'Startup'lara 101 milyon $ yatırım

Selenay YAĞCI

Türkiye’de yenilikçi ürün, süreç ve inovatif iş fikri olanlara (startup) yapılan yatırımlar 2019’da, bir önceki yıla göre yüzde 62 artarak 100 milyon doları geçti. Silikon Vadisi yatırımcısı Sir Michael Moritz, Getir’e 38 milyon dolar yatırım yaptı. Bunun yanısıra başarılı exit’lere de imza atıldı. Iyzico, Foriba ve Paraşüt sırayla en büyük exit yapan 3 girişim oldu. Önce yerli e-dönüşüm şirketi Foriba, vergi yazılımları ve raporlama çözümleri alanında dünya devlerinden olan Sovos’a satıldı. Ardından haber bulut tabanlı finansal yönetim uygulaması Paraşüt; Turkven ve Earlybird’ün yatırımcısı olduğu Mikro ve Zirve’nin oldu. Son olarak finans teknolojileri ve ödeme altyapısı geliştiren Iyzico, en büyük rakibi PayU’ya 165 milyon dolara satıldı. Uzmanlar yükselen bu trendle birlikte yakında 1 milyar dolar değere ulaşan ilk yerli ‘unicorn’un da çıkabileceği görüşündeler. Son yılların popüler alanlarından biri ‘startup’lara yapılan yatırımlar giderek daha çok dikkat çekiyor. Dünyanın dört bir yanından Türk 'startup'lara yatırımlar geliyor. Geçen yıl Türkiye’de girişimlere yapılan yatırımlar, yeniden yükselişe geçti. Girişim istatistiklerine odaklanan Startups. watch’un DÜNYA ile paylaştığı verilere göre girişim yatırımları 2019’da yüzde 62 artarak 101 milyon dolara ulaştı. Yıla umutla giren girişim ekosistemi, 2020’nin büyük yatırımların yılı olabileceğini ve ilk yerli ‘unicorn’un da çıkabileceğini belirtiyor.

Yatırımların miktarı da artıyor

Türkiye girişim ekosisteminde yatırımlar 2018'de yüzde 44 azaldı. Toplamda 110 girişime 62 milyon 628 bin 680 dolar yatırım yapıldı. 2019'da yatırımlar artışa geçti. Yatırım yapılan girişim adetleri artmasa da yatırımların miktar olarak artması da dikkat çekiyor. Yatırımların en yüksek seviyeye ulaştığı 2017'de 177 girişime 112 milyon 85 bin 900 dolar yatırım yapılırken 2019'da ise 92 girişime 101 milyon 756 bin 336 dolar yatırım yapıldı. Bu rakamlara devlet teşvikleri, merkezlerini yurtdışına taşıyan Türk girişimlerinin aldığı yatırımlar dahil edilmiyor. Geçen yılın en büyük yatırımı ise Getir’e gelen 38 milyon dolarlık yatırım oldu. Ekosistem eski yıllardaki gibi yabancı yatırım çekemese de Silikon Vadisi'nin önemli yatırımcısı Sir Michael Moritz liderliğindeki bir grup yatırımcıdan gelen bu yatırım moral oldu.

2019 yılında 13 exit oldu

Yatırımların yanı sıra Türkiye’de girişimler başarılı exit’lere de imza attı. Exit yapan başarılı girişimlerin sayısı 2018’de 29 olurken, 2019 yılında 13 exit yapıldı. Yılın yıldızı parlayanı finans teknolojileri girişimleri oldu. 2019’un ilk çeyreğinde 1 haftada 3 önemli exit geldi. iyzico, Foriba ve Paraşüt sırayla en büyük exit yapan 3 girişim oldu. Önce yerli e-dönüşüm şirketi Foriba, vergi yazılımları ve raporlama çözümleri alanında dünyanın en büyük şirketlerinden biri olan Sovos’a satıldı. Ardından haber bulut tabanlı finansal yönetim uygulaması Paraşüt, Turkven ve Earlybird’ün yatırımcısı olduğu Mikro ve Zirve’nin oldu. Son olarak finans teknolojileri ve ödeme altyapısı geliştiren Iyzico, en büyük rakibi PayU’ya 165 milyon dolara satıldı.

