Talepte daralma hızlandı finansal sıkıntılar kapıda

Yüksek enflasyonun yol açtığı gelir erozyonunu perakende sektöründe talepte daralmaya yol açtı. Sektör temsilcileri, daralmanın bayram sonrasında hızlandığını söyledi. Bu nedenle mağaza açılışları durdu, turistler rakip ülkelere yöneldi.

Soysal tarafından bu yıl 23’üncüsü düzenlenen Perakende Günleri 2024, sektör derneklerinin ortak basın toplantısı ile başladı. Toplantıda, Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Nuri Şapkacı, Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) Başkanı Serhan Tınastepe, Tescilli Markalar Derneği (TMD) Başkanı Selçuk Güzenge, Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkan Yardımcısı Ünal Dölek ve Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) Yönetim Kurulu Üyesi Kutay Kartallıoğlu perakende sektörünün sorunlarını ve çözüm önerilerini masaya yatırdı. Toplantıda yüksek enflasyon, enflasyonun yol açtığı gelir erimesi ve yine enflasyonu düşürmeye yönelik önlemlerin talepte daralmaya yol açtığı belirtilirken, bu daralmanın bayram sonrasında daha da hızlandığı ifade edildi. Tüketicinin sepet ortalamasının düştüğünü dile getiren sektör temsilcileri, bu nedenle mağaza açılışlarının durduğunu, turistlerin ise rakip ülkelere yöneldiğine dikkat çekti. İş insanları firmaların finansal sıkıntılarının üst seviyelere çıkacağı riskine dikkat çekerek, bunu yönetmekte zorlandıklarını dile getirdi.

PERAKENDE SEKTÖRÜ TEMSİLCİLERİ ENDİŞELİ: GEZEN ÇOK, ALIŞVERİŞ YAPAN YOK

TÜKETİCİ DÜŞÜK FİYATLI VE EKONOMİK ÜRÜNLERE YÖNELDİ
BMD Başkanı Sinan Öncel: Şu an sektör için en önemli sorun enflasyon ve bunun nasıl düşeceği konusu. Tüketici düşük fiyatlı ve ekonomik ürünlere yönelmiş durumda. Bu da ciddi bir maliyet ve satış baskısı oluşturuyor. Maliyetlerin artmasındaki en önemli sebep hammadde fiyatlarındaki ara mal ve bitmiş ürün fiyatındaki artış. Özellikle gümrük vergilerin bu kadar arttığı bir ortamda maliyetlerimizi maalesef normal bir çizgide tutabilmek de mümkün olmuyor. Üyelerimizin en önemli sorunu fahiş kira artışları. Perakende sektörü döviz bazında döviz artışı ile karşılaşıldığında fazla kira ödüyor. Öte yandan pahalı bir ülke haline geldik. Yabancı harcama oranları düştü. Yabancı turist bizi tercihe etmiyor. Tatil bölgelerinde perakende sektörünü sahte ürünlerden kurtarmamız lazım. Ayrıca markalar perakendeciler alımlarını yurtdışına kaydırmış durumda. Tedariklerinin yüzde 70’ini yurtdışından sağlıyorlar. Bu da ülkemiz için iyi bir şey değil. 2024’te ciddi anlamda firmalarda bir takım finansal sıkıntılar daha üst seviyelere çıkabilir. Bunu yönetmekte zorlandığımız bir süreçteyiz. 

AÇ GÖZLÜLÜKTEN KAYNAKLANAN ENFLASYON VAR
AYD Başkanı Nuri Şapkacı: Enflasyon gerçeğinin olduğu konjonktürde fiyatlama davranışında iki şekilde bozulma var. Bunlardan ilki aç gözlülükten geliyor. Yüksek enflasyonun arkasına sığınarak fiyatları artırma. Diğer ise miktarı azaltarak fiyatı aynı tutup fiyat değiştirmedi izlenimi vermek. Bunlar tüketicinin alım gücünü negatif etkiliyor. Enflasyonu düşürmeye yönelik alınan kararlar zaman içinde bu belirsizlikleri ortadan kaldıracak. Şu an talepte daralma gözlemliyoruz. Marttan bu yana alım gücü düşen tüketici küçük montanlı alımlara yöneliyor. Müşteri daha fiyat odaklı davranış sergileyerek düşük fiyatlı ürünlere yöneliyor. Öte yandan çok fazla konuşulan fahiş fiyat artışları söylenen düzeylerde değil. Rayiç bir kira bedeli var ve olmalıdır da. Yüksek artışların talep edilmesi bunun gerçekleştiği anlamına gelmiyor. Talep edilmesi farklı, uygulamaya geçilmesi farklıdır. Kiracıların yüzde 90’ı ile makul zeminde buluşuluyor. Doluluk oranı yüzde 95-100 arasında olmasına rağmen icradan satışa çıkan AVM’ler de var. Son yıllarda yabancı yatırımcılar aleyhine alınan kararlar nedeni ile de sektördeki yabancı yatırımcı oranı yüzde 28’den yüzde 20’lere düştü. 

