Sanayinin üretim çarkları depremzedeler için dönüyor

Yener KARADENİZ - Merve YİĞİTCAN

Türkiye tarihinin en yıkıcı felaketinin ardından yaraların sarılması için tüm Türkiye seferber olmuş durumda. İlk etapta ellerindeki ürünlerle bölgenin yardımına koşan sanayici şimdi de üretim hatlarını afetzedelerin ihtiyaçlarına tahsis etti. Halı, triko ve konfeksiyon sektörleri afetzedeler için battaniye ve kışlık giysi üretimine başlarken, otomotiv yan sanayi firmaları seri şekilde demir kesme makası, ambalaj üreticileri ise yardımların iletilebileceği kolilerin üretimine yöneldi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından başlatılan kampanya kapsamında 8 Şubat itibariyle 106 TIR gıda, su ve ihtiyaç malzemesi, 67 TIR giysi ve battaniye, 5 bin 400 adet ısıtıcı, 48 adet iş makinesi bölgeye gönderildi. Türkiye ihracatçılar Meclisi (TİM), İstanbul Ticaret Odası (İTO), İstanbul Sanayi Odası (İSO) da düzenledikleri kampanyalar kapsamında 100’den fazla yardım TIR’ını Kızılay ve AFAD koordinasyonu ile bölgeye gönderdi. Devam eden ihtiyaçlar için de üretim tam kapasite bölgeye ayrılırken, ihracat için ayrılan ürünler de afetzedelere yönlendiriliyor.

Konfeksiyonda sıkıntı yaşanabilir

Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı (TGSD) Ramazan Kaya, ilk günden itibaren markalardan üreticilere kadar yüzlerce şirketin mevcut battaniye ve kışlık giysi stoklarının çok önemli kısmını deprem bölgesine ilettiğini aktardı. Kaya, “Sektör olarak gelişmeleri yakından takip ediyor, organizasyonlar yapıyoruz. İrtibat halindeyiz. Birkaç gündür sektörde battaniye stoklarının bitmesiyle polar kumaşlar alınıp battaniye ve sıcak tutacak giysi üretimi başladı. Bunun üretimi yoğun bir şekilde devam ediyor. Ancak deprem bölgesi önemli tekstil ve konfeksiyon üretim merkezi. Oradan hammadde gelmeyince şu an değil ama önümüzdeki haftalarda sektörde üretim ile ilgili sıkıntı yaşanacaktır” dedi.

Trikocular battaniye üretimine başladı

Battaniye üretimine başlayan bir diğer sektör de triko… Türkiye Triko Sanayicileri Derneği Başkanı Mustafa Balkuv, dernek olarak ilk günden itibaren yardım faaliyetlerine başladıklarını belirterek, iki günde 2 TIR yardım malzemesini ilgili kurumlara ilettiklerini anlattı. Balkuv, “İlk gün battaniye arayışına girdik. Uşak dahil ama battaniye bulamayınca tüm triko makinelerini büyük ölçüde battaniye üretimine kaydırdık. Diğer kışlık ürün ihtiyaçlarını da karşılamaya çalışıyoruz. Sektörümüzden her gün ciddi destek geliyor. Her gün bir TIR iletebilecek durumdayız. Umuyoruz doğru bir şekilde yerlerine ulaşır” diye konuştu. Bölgede en önemli ihtiyaçların başında battaniye geliyor. Mevcut stoklar yetmeyince makine parkı uygun olan halı üreticileri battaniye üretimine başladı. Norm Halı yönetim Kurulu Başkanı Uğur Uysal, firma olarak buna öncülük yaptıklarını belirterek, “Makine parkımız battaniyeye de uygun olunca halı imalatını bir süreliğine durdurduk ve battaniye üretimine başladık. Elimizdeki iplikler ile artık ne çıkarabilirsek sürekli battaniye üretiyoruz. Günlük ciddi adetler çıkarmaya çalışıyoruz. Bugün de ilk yüklememizi yaptık hem halı hem de battaniye olarak” dedi.

