. Desteğin kapsamı çok dar tutulmuş. Mısır, pamuk, çeltik, nohut, mercimek, ayçiçeği, aspir, kanola, yem bitkileri ve diğer bir çok ürüne destek artışı yok.

Sertifikalı tohumda da yine sadece hububat ürünlerine yani buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale ile çeltikte dekar başına 8 liralık bir artış yapılıyor. Bu destek artışı da imkanlar dahilinde bu yıl ödenecek. İmkan olmazsa yani para olmazsa 2023 yılında ödenecek.

Yağlık ayçiçeği desteğinin 4 il ve 7 havzaya yaygınlaştırılması bir destekten çok çiftçiye bir alternatif sunmak olarak değerlendirilebilir. Çünkü bu illerde çiftçi ayçiçeği yerine buğday ekse yeni düzenleme ile daha fazla para kazanabilir.

Çiftçiye üretim yapmasını sağlayacak destek verilmeli

En önemlisi artış öngörülen destekler alan bazlı olarak verilen destekler. Yani doğrudan üreticiye değil, tapu sahibine verilen desteklerdir. Üreticinin desteklenmesi gerekiyor. Ayrıca mazot, gübre gibi fiyatı her gün artan girdilerde çiftçiye girdi bazında destek sağlanmalı. Litresi 23 lirayı bulan mazotta çiftçiye ucuz mazot sağlanmalı. Gübrede doğrudan destek sağlanmalı.

Açıklanan her destek elbette önemlidir. Ancak, çiftçiyi üretime yönlendirecek, çiftçiye üretim yaptıracak destekler değil. Ülkenin kıt kaynaklarını en verimli şekilde değerlendirmek, üretimi artıracak, çiftçiye para kazandıracak desteklerin olması gerekir.