ÜLKE ENFLASYON AMELİYATINDA
ZMD Başkanı Serhan Tınastepe: 2023’te işler iyiydi 2024 de iyi başladı ama iyi devam etmiyor. En büyük sorun iç talepteki daralma emareleri. İç talepteki daralma emareleri seçim sonrasında net bir şekilde görülmeye başlandı. Sepet ortalaması yüksek mobilya, beyaz eşya, tüketici elektroniği ve yapı marketleri gibi alt kategoriler olumsuz etkilenmeye başladı. Bu durum daha alt kategorilere sirayet eder mi zaman gösterecek. İç talepteki daralma ülke ekonomisi ve perakende sektörü için risk teşkil etmekte. En önemli bir diğer sorun artan maliyetler ve en önemli kalem satın alma maliyeti. Bir diğer konu kira. 5. yılı dolmuş kira sözleşmelerini yüzde 250 artış ile yeniliyorsunuz. Bu da 100 mağazası olan bir operasyona yılda sadece kira maliyetinin yüzde 110 artması anlamına geliyor. AVM’ler bu konuda iş birliğine daha açık olmalı. Turist alışverişinde ciddi bir risk ile karşı karşıyayız. Rakip ülkelere göre pahalı kaldık. Turist burada alışveriş yapmaktan imtina etmeye başladı. Yüksek gümrük duvarlar ile karşı karşıyayız. Bir diğer sorun finansmana erişim. Özel bankalar risk almıyor. Ülke ciddi bir enflasyon ameliyatında. Yönetim, ekonomiyi ciddi derecede sıkıntıya sokan, hane halkını perişan etme noktasına gelmiş enflasyon belası ile mücadele içinde.

45 YAŞ ÜSTÜ SOSYAL ALANDAN ÇEKİLDİ
TÜRES Başkan Yardımcısı Ünal Dölek: Sağlık sorunları ve satın alma güçlüğü ile beraber 45 yaş üstü sosyal alandan çekildi. Buna rağmen kafelerde bir hareketlilik görüyoruz. 16-35 yaş grubunda günlük harcama kapasitesi 250 TL gözüküyor. Turizm sezonunu başlaması ile birlikte bir artış bekliyoruz. İlk ay gelen turist sayısında bir artış olsa da, restoran harcamalarının düşük kaldığını görüyoruz. Artık eskisi gibi rekabetçi değiliz. Geçtiğimiz senelerde özellikle Ortadoğu’dan gelen turistler restoranlarda rahatlıkla alışveriş yapabiliyordu. Bugün yemek fiyatlarımız İsviçre ayarında olunca, ucuz destinasyon olarak yine bizi tercih edecekler mi diye bir endişe taşıyoruz.

SATILAN HER 4 ÜRÜNDEN BİRİ MARKET MARKALI
GPD Yönetim Kurulu Üyesi Kutay Kartallıoğlu: Enflasyonla mücadelede modern perakendenin payı önemlidir. Bu anlamda da enflasyon ile mücadeleye önemli bir katkı veriyoruz. Bunun bir de rekabet boyutu var. 43 bin satış noktası ve bunun da bir rekabet boyutu var. Rekabet enflasyon karşısında önemli bir bariyerdir. Kimse rakibinden 3 kuruş daha fazla fiyat ile satmak istemez. Bizim amirimiz tüketicidir. Müşteriler bizim şirketlerimizi abat ya eder ya da batırır. Enflasyonda bir diğer bariyer market markalı ürünler. Reklamı dönen diğer markalardan yüzde 50’ye varan oranlarda daha uygun fiyatlı olan bu ürünlerin toplam satışlar içindeki payı yüzde 26 seviyesine çıktı. Satılan her 4 üründen biri market markalı. 

ZENGİN RUSLARI DUBAİ’YE KAPTIRDIK
TMD Başkanı Selçuk Güzenge: Sahte ürünlerin AVM’lerden çıktığına eminiz. Ancak e-ticaretin büyümesi ile birlikte sahte ve taklit ürünlerin kamuoyunu aldatıcı bir şekilde büyümeye devam ediyor. Dernek olarak e-ticaret sitelerinde sahte ve taklit ürünleri tespit edecek bir yapay zeka programı hazırladık. En kısa zamanda kullanmaya başlayacağız. Öte yandan yüksek gelirli Rusları kaybettik, Dubai’ye kaptırdık Ortadoğulu turistleri de kaybetme riski ile karşı karşıyayız.