Ambalajcılar kolileri bedelsiz gönderiyor

Deprem bölgesine yardımların sevk edilmesinde en büyük ihtiyaçlardan biri de koli… Karton Ambalaj Sanayicileri Derneği (KASAD) Başkanı Alican Duran, çok sayıda oluklu mukavva firmasının şu anda yoğun şekilde üretim yaptığını söylerken, “Üretilen koliler, hızlıca yardım kuruluşlarına, derneklere, vakıfl ara ve yardım yapacak firmalara bedelsiz gönderiliyor. Firmalarımız hammadde ücretini bile almıyorlar. Tüm sektörler büyük bir dayanışma halinde bölgeye yardımlarını yapıyor” ifadelerini kullandı.

İhracat ürünleri de deprem bölgesine

Hırdavat Sanayici ve İş Adamları Derneği (HISİAD) Başkanı Çetin Tecdelioğlu, arama kurtarma çalışmalarında kullanılmak üzere firmaların tüm stoklarını bölgeye gönderdiklerini söyledi. Tecdelioğlu, “İstanbul’da şu an kırıcı, delici, tel kesme makası neredeyse kalmadı diyebiliriz. Binlerce ürünü bölgeye gönderdik. Firmalar ellerinde hazır olan, ihracat için üretilen bütün malları gönderdi. Türkiye’nin çeşitli illerinden 130 üyemizin tamamı elinde ne varsa gönderdi” diye konuştu.

Mobil jeneratörü olan yolluyor

Bölgedeki elektrik sorununa karşı jeneratör firmaları eldeki stokları bölgeye sevk etmeyi sürdürüyor. Ancak Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle Ukrayna’ya yoğun jeneratör gönderildiği, bu nedenle sektörde sınırlı stok olduğu öğrenildi. Öte yandan jeneratör ihtiyacını gidermek için çeşitli sektörlerden firmalar da harekete geçti. Firmalar, ellerinde bulunan mobil jeneratörleri bölgeye göndererek afetzedelere destek olmayı sürdürüyor.

Kadıköy’de mal kalmadı

PLAT Özel Markalı ürünler Sanayicileri ve Tedarikçileri Derneği Başkanı İmer Özel, çocuk bezinden kadın pedine ıslak mendilden bebek maması ve konserve gıdaya kadar tüm üreticilerin tamamının bölgeye odaklandığını söyledi. Çok ciddi bir talebin olduğunu vurgulayan Özer, “Talep deprem bölgesinden olduğu gibi İstanbul’dan yardım göndermek isteyenlerden de var. Kadıköy bölgesinde satış patladı. Duyarlı bölge ve ilçelerden de bu ürünleri temin etmek için talep yüksek. Şu an bu bölgelerde ürün bulunamıyor” dedi. Ancak organizasyon ile ilgili sıkıntı olduğunu dile getiren İmer Özer, “Bölgede 10 TIR çocuk bezi ihtiyacı varsa şu an 100 TIR gitmiş durumda. Kimine 1 TIR giderken kimine bir tane bile gitmemiş. Şu an İstanbul’dan bölgeye TIR bulunamıyor” ifadelerini kullandı.

Sadece yerli değil Avrupalı ayakkabıcılar da üretim yapıyor

Afetzedeler için yoğun bir şekilde mesai yapan sektörlerden biri de ayakkabı sektörü oldu. Üretimin yüzde 30-35’luk kısmının gerçekleştiği deprem bölgesi için kampanya başlatan sektör, ilk gün 24 saatte 30 bin ayakkabı sevkiyatı gerçekleştirildi. Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, üretim hatlarının afetzedeler için ayrıldığını söyledi. İçten, “Sektör yazlık ürün üretimine başlamıştı. Şimdi hatlar depremzedeler için yeniden kışlık bot üretimine yöneldi. Sadece biz değil AB ve dünyadan da bizim aracılığımız ile üretim başladı. Üyesi olduğumuz Avrupa Ayakkabı Üreticileri Federasyonu İtalya, İspanya ve Portekiz gibi üreticilere öncelikli kadın ve çocuk botu olmak üzere kışlık ayakkabı ürettiriyor. Kızılhaç aracılığı ile Kızılay’a teslim edilmek üzere böyle bir kampanya başlattı. Benzer şekilde Asya Ayakkabı Üreticileri Birliği de bizden bilgi aldı benzer şekilde bir kampanya başlatacaklar” diye konuştu.

