Sendikalardan kamu işçisi için yüzde 20 zam talebi

Mehmet KAYA

ANKARA - Kamuda hem doğrudan istihdamın artması hem de taşeron işçilerin kadroya alınması nedeniyle kamu işçisi sayısı uzun yılların ardından yükseldi. Taşeron işçilerin geçiş dönemi nedeniyle ilk kez bu dönem gerçek anlamda toplu sözleşme masasına oturmuş olacaklar. Kamuda 2021 1. Çeyrek sonu itibariyle 1 milyon 168 bin, sürekli, 50.5 bin geçici işçi çalışıyor. Toplu sözleşmelere konu sendikalı işçi sayısının ise 700 bin dolayında olduğu vurgulanmıştı.

Kamudaki toplu sözleşmelerde sözleşmeye konu işçi sayısı uzun bir dönemin ardından ilk kez yüksek sayılara erişti. Bu nedenle TÜRK-İŞ ve HAK-İŞ ortak bir komite çalışması yaparak, konfederasyon-bakan düzeyinde müzakere öncesi ortak taleplerini belirlediler ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’e verdiler. Bu aşamadan sonra, Konfederasyonların oluşturacağı heyetler ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı arasında pazarlık yapılacak.

Taban ücretin yükseltilmesi, yüzde 20 + enflasyon + 3 puan refah payı

Ücretlerin uygulanmasından önce, bütün işçilerin çıplak aylık ücretlerinin 4 bin 800 TL’ye çekilmesi talep edildi. Ücret artışları bu seviye üzerinden yapılacak. Bakanlığı verilen ortak taleplerde en önemli unsurlardan biri olan ücret artış talebi maddesi şöyle:

-Birinci yıl birinci altı ay için artırılmış taban ücretin üzerine ve diğer ücretlere, çıplak ücretlere uygulanmak üzere yürürlük tarihinden geçerli yüzde 20,

-Birinci yıl ikinci altı ay için, altı aylık TÜFE oranı ve 3 puanlık refah payı ilavesi

-İkinci yıl birinci altı ay için, altı aylık TÜFE oranı ve 3 puan ilave,

-İkinci yıl ikinci altı ay için altı aylık TÜFE oranı ve 3 puan ilave,

ücret artışı talep edildi.

Süreç nasıl işleyecek ?

Türkiye’de toplu sözleşme mevzuatı gereği aslında her işyerinde sendikalar ile işyerleri arasında fiili olarak toplu sözleşme prosedürleri başlatıldı. Hemen hemen bütün görüşmelerde uyuşmazlık tutanağı tutuldu. Kamu toplu sözleşmelerde oluşan gelenek, yasal olarak üst düzey pazarlık yapılmasına imkan veren yasal düzenlemeyle hukuki zemine de oturdu. Buna göre, sendikalar adına konfederasyon, kamu işveren sendikaları adına da görevlendirilen Bakanlık çerçeve bir anlaşma yapabiliyor. Sendikalar ve işyerleri-işveren sendikaları bu çerçeveye göre her bir işyerinde toplu sözleşme imzalayabiliyor.

Ücret dışı ortak talepler

TÜRK-İŞ ve HAK-İŞ konfederasyonları tarafından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına iletilen, ortak talepler şöyle:

Taban ücret: Brüt çıplak taban ücret 4 bin 800 TL’ye çekilmeli. Yeni işe alınanların da taban ücreti bu seviyede olmalı. Yeni işe girenler de toplu sözleşme dönemsel aylık ücret artışlarından yararlanmalı.

-5 yıldan fazla kıdemi olan işçiler için aylık 35 TL düzeyinde kıdem ücreti belirlenmeli.

Taşeron işçilerin durumu

-696 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kadroya alınan taşeron işçilere de toplu sözleşmede uygulanan sosyal yardımlar ödenmeli. Yıllık 60 gün ikramiye ve 52 gün ilave tediye ile birlikte toplam 112 gün ikramiye ödenmeli.

-TİS kapsamındaki her işçi için Mayıs ve Eylül aylarında 1500 TL ek ödeme yapılmalı.

-Sosyal yardım aylık 800, yemek parası günlük 25, giyim yardımı yıllık 800, bayram yardımı bayramlarda 1000 TL olmalı ve dönemsel ücret artışları oranında artırılmalı. İşçilerin işlerini yapması için gerekli sertifika ve belgelerin maliyetleri işverence karşılanmalı. Diğer maktu ödemeler ölüm, doğum yardımı vb. dönemsel ücret artışları kadar artırılır.

-Uyuşmazlık tutulan işyerlerinde ve diğer işyerlerinde toplu sözleşme ile yürürlük tarihleri arasındaki dönemdeki hak edişler ivedilikle ödenmeli.

-Gece çalışmada mesai ücreti yüzde 20 fazla ödenmeli.

-Fazla mesai yüzde 70, dini ve resmi bayramlarda 8 saati aşan her bir saat çalışma ücreti yüzde 200 zamlı olarak ödenir.

Gelir vergisi düzenlenmeli, taşeronda çalışırken kadroya alınan işçilerin hakları iyileştirilmeli

TÜRK-İŞ ve HAK-İş tarafından verilen ortak taleplerde, toplu sözleşmeyi ilgilendiren ancak genel emek kesimi sorunlarına yönelik talepler de yer aldı. Buna göre, ortak taleplerle daha önce taşeron işçilerin kadroya alınması sırasında kapsam dışı bırakılan KİT ve diğer kamu kurumlarında çalışanların kadroya alınması talep edildi. Ayrıca kamudaki geçici işçilerin de kadroya alınması istendi.

Taşeron işçilerin özlük haklarının iyileştirilmesi, bu çerçevede resen emekliliğin durdurulması, zorunlu nedenlerle işyeri değişikliği, engellilik ve sağlık durumuna bağlı birim değişikliği tanınması istendi.

Talepler arasında, uzunca süredir gelir vergisi birinci dilimde düşük artışlar nedeniyle ücretlilerde artan gelir vergisinin adil hale getirilmesi de yer aldı. Buna göre, vergi yükünü hafifletmeye yönelik olarak gelir vergisinin ücretliler açısından birinci dilim olan yüzde 15 oranında sabitlenmesi, sonraki dilimlerin vergi mükellefiyeti işveren tarafından karşılanması istendi.