Süre yarın doluyor, KOBİ'ler arada kaldı!

Selenay YAĞCI

Türkiye'de temsilcilik açmayan sosyal medya devlerine verilen süre yarın doluyor. Söz konusu şirketler için üçüncü yaptırım olan reklam yasağı KOBİ’leri de etkileyecek. Salgında e-ticarette Facebook, Instagram gibi uygulamaların reklamlarıyla kendini öne çıkaran KOBİ’lerin bu durumdan olumsuz etkilenmesi bekleniyor. Özellikle Facebook platformlarını kullanan 1,7 milyon işletmenin bu durumdan olumsuz etkileneceği tahmin ediliyor. IPSOS araştırmasına göre, Facebook platformlarının Türkiye'de yarattığı ticaret hacmi 15,3 milyar TL. Ayrıca, Türkiye'deki KOBİ’lerin yüzde 59’u Facebook uygulama ailesi sayesinde işletmelerini büyüttüğünü söylerken, yüzde 49’u ise Facebook uygulama ailesi sayesinde daha yüksek satış elde ettiğini paylaşıyor. 

Kimler temsilcilik açmadı?

Türkiye’de temsilci bulundurmayan sosyal medya şirketlerine daha önce ilk seferde 10, ikinci seferde 30 milyon TL olmak üzere toplam 40 milyon TL para cezası uygulanmıştı. Sıradaki yaptırım ise reklam yasağı. Reklam yasağı ile birlikte şirketlerin Instagram, Facebook ve Twitter'a reklam verememeleri ve sponsorlu içerik çıkamamaları bekleniyor. Verilen para cezalarının ardından Rus VKontakte'nin, YouTube, Çinli TikTok, Linkedin ve Dailymotion Türkiye'de temsilcilik açmayı kabul eden sosyal medya şirketleri oldu. Facebook, Instagram, Twitter, Periscope ve Pinterest gibi şirketler ise henüz bu konuda bir açıklamada bulunmadı.

KOBİ'lerin pandemide en güçlü silahıydı

Şimdiye kadarki para cezası yaptırımları sadece sosyal medya şirketlerini etkilediğini ifade eden Doç. Dr. Hasan Sınar, reklam yasağının ise günümüzde giderek yaygınlaşan yeni bir iş modelini hedef aldığı kaydederek, “Bu yasağın uygulanması bu mecralarda kendini duyuran ifade eden onbinlerce KOBİ’yi de kaçınılmaz olarak olumsuz etkileyecek. Özellikle pandemi döneminde fiziki temasın sınırlanması, geleneksel perakende mağazacılık anlayışının değişmesini ve perakende ticaretin büyük ölçüde çevrimiçi (alana yönelmesine neden oldu. Ancak çevrimiçi ticari faaliyetin sürdürülebilir olması için mutlak koşul “görünür” olması, KOBİ’lerin Instagram ve Facebook’daki varlığı da tam olarak bunu sağlıyor.

Diğer bir ifadeyle, bu sayede müşteri sizi aramak zorunda kalmıyor, siz onun ayağına kadar gidiyor, o sosyal medyada gezinirken kendinizi görünür kılarak, içindeki tüketim isteğini harekete geçiriyor ve sunmuş olduğunuz ürün veya hizmeti satın almasını sağlıyorsunuz. Eğer Kanun’daki reklam yasağı yaptırımı uygulama alanı bulursa, bugün Türkiye’de her geçen gün gelişen bu yeni iş modelinin bundan büyük zarar göreceği çok açık” dedi. 

"Evinde ürettiği ürünleri bu mecralardan satan insanlar var"

Sosyal medyanın tüm ülkelerde pazar hedeflemelerinde kullanıldığını da vurgulayan CRM Group Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Becer,  “Burada yapılacak yasaklamalar herhangi bir ayrım yapılmıyor. Otomatik olarak kimse hiçbir mecrada reklam veremez duruma geliyor. Yaş, cinsiyet, ülke, demografik yapıyı seçerek hedefleme yapabiliyoruz. İnsanlar artık fuarlara gitmeden o ülkedeki kaynaklara, kişilere ulaşıp ürünlerini  azarlayabiliyorlar. Fakat bu yasaklama gelirse artık bunu yapamayacaklar ve çok ciddi bir satış kaybı yaşanacak.

Diğer bir boyut, ürünlerini e-ticaretten satanlar, evinde ürettiği ürünleri bu mecralardan satan insanların da toplumsal patlamasını önlüyor aslında. Küçük reklamlarla buradan elde ettiği gelirle yaşamını idame ettiren insanların sayısı azımsanmayacak kadar fazla. Bu ticaretlerin kaybedilmesi toplumsal bir sıkıntı yaratabilir. Bunun için hiç uygun bir zaman değil. İnsanlar zor durumda. Sokağa çıkma kısıtlaması var. Hafta için çarşılar, AVM’ler boş. Bu kanallardan müşterililere ulaşılıp, satış yapılıyor” dedi.

1,7 milyon KOBİ’nin Facebook'ta işletme hesabı bulunuyor

Avukat Elvan Kakıcı Şimşek ise “Facebook’un Türkiye’de temsilci atamayacağını açıklaması ile birlikte; uygulanması muhtemel reklam yasağı özellikle e-ticaretle ayakta tutmaya çalışan KOBİ’leri ciddi anlamda tedirgin etti. Türkiye ‘de ortalama 1,7 milyon KOBİ’nin Facebook ‘da işletme hesabı bulunmaktadır. Yasaya göre ocak ayı içinde Türkiye’deki şirketlerin bu platformlara reklam vermesi yasaklanabilecek” dedi. 

Son yıllarda Türkiye’de dijital reklamcılık giderek büyüdüğünü ve bu büyümede en büyük pay sosyal medya reklamcılığı olduğunu hatırlatan Şimsek, “Reklam yasağından sonra da internet bant genişlikleri önce yüzde elli ardından da yüzde 90 oranında azaltılır ise, sosyal medya platformları düzgün bir şekilde faaliyet gösteremez ve sitelerin kullanılmasında güçlükler ortaya çıkar” dedi. 

Reklam veren kabahat cezası alacak

Hukuki olarak değerlendirdiğimizde; KOBİ’lerin reklam vermesinin önünde hukuki bir engel olmadığını ifade eden Şimşek,  “Sorumluluk ağ sağlayıcılarında. Ancak; reklam veren kişi ve firmalara Kabahatler Kanunu uyarınca idari para cezası kesilebilecek. Ancak reklam vermenin önünde yasal bir engel olmasa da, vergi hukuku açısından sorunlar doğurabilir. Mevcut sosyal medya sitelerinde reklam verebilirsiniz ancak kanunen yasak olan herhangi bir faaliyeti vergi matrahından düşemezsiniz. Dolayısı ile vergi matrahında indirim sağlayamadığınız için, reklam maliyeti yüksek olacak ve finansal olarak çok iyi değerlendirme yapmak gerekecek.