2020 daha hareketli olacak

Girişim ekosistemi de bu yıl yatırımların artacağının sinyalini verdi. 2019’un yatırım anlamında iyi bir yıl olduğunu kaydeden TürkGüven Kurucu Ortağı ve CEO’su Alp Timurhan Çevik, 2020’de ise bu rakamın daha da artması gerektiğini ve artacağına inandıklarını kaydetti. Yurt dışında büyüme hedefinde olan, ihracatta önemli rakamlara ulaşabilecek kendileri gibi girişimlerin de büyümek için yatırım desteği beklediğini söyleyen Çevik, özellikle yatırım fonlarından bu anlamda atak beklediklerini ifade etti. Coiny CEO’su Ayberk Kuday, 2019’a bakıldığında girişimcilik ekosistemi anlamında çok yüksek yatırım miktarlarının olmadığı bir yılı geride bıraktıklarını ancak buna rağmen önemli çıkışları da gördüklerini ifade etti. Kuday, girişim sermayesi şirketleri ve yeni kurulacak girişim sermayesi fonlarıyla bu yıl yatırım miktarının daha çok artacağını, girişimcilik ekosistemi adına oldukça hareketli bir yıl olacağını öngördüklerini söyledi.

Türkiye için 2019'un ekonomik olarak zorlu geçtiğini kaydeden Endeavor Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Emre Kurttepeli, zorlu bir yılda Foriba ve Iyzico gibi exit’lerin olmasının ekosistem açısından çok olumlu göstergeler olduğunu dile getirdi. 2020’den genel olarak daha da umutlu olduklarını söyleyen Kurttepeli, bu kadar zor bir yıldan sonra yatırımların artmasını beklediklerini ifade ederek, “Mevcut şartlara rağmen Galata Business Angels bu yıl toplamda 1.2 milyon dolar yatırım yaptı. Özellikle global pazar ürün sunan girişimlerin fonlanmasının artmasını bekliyorum” dedi.

TÜBİTAK beklenti yarattı

Keiretsu Forum Türkiye Genel Müdürü Duygu Eren, 2020'de yatırımların artmasıyla beraber melek yatırımcı sayısının da daha hızlı oranda büyümesini beklediklerini kaydederek, kurumların girişimlerle işbirlikleri ve çalışmalarının da hızlanacağını ifade etti. Bu yıl, Türkiye’nin büyümesinin, girişim ekosistemine de yansıyacağını söyleyen Eren, TÜBİTAK 1514 Girişim Sermayesi Destekleme Programı’ndaki fonların kullanılmaya başlanmasının, yatırımlara ivme kazandıracağını belirtti. Eren, TÜBİTAK 1514 Girişim Sermayesi Destekleme Programı’nın karara bağlanmasının, sektörde yatırım sayısında artış noktasında beklenti yarattığını ekledi.

Exit yılı olacak

Bu yıldan umutlu olduklarını ifade eden Galata Business Angels’ın Genel Sekreteri Ata Uzunhasan, “Yeni fonlarını toplayan mevcut Venture Capital (VC)’ler, şubatta yeni yatırım süreçlerine başlayacak. CVC dediğimiz, şirketlere ait fonlarda ciddi bir artış var. Kurumsal şirketlerin girişimcilik alanına olan ilgisi giderek artıyor. İnci Holding’e bağlı Vinci CVC’nin oluşumu buna güzel bir örnek” dedi.

Şirketlerin ilgisi artıyor

Ekosistemin bu yıl en büyük gündeminin exit’ler olacağını kaydeden Uzunhasan, “2019 yılında ekosistemdeki exit sayıları pek tatmin edici olmadı. Bu yıl ise mevcut fonların yeni fonlarını toplamaları ve yeni kurulan girişim sermaye şirketleri sayesinde yatırımların hacminde bir artış olacağını öngörüyoruz. Bu artışlar, ekosisteme yeni oyuncular, yeni yatırımcılar kazandıracak ve yeni iş olanaklarını açacak” diye konuştu.