Bakliyat ve et temininde ciddi bir sorun yok

Depremin ilk gününden itibaren Et ve Süt Kurumu kombinalarında buluna ürünleri bölgeye ulaştırmaya başladı. SETBİR Yönetim Kurulu Başkanı İsa Coşkun, “Firmaların bir kısmı kendi sosyal medyalarında paylaşıyorlar, bir kısmı da kamuoyundan sessiz yapıyor. Birçok kurum gıda anlamında yardım etmek istiyor ve gönderdikleri TIR’ların içine koymak istiyor. Et firmaların zaten dağıtımda tecrübeleri var. Bazı gıda ve içecek firmalardan temel gıda ürünleri temin etmeye çalışıyor. Mümkün olduğu kadar indirim ve destek olunuyor” dedi. Öte yandan süt ürünleri sektörü de bölgeye ürünleri ile destek oluyor. Pınar, fabrikasının bulunduğu Şanlıurfa’dan sevkiyat yapıyor. Ak Gıda gibi firmalar bölgede üretimin devam etmesinden dolayı fazla süt işleyerek üreticiye destek oluyor. “Lojistikte çok ciddi bir sorun var” Depremden hemen sonra yetkili mercilerin kendilerini aradığını ve iletişim halinde olduklarını kaydeden Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, “Depremden hemen yarım saat sonra mutfak kurulumu için harekete geçtik. İlk gün daha çok Güney Anadolu Bölgesindeki fabrikalarla iletişime geçtiğimde Gaziantep ve Diyarbakır’da bulunanlar şoku atlatamamıştı. Edindiğim bilgiye göre fabrika üretim alanlarında herhangi bir sorun yok. Ufak çatlaklar dışında bir şey yok. Şu an gıda arzını sıkıntıya sokacak bir durum yok, bir tek lojistikte çok ciddi bir sorun var. O da tabi şu an yardım için gidişinden kaynaklanıyor. Şu an oraya ihtiyaçtan fazla yardım gitmiş durumda. Bundan sonra önemli olan ihtiyaçların sıralanması gerekiyor. Mutfak konusunda sorun bulunmuyor ama ekmek üretimi konusunda ihtiyacı var” diye konuştu. Mehmet Hanifi GÜLEL İSTANBUL

Prefabrik evde, kapasiteler afet bölgesi için kullanılacak

Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından oluşan barınma sorununa çözüm için prefabrik ev üreticileri tüm siparişlerini iptal ederek, bütün kapasitelerini afet bölgelerine yönlendirdi. Firmalar, bölgeye bağış yapmak isteyen vakıf, STK ve bireylerin taleplerini karşılamak için üretim kapasitelerini 24 saate çıkardı. Deprem sonrası oluşan taleple ilgili konuşan Karmod Prefabrik Satış Müdürü Abdullah Yüceer, özellikle STK, vakıfl arın yanı sıra bölgeye bağış yapmak isteyenlerin talebi üzerine 24 saat üretime geçtiklerini söyledi. Böylece günlük 21 metrekarelik 50 adet konteyneri üretip bölgeye yolladıklarını belirten Yüceer, “Normalde dış ticaret ağırlıklı çalışan bir firmayız. Şimdi bütün dış satışlarımızın yanı sıra iç satışlarımızı durdurduk. Tüm kapasitemizle deprem bölgesindeki insanlarımızın acil yaşam için barınma ihtiyaçlarını gidermeye gayret ediyoruz” diye konuştu.

Konteynerlerin elektrik tesisatı hazır

Elektrik tesisatına sahip olan konteynerlere sadece dışardan bir elektrik bağlantısın getirilmesinin yeterli olacağını aktaran Yüceer, acil barınma konteynırlarında aynı zamanda ısıtma amaçlı soba sistemine de yer verdiklerini aktardı. Yüceer şöyle konuştu: “Aynı zamanda WC kabin üreten şirketimizle bu alanlara ortak WC’de kuruyoruz. Biz de firma olarak bu talebi daha hızlı karşılamak için içine mutfak evyesi koymadan göndermeye çalışıyoruz.”

