Şirketlerin 2023 hasarı su yüzüne çıkıyor

Merve YİĞİTCAN / İSTANBUL

İşletmeler talep koşullarının bozulduğu, maliyet baskısının arttığı ve finansmana erişimin çok zorlaştığı 2023’ten ‘hasarlı’ çıktı. 2023, iflas ertelemenin kaldırıldığı 2018 ve 2019’daki ‘konkordato fırtınası’nın ardından 519 başvuru ile rekorun kırıldığı yıl oldu. Geçen yılın 11 ayında yaklaşık 20 bin firma kepenk indirirken, tasfiyeler de yüzde 27,5 arttı.

Finansman darboğazında işletme sermayesi kırmızı alarm veren reel sektör için oldukça zorlu geçen 2023’ün bilançosu ortaya çıkmaya başladı. 2023 yılının tamamında konkordato geçici mühlet kararı verilen dosya sayısı 519 adet olurken, bu sayı iflas ertelemenin kaldırılmasıyla 2018 ve 2019 yıllarında yaşanan konkordato fırtınasından sonraki en yüksek seviye olarak ölçüldü. Yanı sıra geçen yılın ocak-kasım döneminde, kapanan şirket sayısı yüzde 7,2 artarak 19 bin 931’e dayanırken, tasfiye başvurusunda bulunan şirket sayısı 24 bini geçti. 

Konkordatotakip.com’un Basın İlan Kurumu istatistiklerinden EKONOMİ için derlediği bilgilere göre, geçen yılın tamamında konkordato geçici mühlet kararı verilen dosya sayısı 519 adet olurken, kesin mühlet kararı verilen dosya sayısı ise 352 oldu. Geçen yıl 408 firma için konkordato reddi, 65 firma için de iflas kararı verildi. Mahkemenin verdiği geçici mühlet kararı, konkordato için ilk başvuru anlamına geliyor. İflas ertelemenin kaldırıldığı 2018 yılında konkordato geçici mühlet kararı sayısı 1384 iken, 2019’da 1391, 2020’de 419, 2021’de 451, 2022 yılında ise 404 olarak gerçekleşmişti.            

Veriler geçen yıl riski en yüksek sektörler olarak inşaat ve tekstili gösteriyor. Buna göre konkordato başvurularında 45 dosya ile inşaat sektörü ilk sırada yer alırken, onu 43 dosya ile tekstil, 16 dosya ile de mobilya takip etti. AVM, enerji, gıda, sağlık hizmetleri, otelcilik, ambalaj, metal ürün imalatı ile tıbbi ekipman ve medikal ürünler sektörlerinden firmalara verilen geçici mühlet kararlarının sayıca artması da dikkat çekti. Öte yandan 2018’den bu yana en fazla konkordato kesin mühlet kararı verilen sektör 379 firma ile inşaat olurken, bu sektörü 194 firma ile tekstil, 71’er firma ile akaryakıt ve giyim, 65 firma ile gıda takip etti. En çok konkordato alınan illere bakıldığında ise 739 firma ile İstanbul ilk sırada yer alırken, bu ili 341 firma ile Ankara, 123 firma ile Bursa, 118 firma ile İzmir ve 117 firma ile Kocaeli izliyor. 

EKONOMİ’ye konuşan sektör temsilcileri, ortalama konkordato sürecinin yaklaşık 3 milyon TL civarında bir bedeli olduğunu söylerken, bu yüksek maliyetin birçok firma için caydırıcı olduğunu, çoğu firmanın bu yükün altına girmek yerine şirket kapanışı, tasfiye, tabela değişikliği gibi alternatiflere başvurduğunu belirtiyor. Yüksek maliyetine karşın bu yıl konkordatoların sayıca arttığına işaret eden söz konusu kaynaklar, firmaların finansman kanallarında iyileşme olmaması haline konkordato seçeneğinin masada kalmaya devam edeceğine dikkat çekiyor.

19 bin 931 firma kepenk indirdi

İş yapma koşullarının zorlaştığı geçen yıl sadece konkordatolar değil, şirket kapanışları ve tasfiyeleri de arttı. TOBB’un her ay açıkladığı Kurulan- Kapanan Şirket İstatistikleri’ne göre, geçen yılın 11 ayında kurulan şirket sayısı yüzde 7,3 azalırken, bu dönemde kapanan şirket sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7,2 artarak 19 bin 931’e ulaştı. Bu tablo şahıs şirketlerinde ise daha dramatik seviyelerde gerçekleşti. Buna göre, Ocak-Kasım 2023’te kurulan şahıs firması sayısı yüzde 24,9 düşerken, kapanan şahıs firması sayısı yüzde 44 arttı. İstatistiklere göre, söz konusu dönemde kurulan 17 bin 744 şahıs firmasına karşın, 28 bin 896 şahıs firması kapandı.          

