Son 10 yılda ihracat artış hızı yüzde 57,4 oldu
Son 10 yılda ihracatın en çok arttığı ilk 10 ülkenin 5’i Afrika ülkesi. Bu kıta ülkelerine ihracat genel ortalamanın çok çok üzerinde artış gösterirken, Çin, İran, Azerbaycan, Cezayir gibi bazı milyar dolarlık pazar ülkelerde, 10 yıl önceki seviyenin bile gerisinde düşmüş.
İbrahim EKİNCİ
Son 10 yılda Afrika ülkelerine ihracat genel ihracat artışının çok çok üstünde artarken, Türkiye’nin büyük pazarları, Almanya, İngiltere, Fransa, Mısır, Rusya, Irak, BAE, Çin, İran gibi 3-21 milyar dolar arası ihracat yapılan bütün pazarlarda ihracatın artışı genel ortalamanın (yüzde 57) çok altında kaldı.
2013-2022 yıllarını kapsayan 10 yıllık dönemin ülkelere göre ihracat rakamları, Türkiye’nin hangi pazarlarda hızlı büyüdüğünü, hangilerinde gerileme gösterdiğini ortaya koyuyor. Pazar payı veya ihracatın hızlı arttığı ülkeler görece küçük pazarlar. Daralan veya büyüme hızı genel ortalamanın altında kalanlar ise büyük pazarlar oldu. Durum böyle gelişince ihracatta 2023 gibi (500 milyar dolardı) büyük hedefl ere de ulaşılamadı.
Türkiye’nin ihracatı 2013 yılında 161,5 milyar dolardı. 2022’de bu rakam 254.2 milyar dolara çıktı. Artış hızı yüzde 57,4 olarak gerçekleşti. 100 milyon dolardan fazla ihracat yapılan 126 ülkeye 2013’ten 2022’ye ihracat değişimleri, ortalamaya göre kıyaslandığında ortaya şu tablo çıkıyor:
1- İhracatın son 10 yılda en hızlı arttığı bölge Afrika oldu. İhracatın en hızlı arttığı ilk 10 ülkenin ilk 5’i (Ruanda, Cibuti, Dominik Cumhuriyeti, Somali, Burkina Faso) Afrika ülkeleri. Bu kıta ülkelerinin ezici çoğunluğunda ihracat artışı ortalamanın üzerinde gerçekleşmiş.
2- İlk 10 içine giren diğer ülkeler arasında, son yıllarda dış ilişkilerin oldukça yoğunlaştığı Katar’a ihracat 5 kat artarak 250 milyon dolar seviyelerinden 1.5 milyar dolar seviyesine gelmiş. İlk 10 ülke içinde yer alan tek ülke de Katar olmuş. Bu dönemde Suudi Arabistan’a ihracatta dramatik bir düşüş dikkat çekiyor. 2013’te 3.3 milyar dolar ihracat yapılan Suudi Arabistan’a 2022 yılı ihracatı 1 milyar 46 milyon dolar seviyesinde! 126 ülke içinde ihracatın 10 yıl önceye göre en fazla gerilediği ülke de Suudi Arabistan.
3- Her birine 1-3 milyar dolar arasında ihracat yapılan Azerbaycan, İran, Türkmenistan, Çin, Libya, Suudi Arabistan ve Cezayir’e ihracat 2022’de, 2013’ün gerisine düşmüş. Toplamda 11 ülkeye ihracat 10 yıl önceki seviyenin altında gözüküyor.
4- Toplamda 32 ülkeye ihracat artışı, genel ihracat artışının altında kalmış. Toplam 126 ülke içinde 33 ülke sayısı düşük gözükse de bu ülkelerin büyük pazarlar oluşu, genel tabloyu değiştiriyor. İhracat artışı genel artışın gerisinde kalan ve 1 milyar dolardan fazla ihracat yapılan ülkeler şunlar: Tunus, Fransa, Almanya, İngiltere, Lübnan, Kazakistan, Mısır, Danimarka, İsveç, Rusya, Ukrayna, İsviçre, Irak ve BAE.
5- Batı Avrupa ülkelerine ihracat artışı ortalamanın altında kalırken Afrika ve Asya ülkelerine ihracatta ağırlıkla ortalamanın üstünde artış göstermiş. 10 yılda genel artışın üzerinde ihracat artışı yakalanabilen Batı Avrupa ülkeleri şunlar: Avusturya, Belçika, İtalya, İspanya ve İrlanda. Buna karşın Doğu Avrupa ülkelerine ihracatta, genel artış oranında daha yüksek artışlar gerçekleşmiş.
6- ABD ve Kanada’ya ihracat artışları genel artışın üzerinde. 2013’ten 2022’ye ABD’ye ihracat yüzde 154, Kanada’ya ihracat yüzde 94 artmış. Avustralya’ya ihracat ise yüzde 57,1’le genel artışa (yüzde 57,4) yakın gerçekleşmiş.