Aylık 1500 konteyner yollayacak

Ellerinde ciddi anlamda yurt dışı işleri olmasına karşın bu müşterileriyle konuşup çoğunluğunu ertelediklerini, sadece üretimi tamamlanıp sevke hazır halde olanları gönderdiklerini aktaran Vefa Group İcra Kurulu Başkanı Turan Koçyiğit, “İlk aşamada elimizdeki stok konteynerleri hızlı bir şekilde deprem bölgelerine gönderdik. Ayrıca showroom’umuzda bulunan hazır prefabrik ve modüler konteynerleri de deprem bölgelerine sevk ettik. Bunun yanı sıra öncelikle deprem bölgesinden talep edilen WC kabinlerini göndermeye başladık. İkinci aşama olarak; üretim hatlarımızın tamamını deprem bölgesinin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde ivedilikle organize ediyoruz. 24 saat 3 vardiya çalışarak ihtiyaca cevap vermeye çalışıyoruz. Günlük 60 adet, aylık 1500 adet kullanıma hazır yaşam konteyneri üretip bölgeye göndermeye çalışacağız” dedi. Bunun yanında bir başka fabrikalarında da, bölgede montajı yapılabilen çatılı prefabrik evler üretip gönderme gayreti içerisinde olduklarını anlatan Koçyiğit şunları söyledi: “Ancak talebin artmasıyla konteyner üretiminin ana hammaddesi olan sac, sandviç panel ve fibercement temininde bir sıkıntı yaşamazsak tam kapasiteyle çalışmayı öngörüyoruz.”

“1 haftalık kapasitemiz bağışçıların talebiyle doldu”

Nova Hazır Prefabrik Satış Müdürü Hüseyin Savran da, sektördeki diğer üreticiler gibi firmalarının günlük 4 adetlik üretim kapasitesiyle bölgeye yönelik yaşam konteynerleri üretimine yöneldiğini söyledi. Bağışçıların talebiyle şu anda 1 haftalık kapasitelerinin dolu olduğunu belirten Savran, ancak bölgeden çok fazla talep gelmeye devam ettiğini kaydetti. Leyla İLHAN / İSTANBUL

TGDF: Tesislerimiz bilabedel tam kapasite çalışıyor

Afet bölgesinde en önemli ihtiyaç gıda. Sektör temsilcilerinden edinilen bilgiye göre, tüm oyuncular tam kapasite üretim yapıyor. Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) Yönetim Kurulu Başkanı Demir Şarman, bu konuda eş güdümün en kritik konulardan biri olduğunu belirterek günde birkaç kez AFAD ve bakanlık ile görüştüklerini aktardı. Şarman, “Gıdayı sadece tedarik edip göndermek değil, yüklemek, taşımak ve saklamak da önemli. Tedarik zincirinin bir kapasitesi var. Herkes bir şey yapmaya çalışıyor ama gittiği yerde bunların tasnifl enip saklanması ve dağıtılması da önemli. Bir tarafta depoda yer yokken karın, yağmurun altında heba olan yardımlar varken başka bir vilayette depolar boş kalırsa buna mani olmak lazım. Federasyon olarak üye şirketleri derli toplu hareket etmeye çalışıyoruz. İletim ve lojistik planlaması içindeyiz. Şu an sevkiyatta bir sorun yok. Üretim de tam kapasite bölge ihtiyaçlarına ayrılmış durumda. Her bir vilayet ile görüşüyoruz. Koordinasyonun altını çizmek istiyoruz. Tesislerimiz bilabedel tam kapasite üretim için çalışıyor” dedi.

Kimya sektörü de mesaide

İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Adil Pelister, “Kahramanmaraş merkezli ve 10 ili kapsayan deprem felaketi dolayısıyla maalesef acı bir süreç yaşıyoruz. Bu süreçte firmalarımız bölgenin taleplerini karşılamak için ilk günden itibaren çalışıyorlar. Hem bireysel hem de kurumsal olarak destek sağladılar, sağlamaya da devam ediyorlar” dedi.

Bakanlık, sanayici ve AFAD arasında köprü kuruyor

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nda Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle 24 saat esasıyla çalışan kriz masası oluşturuldu. Masa, AFAD, Türk Kızılay ve diğer kurumlarla koordineli çalışarak acil ihtiyaç kalemlerinde üretim yapan yerli ve yabancı firmalarla köprü kuruyor. Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, kriz masasında, bakan yardımcılarının koordinasyonunda, bağlı ve ilgili kurum ve kuruluşlar ile bakanlık yöneticileri yer alıyor.

