Talep düşüşü 'atık'çıyı vurdu

Osman KILIÇ/İSTANBUL

Ekonomideki talep düşüşü, pandemi kaygılarının azalması ve enerji maliyetlerindeki artışlar atık firmalarını vurdu. Talep ve fiyat düşüşünden dolayı kağıt toplayıcıları dahi yönünü kağıttan plastiğe çevirirken atık kağıt dönüşüm şirketleri ise maliyetlerinin arttığını ve fiyatlara bunu yansıtamadıklarını ifade ediyor.

Avrupa’da üretim durduran fabrikalar var, ABD’de ise neredeyse bedava satış var

Dünyada kağıt geri dönüşümü yapan fabrikaların bugünlerde zor zamanlardan geçirdiğine vurgu yapan AGED Kağıt Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği Genel Sekreteri Osman Kaytan, “Yalnızca ülkemizde değil dünyada da durum böyle. Geri dönüşümlük kağıda (Paper-for-Recycling) olan talepte son birkaç aydır keskin bir düşüş var” diye konuştu. Kaytan, “Kağıt sanayii oluşan maliyeti ne ürüne yansıtabiliyor ne de bu maliyet kalemini azaltabilecek bir yol bulabiliyor. Avrupa’da süresiz olarak kapanan ya da üretimine bir süreliğine ara veren fabrika haberlerini şu sıralar sıkça görüyoruz. Amerika’da bazı bölgelerde geri dönüşümlük kağıt fiyatlarının neredeyse sıfır (0) dolara kadar düştüğü ve talepsizlikten dolayı çöp sahasına gömüldüğü biliniyor. Ağustostan bu yana Avrupa’da yaşanan fiyat düşüşleri bazı geri dönüşümlük kağıt türlerinde yüzde 100'ü aşmış durumda” değerlendirmesinde bulundu.

Alternatif az olduğu için ithal atık kâğıt fiyatlarının çok düşük seviyelerde seyrettiğini vurgulayan GEKADER Başkanı Fatih Eren, “90/10 kalitesiyle adlandıran hurda kâğıt yaklaşık 120 Euro seviyesinde. Bu fiyatlamaya bakılırsa hurda kâğıt fiyatlarının daha da geriye gelmesini bekliyoruz” dedi. Atık toplayıcılarının topladığı karışık kâğıdın ton fiyatının ise ortalama fabrikalara 2 bin 200 TL bandında verildiğine değinen Eren, “Plastik tarafında da pek iç açıcı değil. Arz talep dengesizliği, orijinal hammaddenin fiyatındaki düşüş plastik geri dönüşümünden elde edilen hammaddenin talebini durduruyor” bilgisini verdi. Atık toplayıcıları ile ilgili da yürürlüğe giren projenin yansımalarını şimdilik sınırlı sayıdaki belediyede gördüklerini ifade eden Eren, “Bu projenin 81 ilde planlı ve programlı bir şekilde hayata geçmesi elzemdir” açıklamasında bulundu.

“İthalat cazip hale geldi, ihracat neredeyse durdu”

Karton Ambalaj Sanayicileri Derneği (KASAD) Başkanı Alican Duran da, “İthal atık kağıt fiyatları iç piyasa atık kağıt fiyatlarından daha düşük hale geldi, ithalat cazip hale geldi ve ihracat ise neredeyse tamamen durdu. Diğer taraftan insanların alım güçlerinin düşmesiyle tüketim azaldı, tüketim mallarının üretimi düştü ve şu anda atık kağıt fiyatları, iç piyasada da talep azalması nedeniyle gittikçe düşmeye devam etmekte” bilgisini verdi. Atık kağıt türlerinden olan ve selüloza ikame olarak kullanılan 1.Hamur hariç, oluklu, gazete karışık, tüm atık kağıt fiyatlarında düşüş görüldüğünü belirten Duran, “Dolayısıyla hurda toplayıcıları da fiyatı iyice düşen atık kağıt yerine atık plastik ve diğer atıklara yönelmektedir” dedi.

Toplama yapan şirketler desteklenmeli

Türkiye’nin de dünyada yaşanan söz konusu süreçten olumsuz etkilendiğini aktaran Kaytan, “Bununla birlikte, ülkemizdeki kağıt sanayicileri, her zaman Avrupa’daki geri dönüşümlük kağıt fi yatlarında 30-40 Euro kadar daha yüksek bir maliyet ödemek durumunda kalmıştır. Yapılmış ve yapılmakta olan çok sayıda yatırımla Türkiye’nin ambalaj kağıdında bir üretim üssü haline gelmesiyle birlikte, ülke içinde toplanan kağıda olan talep ve dolayısıyla oluşan fi yat, Avrupa’daki muadillerinin üzerinde olmuştur. Ne yazık ki ülkemizde geri dönüşebilen plastik, kağıt ve metalin değeri düştüğünde toplanma (geri kazanım) oranları da azalmaktadır. Bu duruma çare bulmak için atılması gereken en önemli adım; geri dönüşümlük hammaddenin, satış değerinden bağımsız olduğu bir teşvik sistemi kurmaktır. Toplama yapan şirketler, geri dönüşümlük hammaddenin satış değeri ne olursa olsun Geri Kazanım Katılım Payı) (GEKAP) zerinden desteklenmelidir” şeklinde konuştu.