Serbest fonlarda ya hep ya hiç!
Serbest yatırım fonları nitelikli yatırımcıların yatırım yapabildiği, geleneksel fonlara göre daha riskli bir yatırım enstrümanı olmasıyla öne çıkarken son dönemde sınırlamalardan muaf bu fonların tek ya da iki hisseye ağırlı k vererek sağladıkları getiri dikkat çekiyor. Tek hissenin ağırlığı yüzde 80’i aşan bu fonların yarattığı talep hisseyi yukarı çekiyor, ancak fona giriş durunca hem hisse hem fon sıkıntı yaşıyor.
ŞEBNEM TURHAN
Yatırım fonlarına ilgi büyük, sıradan yatırımcılar para piyasası fonlarıyla bu ilgisini sürdürürken nitelikli yatırımcıların katıldığı serbest fonlarda dikkat çekici gelişmeler yaşanıyor. Bazı serbest fonlar bir ya da iki hisseye yatırım yaparak getiri peşindeyken bu tür bazı fonlarda üç ayda yüzde 100’ün üzerinde kazanç elde ediliyor. Bazen de işler ters gidebiliyor, yine bu tarz bir fon haftalık yüzde 50 üzerinde değer kaybedince fon yönetiminde değişiklik bile yaşandı. Piyasa uzmanları tek hisseli fonların deyim yerindeyse ponzi sistemi yarattığını Sermaye Piyasası Kurulu’nun bu duruma daha fazla dikkat etmesi gerektiği görüşünde.
Üç ayda yüzde 100’ü aşan getiri sağlandı
Son dönemde piyasada en çok tartışılan ise bazı serbest fonların portföylerinde ağırlığı tek hisseye vermeleri ve bazısının yüksek getirilere ulaşması bazısının ise sert kayıplar yaşaması. TEFAS ve Kamuyu Aydınlatma Platformu üzerinden edindiğimiz bilgilere göre bu alanda 4 fon öne çıkıyor. Bunların ilk iki fonun portföy dağılımına KAP üzerinden bakıldığında birinci fonun yüzde 95,16’sının, ikinci fonun ise yüzde 96,28’inin Ziraat GYO hissesinden oluştuğu görülüyor. Birinci fon son üç ayda yüzde 113,44, son 1 yılda yüzde 168,82 getiri sağlarken bu fonda 2 bin 237 yatırımcı yer alıyor. Fonun 3 Aralık itibariyle toplam değeri ise 6.4 milyar lira. İkinci fonun son üç ayda yüzde 113,23, son 1 yılda yüzde 170,14 getiri sağlarken, fon toplam değeri ise 4.55 milyar lira seviyesinde. Ziraat GYO hissesi ise bu yıl yüzde 146,35 yükseldi, aralık ayının üç işlem günündeki yükselişi ise yüzde 5,6’yı aştı.
Bir ayda fonda yaşanan kayıp yüzde 83’e dayandı
Bir diğer piyasada konuşulan serbest fonun dağılımında yüzde 30’a yakın pay Batı Çimento hissesinde bulunurken, Batı Söke de yüzde 18,76’lık payı ile öne çıkıyor. Bu iki hisseye ağırlık ile piyasa analistlerinin verdiği bilgiye göre iyi bir performans gösteren fon son dönemde ise arzu edilen getiriyi sağlayamıyor. Üçüncü fon son 1 ayda yüzde 15,39 getiri sağlarken son üç aylık getirisi sadece yüzde 1,49. Sor bir yılda ise fon yüzde 96,6 getiri sağladı, fonda 6 bin 128 yatırımcı bulunuyor, fon değeri ise 1.53 milyar lira.
Batı Çimento hisseleri bu yıl yüzde 24,1 yukarda işlem görürken aralık ayı hisse için iyi başlamadı, üç işlem gününde düşüş yüzde 5,4’e yaklaştı.
Batı Söke Çimento ise bu yıl yüzde 419,97 yükselişiyle dikkat çekerken aralık ayında yüzde 0,17 geriledi. Belli bir hisseye yüksek ağırlık verip zor zamanlar yaşayan fon ise inceleyeceğimiz dördüncü serbest fon. Bu fonun portföy dağılımına bakıldığında yüzde 89,84’ü Sur Tatil Evleri GYO’dan oluşuyor. Dördüncü fon son bir ayda yatırımcısına yüzde 83’e yakın, son 3 ayda yüzde 79,6, son 6 ayda ise yüzde 79,22 kaybettirdi. Fondaki yatırımcı sayısı 631, fon değeri ise 28.8 milyon lira. 4 Ekim’de ise fonun toplam değeri 152.2 milyon lira, yatırımcı sayısı ise 715 idi. Sert kayıptan sonra hem yatırımcı sayısı hem de fonun toplam değeri geriledi. Sur Tatil Evleri GYO hisseleri ise bu yıl yüzde 40,31 yükseldi, aralık ayındaki üç iş gününde artış yüzde 1’e yaklaştı. Sur Tatil Evleri GYO hisseleri 1 Ekim’den bu yana ise yüzde 50’ye yakın düşüşüyle dikkat çekiyor.