Türkiye’nin en başarılı exit’lerinden biri gerçekleştiren YemekSepeti’nin kurucusu ve CEO’su NevzatAydın, üniversitelerin yürüttüğü faaliyetlerin, melek yatırımcıların, risk sermayesi fonlarının, kuluçka merkezleri ve teknoparkların çoğalmasının; KOSGEB, TÜBİTAK desteklerinin artmasının olumlu gelişmeler olarak öne çıktığını belirten Aydın, Türkiye’de 2020 yılında bu desteklerin artmasıyla birlikte olumlu gelişmeler yaşanacağını ifade etti. oWallet Kurucu Ortağı Erhan Tezakar, gelecek dönemde sıfıra yakın maliyetli ve yüksek ciro rakamlarına ulaşabilecek yazılım temelli girişimlerin başarılı olacağını belirtti.

Yabancı yatırımların artması bekleniyor

2020 yılında girişimciler ve yatırımcıların gündeminde globalleşmenin olacağını söyleyen Emre Kurttepeli, şunları anlattı: “Yatırımcılar girişimlerin global odaklı olmalarına çok önem veriyor. Riskli pazarlardaki riski azaltabilmek için global vizyona sahip olan girişimler her zaman avantajlı olacak. Yatırıma erişim önceden olduğu kadar kolay olmadığı için şirketler birim ekonomisine (unit economics) odaklanarak, daha sürdürülebilir bir büyüme hedefleyecek. Melek, yabancı ve kurumsal yatırımların artması beklediğimiz gelişmeler arasında. Yabancı yatırım, 2013-2016 yılları arasındaki seviyeye çıkmasa bile yatırımların artmasını umuyoruz. Önemli finans kuruluşlarının hızlandırma ve kuluçka programlarını kurmalarıyla birlikte, buradan çıkan girişimlerin kurumsal yatırımcıların radarına girmesi de beklenen gelişmeler arasında. Bununla beraber birçok lisans almış fakat aktif yatırım yapmamış melek yatırımcıların kendi sermaye risklerini dağıtmak için yatırım yapabileceklerini öngörüyoruz.”

Girişim işlerine başvurular artıyor

Girişimcilik ekosisteminin her geçen yıl geliştiğini söyleyen Ata Uzunhasan, “2019’un son ayında gelen yatırımlar ekosistemde bir umut yarattı. Bununla birlikte genç arkadaşlarımızın ve yeni mezun gençlerin bu alana olan ilgisi gözle görülür biçimde artıyor. Girişimcilik ekosistemindeki işlere başvuru sayısındaki artış, özellikle genç girişimci sayısındaki artış sevindirici. Bu, ülkemizin gelecek 5-10 yılını şekillendirecek cinsten gelişmeler” dedi.

İTÜ Çekirdek Berlin'e taşınıyor

Türkiye’nin lider teknoparklarından birisi olan İTÜ ARI Teknokent Genel Müdürü Doç. Dr. Deniz Tunçalp, Türkiye içinden ve dışından pek çok teknoloji firmasından ilgi gördüğünü kaydederek, 2020’de de Türkiye’de girişimlere olan yatırımların artması için çalışacaklarının sinyalini verdi. Tunçalp, “Türkiye’deki girişimcilerin Avrupa Birliği sermayesinden yatırım almalarını desteklemek, Almanya’daki Türklerin melek yatırımcı olarak Türkiye’de etkin olmasına kanal teşkil etmek ve Almanya’daki Türklerin teknoloji girişimciliği eğilimlerini desteklemek için İTÜ Çekirdek’i Berlin’de büyütmekle ilgili çalışmalarımız olacak” dedi. Tunçalp, ayrıca 2020 içinde İTÜ ARI Teknokent’in girişimcilerle olan ticari ilişkilerini kuvvetlendireceklerini kaydederek, "Giderek Türkiye’de daha fazla kurum ve kuruluş girişimlere müşteri oluyor" dedi.

Yabancı yatırımların artması bekleniyor

2020 yılında girişimciler ve yatırımcıların gündeminde globalleşmenin olacağını söyleyen Emre Kurttepeli, şunları anlattı: “Yatırımcılar girişimlerin global odaklı olmalarına çok önem veriyor. Riskli pazarlardaki riski azaltabilmek için global vizyona sahip olan girişimler her zaman avantajlı olacak. Yatırıma erişim önceden olduğu kadar kolay olmadığı için şirketler birim ekonomisine (unit economics) odaklanarak, daha sürdürülebilir bir büyüme hedefleyecek. Melek, yabancı ve kurumsal yatırımların artması beklediğimiz gelişmeler arasında. Yabancı yatırım, 2013-2016 yılları arasındaki seviyeye çıkmasa bile yatırımların artmasını umuyoruz. Önemli finans kuruluşlarının hızlandırma ve kuluçka programlarını kurmalarıyla birlikte, buradan çıkan girişimlerin kurumsal yatırımcıların radarına girmesi de beklenen gelişmeler arasında. Bununla beraber birçok lisans almış fakat aktif yatırım yapmamış melek yatırımcıların kendi sermaye risklerini dağıtmak için yatırım yapabileceklerini öngörüyoruz.”