Öte yandan kapanan şirketlerin faaliyetlerine göre dağılımına bakıldığında, ilk sırada ‘toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerinin onarımı’ yer aldı. Bunu 2 bin 713 firma ile imalat sektörü, 2 bin 616 firma ile inşaat sektörü etti. 11 ayda en fazla şirket kapanışı 9 bin 387 firma ile İstanbul’da gerçekleşirken, Ankara’da 1824, İzmir’de de 1171 şirket kapanışı oldu.

Aralarında önemli şirketler var

Konkordato sürecini başlatan şirketler arasında önemli işletmeler yer alıyor. Dünyaca ünlü markaların tedarikçisi Emek Kumaş için, 29 Eylül’de geçici mühlet kararı verildi. Firmanın ‘nakit döngüsündeki sorunlar çözülemez hale geldiği’ gerekçesiyle konkordatoya başvurduğu öğrenildi. Yine yenilenebilir enerji sektöründe önemli portföye ulaşan Göktekin Enerji de geçen yıl konkordato başvurusunda bulundu. 2022 yılında yıllık cirosu 1,9 milyar TL olan şirket ile ilgili 10 Ekim tarihinde 3 ay süreyle geçici mühlet kararı verilirken, 29 Aralık’ta alınan kararla süre 2 ay daha uzatıldı. İnşaat sektöründe faaliyetlerde bulunan Güçlü Çelik de içine girdiği finansman darboğazı nedeniyle geçen yılın başına konkordato sürecini başlatmıştı. Yılın en dikkat çeken konkordato başvurusu ise 2023’ün son günlerinde Forum AVM’ler için geldi. Aralarında Marmara Forum ve Forum İstanbul’un da olduğu 9 AVM için konkordato geçici mühlet kararı verilirken, 9 AVM’nin toplam borcunun 600 milyon Euro civarında olduğu belirtiliyor. Söz konusu şirketler adın yapılan açıklamada, AVM’lerin değer kayıplarını önlemek ve istihdamın sürekliliğini sağlamak adına bu şirketler için 26 Aralık 2023 tarihi itibarıyla geçici mühlet kararı verildiği belirtildi.

Tasfiye başvurularında yüzde 27,5 artış

Geçen yılın ocak-kasım döneminde, tasfiye başvurularında da dikkat çekici gelişmeler yaşandı. 2023’ün 11 ayında tasfiye kararı alan şirket sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 27,5 artarak 24 bin 45 oldu. Tasfiye kararı alan şirketlerin 11 bin 261’i İstanbul’da yer alırken, Ankara’da 2 bin 69 firma, İzmir’de 1402 firma tasfiye başvurusunda bulundu.

Uzayan konkordato süreci, alacaklı firmalar için de risk yaratıyor

Konkordato sürecine giren bir şirket kendini korumaya alırken, şirketin alacaklıları konumundaki firmalar için de süreç zorlu geçiyor. EKONOMİ’ye konuşan kaynaklar, sürecin uzun sürmesi, tasdik kararlarının da genelde faizsiz anapara ödemesi şeklinde verilmesi nedeniyle alacaklının ödemesinin yüksek enflasyon ortamında ciddi bir değer kaybına uğradığını, büyük firmaların konkordato ile kendisini koruduğunu, ancak alacaklı olan küçük firmaların kendini koruyamaması nedeniyle ödeme zincirinde kırılganlığın arttığına işaret ediyor.

Edinilen bilgiye göre, bir konkordato sürecinde iflas kararı ortalama süresi 471 gün, konkordato ret kararı ortalama süresi 497 gün, konkordato tasdik kararı ortalama süresi ise 699 gün… Yanı sıra bazı firmaların konkordatoda yasal tüm süreyi kullanıp, son duruşmadan önce feragat ettiği ve birkaç gün sonra tekrardan süreci baştan alarak suiistimal şüphesi vakaların olduğunu söyleyen sektör temsilcileri, bazı durumlarda da bir ilde ret yedikten sonra farklı bir ilde tekrar başvuru yapan firmaların bulunduğunu, bu nedenle konkordatoda suiistimallerinin önüne geçilmesi adına yasal eksikliklerin giderilmesi gerektiğini dile getiriyor.