Fona talep hisseyi yukarı taşıyor, ta ki giriş bitene kadar
Bilgi veren yatırım fon uzmanı fonların mantığının çeşitlendirme ve riski dağıtma, ancak bu tarz serbest fonlar ise bu prensibe uymuyorlar. Uzman, hisse Senedi yoğun fonlardaki yüzde 10 her hisse maksimum, yüzde 5’in üzerinde portföy ağırlığı olanların toplamının yüzde 40’ı geçemez gibi portföy sınırlamaları olduğunu hatırlatarak serbest fonlarda ise böyle bir sınırlama bulunmadığını dile getirdi. Yatırımcının tek hisse gidince bunun büyüsüne kapılarak fona talep yaptığını fona talebin ise hisseyi yukarı taşıdığını vurgulayan uzman ve bunun fona para girişi durana veya hissede negatif bir durum oluşana kadar devam ettiğine işaret etti. Kaynak, “Bu da aslında bir ponzi gibi” diyerek yatırımcıların fona yatırım yapmadan önce KAP üzerinden portföy dağılımını incelemesi gerektiğine vurgu yaparken serbest fonlarda da zarar edebileceğini bilmesi gerektiğini söyledi.
Serbest fonlara nitelikli yatırımcı katılabiliyor
Serbest fonlara yatırım yapabilmek için nitelikli yatırımcı şartı bulunuyor. Nitelikli yatırımcılar, en az 1 milyon TL tutarında Türk ve/veya yabancı para ve sermaye piyasası aracına sahip olan gerçek ve tüzel kişiler olarak tanımlanıyor ve serbest fonlar, sadece nitelikli yatırımcılar tarafından alınıp satılabiliyor. Ancak yüksek enflasyon, TL’nin değer kaybı artık nitelikli yatırımcı şartına ulaşabilecek yatırımcı sayısının da oldukça artmasını sağladı.
Piyasa uzmanlarının verdiği bilgiye göre geleneksel fonlara kıyasla daha yüksek risk taşıyan serbest fonlar, yüksek getiri hedefleyen ve bu amaçla karmaşık finansal enstrümanları, türev araçları ve kaldıraçlı işlemleri kullanabilen fonlar olarak tanımlanıyor. Serbest yatırım fonları portföy sınırlamalarının birçoğuna ayrıca Sermaye Piyasası Kurulu’nun diğer yatırım fonları için belirlediği portföy kısıtlamalarının birçoğundan muaf ve geniş bir yelpazede yatırım araçlarına yatırım yapabiliyor.
Serbest fonlarda 2.1 trilyon liralık portföy
Merkezi Kayıt Kuruluşu verilerine göre 3 Aralık itibariyle yatırım fonlarındaki yatırımcı sayısı 5.46 milyon kişiye piyasa değeri ise 4 trilyon 395,45 milyon lira ile tarihi en yüksek seviyesine çıktı. Kasım sonunda ise yatırımcı sayısı 5.4 milyon portföy değeri ise 4.38 trilyon lira seviyesindeydi.
Geçen yıl kasım sonunda portföy değeri sadece 1.67 trilyon lira, yatırımcı sayısı ise 4.34 milyon kişi idi. Yatırımcı sayısı 1 milyon kişiyi aşkın artsa da portföy değeri çok daha hızlı artış gösterdi. Geçen yıl kasım sonundan bu yıl 3 Aralık’a gelindiğinde yatırım fonlarındaki portföy değeri yüzde 163,33 artış gösterdi.
En hızlı artış para piyasası fonlarında yaşandı, yatırım fonlarının işlem hacminde para piyasası fonları yüzde 45,13 ile zirveye çıkarken onu yüzde 41,86 ile serbest fonlar izledi. Para piyasası fonları toplam fon büyüklüğü 1.2 trilyon lirayı aştı. Serbest fonların büyüklüğü ise 2.1 trilyon lirayı geçti.