Ankara da dikkat çekiyor

Bunun yanı sıra Türkiye ekosistemine şehir odaklı bakmak gerekirse, İstanbul dışındaki şehirlerden çıkan başarılı girişimcilerin artacağını beklediğini ifade eden Kurttepeli, “Ankara bu konuda iyi bir örnek. 2018 senesinde Ankaralı şirket OpsGenie Atlassian’a 295 milyon dolar değerindeki exit’iyle adından çokça söz ettirdi. Bu yıl ise yine başka bir Ankaralı şirket olan Picus Security’nin ekim ayında yurt dışı bir VC'den aldığı 5 milyon dolar değerindeki yatırımı konuştuk. Rol modeller arttıkça yatırım ve exit’leri daha çok duymaya başlayacağız” dedi.

Doğru yatırımcı profili yeni gelişiyor

Nevzat Aydın, geçen yıllara göre yeni girişimler giderek artmasına rağmen Türkiye’nin hâlâ dünyanın hızına yetişemediğini belirtti. Girişimlerin artması için yatırımların da artması gerektiğini kaydeden Aydın, “Bilinçli ve doğru yatırımcı profili Türkiye'de yeni yeni gelişiyor. Doğru çıkış stratejisi ile yeterince fon ve sermaye olursa ekosistem çok daha hızlı büyüyecek. Bu anlamda 2020’de en önemli beklenti daha çok stratejik ve uluslararası yatırımcıyı Türkiye'ye çekmemiz, eğer çekemiyorsak da Türkiye içinde bu projelerin 'exit' yapacağı finansal ortamı hazırlamamız” dedi.

2020 trendleri yapay zeka, fintek ve blockchain!

NEVZAT AYDIN: Önümüzdeki dönemde ağırlıklı olarak nesnelerin interneti ve giyilebilir teknolojiler gündemde olacak.

DUYGU EREN: Sosyal ve sürdürülebilir tarım için akıllı teknolojiler gibi geleceğe dönük ve çevresel problemlere çözüm arayan girişimlerin artmasını bekleniyor. Bununla birlikte, yapay zeka ve makine öğrenmesi temelli girişimlerinde ön plana çıkacak.

EMRE KURTTEPELİ: Fintek, blockchain ve yapay zeka şirketleri artan trendler arasında.Ayrıca zaten revaçta olan akıllı şehirler dikeyinde hizmet veren mobilite şirketlerinin de ivme kazanmasının bekleniyor. Türkiye özelinde mobil oyun firmalarının yakaladığı başarı grafiğini arttırarak sürdürmesini de bekliyor.

ALP ÇEVİK: 2020’de de girişimcilik ekosistemi içinde sosyal girişimlerin artacak.

DENİZ TUNÇALP: Yeni gelişmeler, artan ihtiyaçlar, yeni girişimler ve yatırımcıların tercih yönlerine göre bakıldığında temiz enerji, finans, elektrikli araç teknolojileri çevresinde şekillenen yeni mobilite ve e-spor da denilen oyun ve animasyon teknolojileri etrafında bir derinleşme gözlüyor. Sektörel bazda hem İTÜ ARI Teknokent’te hem de Türkiye’de bilgisayar ve iletişim teknolojileri, elektrikelektronik, enerji, sağlık-medikal teknolojiler, çevre teknolojileri, havacılık, makine ve teçhizat imalatı, otomotiv ve gıda teknolojileri firmaları öne çıkıyor.

AYBERK KUDAY: İnternetin dev şirketleri başta olmak üzere birçok önemli firmanın dijital paraları da kapsayan blockchain teknolojisine yatırım yapma planları var. 2020’de blockchain ile geliştirilen hayata teknolojilerde artış olacak.