Semt pazarlarında POS cihazlarına zorunlu geçiş

Yener KARADENİZ

Pazarcı esnafı, düşen alım gücü ve artan enflasyon nedeni ile nakit alışverişten kartlı ödeme sistemine geçti. Daha önce hazır giyim ve şarküteri gibi görece daha yüksek fiyatlı kategorilerde kullanılan pos cihazları, hali hazırda meyve sebze de dahil olmak üzere tüm kategorilere yayıldı. İstanbul Pazarcılar Odası Başkanı Mesut Şengün, müşterilerin sayı ile meyve-sebze almaya başladığını, artan fiyatlar nedeni ile market müşterisinin pazara geldiğini pazarcı esnafının da hem mevcut hem de yeni müşterileri kaybetmemek adına POS cihazı kullanmaya başladığını anlattı. Şengün’ün verdiği bilgilere göre Türkiye’de toplamda 300 bin civarında pazarcı esnafı bulunuyor. İstanbul’da ise bu sayı 30 bin seviyesinde ve yine İstanbul’da haftada yüzde 80’i bulunduğu mahalleye hitap eden gıda ağırlıklı 465 adet pazar kuruluyor. Her bir pazarcı ise haftada en fazla 5 gün tezgah açıyor.

“POS kullanım oranı yüzde 80’e ulaştı”

Salgında kapalı kalınan dönemde birçok pazarcı esnafının işini bırakmak zorunda kaldığını, açılmalar ile birlikte yeniden işlerine dönen esnafın bu kez de yüksek enflasyon ve düşen alım gücü nedeni ile sıkıntı yaşamaya başladığını anlatan Mesut Şengün, şöyle konuştu: “Geçen yıl sonundan itibaren enerji maliyetleri, kurdaki artış gibi ekonomik gelişmeler, başta gıda olmak üzere ürün fiyatlarının hızla yükselmesine yol açtı. Hallerde satılan meyve-sebzenin yüzde 85’ini pazarcı esnafı alır ve yüksek tonajlı ürün aldığı için de daha rekabetçi fiyatlar öder. Bu durum pazarda ürünlerin markete oranla yüzde 20-25 civarında düşük olmasını sağlar. Gelişmeler bu dönemde market müşterisinin pazara yönelmesine yol açtı. Pazarların müşteri kitlesini ise sabit gelirliler oluşturur. Bu sınıfta kart kullanımı ise yaygındır. Hem mevcut hem de yeni gelen müşterileri kaçırmamak için pazarda da kredi kartı ile ödeme yaygınlaştı. Tüketiciler de kredi kartını soruyor. İnsanlar sayı ile sebze- meyve almaya başlamıştı” dedi. Şengün’ün verdiği bilgilere göre salgın öncesinde yüzde 25-30 civarında olan POS kullanım oranı şimdilerde yüzde 80’lere ulaşmış vaziyette. Şengün, “Hemen hemen her tezgahta POS cihazı var artık. Teknolojiyi de kullanmak durumundayız” dedi.

Kart da POS sayısı da rekorda

Bankalararası Kart Merkezi verilerine göre ocak ayında kredi kartı sayısı 86 milyon adet aşarak tüm zamanların rekorunu kırdı. POS cihazı sayısı ise 1 milyon 751 bin adet ile 2021 Haziran ayından bu yana en yüksek seviyeye çıktı. MB verilerine göre ise ilk çeyrekte kartlı işlem adedi yüzde 27,7 artarak 827 milyondan 1 milyar 53 milyona çıkarken işlem tutarı ise yüzde 56,3 artarak 92,1 milyardan 144 milyar TL’ye yükseldi. Gıda enflasyonundaki artış dikkate alındığında market ve gıda ürünlerindeki kartlı harcamaların yüzde 8,1 azalmış olduğu görülüyor. İşlem başına tutar ise aynı dönemde 111 TL’den 136 TL’ye çıkarken bu tutar, enflasyondan arındırıldığında ise yüzde 27 civarında gerilemiş oluyor. Bu durum da vatandaşların aylık veya haftalık alışveriş alışkanlığının artan hayat pahalılığı nedeni ile günlüğe doğru evrildiğini gösteriyor.

İş hacmi yüzde 50 düştü

Görüştüğümüz pazarcı esnafı, geçen yıllara göre aldıkları ürün sayısının çok fazla düştüğünü anlattı. Daha önce 10 kasa ürün aldığını belirten bir esnaf, şimdi yarısını alabildiklerini bunun da gelirlerde en az yüzde 50 düşüşe yol açtığını anlattı. Pazarları gezdiğinizde de bu durumu net bir şekilde görebiliyorsunuz. Geçtiğimiz yıllarda tezgah arkasında 10’larca kasa ürün bulunurken şimdilerde bu oran oldukça düşük seviyede. Üstelik giderler ise sabit. Mesut Şengün’ün verdiği bilgilere göre bir pazarcı esnafı yanında en az 3 kişi çalıştırmak zorunda ve her bir çalışanın günlük yevmiyesi de 250 TL. Kendisi ile birlikte bir esnafın sadece işçilik giderinin günlük 1.000 TL’yi aştığını anlatan Şengün, “Pazarcılar satarken değil alırken kazanır. Az kar koyar ama çok mal satar ve bu şekilde ticaretini yürütürdü. Son aylarda alım gücünün azalması ve fiyatların artmasıyla sürüm olayı pazarlarda bitti. Az kilolu mallar satıyoruz. Bu şekilde günü idare etmeye çalışıyoruz. Havaların ısınması ve tarla ürünlerinin tezgaha gelmesi ile işlerin düzelmesini, tüketicilerin de daha makul fiyatlar ile alışveriş yapmasını bekliyoruz" açıklamasında bulundu.

'Müşteri talep ediyor, mecbur kaldık'

Konuştuğumuz bir pazarcı esnafı, tüketicilerin artık 2’şer 3’er adet ürün almaya başladığını anlattı. Esnaf, “Bazı pazarlarda öyle bir duruma geldi ki 2-3 domates alan insanlar var. Patlıcanı, salatalığı da aynı şekilde. Nakit bulundurma zorluğu da arttı. Genellikle orta ve sabit gelirli insanlara hitap ediyoruz. Sabit gelirli vatandaşlar da genellikle kredi kartı kullanıyor. O müşteriyi de kaybetmemek adına kredi kartı yaygınlaştı. Daha önce gıdada değil de sadece giyimde kredi kartı kullanılırdı. Şimdi gıda da kullanılıyor. Her tezgahta var. Biz de gelen talep üzerine kullanmaya başladık. Müşteriyi kaybetmemek için komisyonu göze alarak kullanıyoruz. Müşteri de talep ediyor Mecbur kaldık” diye konuştu.