GPD’den gıda çeki hamlesi

Bu dönemde en önemli konu yardımların ihtiyaç sahiplerine iletilmesi. Bu konuda önemli çalışmalar uluslararası zincirler şimdi gıda çeki üzerinde çalışma yapıyor. Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) Başkanı Alp Önder Özpamukçu, “Gıda yardımlarını yardım çeki haline getirip AFAD’ın dağıtacağı ve afetzedelerin ihtiyaçlarını marketten alacağı bir model üzerinde çalışıyoruz. Öyle bir yapıya ihtiyaç var. Artık herkesin bir şey alıp göndermesi işinden çıkmak gerekiyor” dedi. Bölge marketlerine sevkiyatta ise sıkıntı yaşandığına dair bir şikayet almadıklarını söyleyen Özpamukçu, “Mağazaları beslemeye çalışılıyoruz. Olumsuz bir şey söylemek için erken. Mağazalarını açanlar oldu. Üyelerimiz TIR’lar ile gıda ve diğer ihtiyaç malzemelerini yoğun bir şekilde gönderdi. Bölge marketlerini depremzedelere açanlar da var” dedi.

Plastikçiler tabak-bardak ve akaryakıt bidonu yolluyor

PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, bölgede en acil olarak ihtiyaç duyulan plastik mamul ürünleri bölgeye gönderdiklerini söyledi. Tüm üreticilerin, eldeki koli bantlarının tamamını bölgeye gönderdiğini dile getiren Eroğlu, “Bunun dışında firmalardan kolileri hızlıca yönlendiriyoruz. Ayrıca çok ihtiyaç duyulan bardak, tabak, çatal, kaşık gibi kullan at ürünlerin üretimini artırarak yolluyoruz. Yanı sıra bazı üyelerimiz çadır ve çadır üzerlerini örten brandaları bölgeye ivedilikle göndermeyi sürdürüyor. Ayrıca gıda kapları ve polyester battaniyeler de ilgili firmalarca gönderilen ürünler arasında. Bunun yanında akaryakıt taşınması çok önemli. Akartakıt sevki için gerekli bidonları da temin ediyoruz. Hatta bakanlığın talebi doğrultusunda Konya’daki üreticimizden bir kamyon plastik akaryakıt bidonu bölgeye gönderildi” diye konuştu. Yardımların koordineli yapılması gerektiğine işaret eden Eroğlu, her gönderilen ürünle ilgili Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın envanter tutmasına yardımcı olabilmek için bilgilendirme geçtiklerini de sözlerine ekledi.

“Gece gündüz iki kollu makas üretiyoruz”

Deprem bölgesinde enkaz kaldırma çalışmalarında en kritik ürünlerden biri de demir kesme makasları. Bu konuda hem otomotiv hem de hırdavat sektöründe faaliyet gösteren Kanca El Aletleri AŞ harekete geçti. Yönetim Kurulu Başkanı Alper Kanca, ağırlıklı olarak otomotiv sektörüne yönelik üretim yaptıklarını ama şirketin kuruluşundan bu yana el aletleri üretiminde bulunduğunu hatırlatarak bu el aletlerinin inşaatlarda da kullanıldığını vurguladı. Kanca, “Depremin ertesi gününden bu yana afet bölgesindeki enkaz çalışmaları için alet üretmeye başladık. Gece gündüz iki kollu inşaat demiri kesme makas üretiyoruz. Burada üretip Kocaeli AFAD’a gönderiyoruz. Gönderdiklerimiz nerede ise aynı gün deprem bölgesindeki görevlilere ulaştırılmak üzere yola çıkıyor. O kadar acil ihtiyaç var” dedi.

Perdeci kefen bezi üretti

Ne yazık ki bölgede en fazla ihtiyaç duyulan ürünlerden biri de ceset torbası ve kefen bezi… Deprem bölgesinden gelen haberlere göre ceset torbası bulunamıyor ve İstanbul’a gelirse İstanbul’dan bölgeye taşınıyor. Prestige perde bu konuda harekete geçen şirketlerden biri. Şirket yetkilileri, stoklarında bulunan kumaştan ne kadar çıkabilirse ürettiklerini belirterek, “Hali hazırda Antalya’da bunları üretip Kahramanmaraş’a gönderiyoruz” dedi.