Sanayi 'bağışıklık' kazandı, çarklar bu kez durmadı

Salgınla mücadele kapsamında gelen kısıtlamaların ardından gözler sanayiye çevrildi. İkinci dalgaya karşı hazırlıklarını yapan sanayici, bu kez önlemlerini alarak üretime devam ediyor. Otomotivci ek istihdam ve fazla mesai ile üretimi korurken, hazır giyim sektörü personel açığını kapatmak için İŞKUR’la işbirliği yaptı. Mobilyacılar vardiya sayısını artırmanın yanı sıra başka üreticilerden de destek alıyor.

Sanayide üretimi korumaya yönelik ilk açıklama Türkiye’nin ihracatta lokomotif sektörü otomotivden geldi. Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Alper Kanca, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada pandeminin şirketlere maddi manevi ağır yükler getirdiğini, buna rağmen şirketlerin ek istihdam ve fazla mesai gibi çözümlerle üretimi azaltmamakta kararlı olduğunu vurgulamıştı. Yaklaşık 200 bin kişinin istihdam edildiği sektörde, yüzde 5,3 olan pozitif ve temaslı oranının, önümüzdeki birkaç ay içinde, toplam çalışanlara oranının 9,7’ye, yani iki katına çıkacağını öngörülüyor. Alper Kanca, bu açığı kapatmak için fazla mesainin yanı sıra yüzde 5’e yakın ek istihdam sağladıklarını açıkladı. Ana sanayide de üretimi korumak için benzer çözümler üretiliyor. Ancak, ana sanayici tedarikçilerden daha zor bir süreç yaşıyor. Üreticiler tek bir parça bile eksik olduğunda aracın üretilmediğini vurgulayarak, üretimde aksaklık yaşanmasından endişe duyuyor.

Hazır giyimci %25’e varan devamsızlık içim İŞKUR’la anlaştı

Peki diğer ana sanayi gruplarında durum nasıl? Yıllık yaklaşık 18 milyar dolar ihracat gerçekleştiren ve yüzbinlerce kişiyi istihdam eden hazır giyim sektörü, ikinci dalga nedeniyle sipariş iptalleri yaşasa da online satış kanallarından gelen talebi karşılamak için üretime devam ediyor. Hazır giyimciler, istihdamda yüzde 25’e varan devamsızlık sorununu aşmak için İŞKUR’la anlaşma yaptı. İHKİB Başkanı Mustafa Gültepe, üretimde daha çok örme ve spor giyim grubunda yoğunluk yaşandığını, dokuma grubunda ise durgunluk olduğunu anlattı. Şu an için iptal ve erteleme değil sipariş bekletmelerin yaşandığını belirten Gültepe, “Müşteriler ürettirip bekletiyor. Online kanallardan satış yapan müşterilerimizin siparişlerinde ise herhangi bir sıkıntı yok, talepleri daha fazla” dedi. Üretimi en fazla etkileyen durumun artan vakalar olduğunu belirten Gültepe, şöyle devam etti: “Biz üretim tesislerimizde her türlü önlemleri aldık ancak iş bizde bitmiyor. Çalışanlarımızın sosyal hayatları daha fazla belirleyici. Buralarda yaşanan vakalar nedeni ile devamsızlık oranı yüzde 25’e çıktı. İşletmelerde ne kadar önlem alırsak alalım bunu engelleyemiyoruz. Bu açığı da İŞKUR gibi kurumlardan telafi ediyoruz. Bu nedenle istihdam sayımızı pandemiye rağmen koruyoruz.” Gültepe, İŞKUR’dan sağlanan istihdamın dönemsel değil, kalıcı olduğunu söyledi.

Mobilyacı online altyapı kurdu, vardiya sayısını artırdı

İkinci dalgaya hazırlıklı giren mobilya sektörü, vakalar karşısında başka üreticilerden destek alırken, vardiya sayısında da artışa gitti. B2B görüşmelerinin büyük bölümünü internete taşıyan sektör, online alışverişe yönelik altyapı oluşturdu. İlk dalga için hiçbir sektörün hazırlıklı olmadığını, bu nedenle çalışanların sağlığını düşünerek fabrikaları kapattıklarını söyleyen Mobilya Sanayi İş Adamları Derneği (MOBSAD) Başkanı Nuri Gürcan, “Daha sonra üretime tekrar kaldığımız yerden devam ettik. Hatta bu süreçte siparişlerimizi tamamladık. O günden beri de düzenli olarak dezenfektan ile atölyelerin güvenirliğini sağlarken, çalışanlarımızın sosyal mesafe kurallarına uygun ve maskeyle çalışmalarını sağlıyoruz. İlk dalgayla birlikte tecrübeler kazandık. Örneğin; B2B görüşmelerimizi sanal ortama taşıdık. Online alışverişe yönelik altyapılar oluşturduk. Şu an hammadde bazında ara ara sıkıntılar yaşıyoruz. Hammadde üreticileriyle sürekli irtibat halindeyiz. O sorunları da yakın zamanda aşacağımızı düşünüyorum” dedi.

“Üreticiler arasında bir kolektif güç var”

Üretimin pandemi öncesinde olduğu gibi devam ettiğini kaydeden Gürcan, “Sistemin çalışabilmesi için öncelikle çalışanlarımızın güvenliğini sağlıyoruz. Çarklar yavaşlayabilir ama durmaması gerekiyor. Vakalar karşısında başka üreticilerden destek alıyoruz. İşlerimizi yetiştirmek üzere aslına bakılırsa üreticiler arasında bir kolektif güç var. Vardiya sayımızı da pandemi öncesine göre artırdık” dedi. Pandemiyle birlikte ürettikleri ürünlerin de biraz şekil değiştirmeye başladığını söyleyen Gürcan, artık daha fonksiyonel, hem iş hem de ev ortamına uygun mobilyalar ürettiklerini kaydetti. Hükümetten beklentilerini de dile getiren Gürcan, hükümetin işsizlik ödeneği, KDV’lerin ötelenmesi gibi önemli adımlar attığını, ancak geçmişte bu borçların ödenmesinde sıkıntılar yaşandığını belirtti. “Burada kolaylıkların yapılmasını istiyoruz. Öte yandan finansmana erişim ve kiralarda indirim yoluna gidilmesi önemsediğimiz konular arasında” diyen Gürcan, “Sektörümüz, Türkiye ekonomisinin en önemli sektörlerinden bir tanesi. 20 yıl önce 200 milyon dolar ihracat yapan sektörümüz, 3,5 milyar dolar seviyesine ulaştı. Markalaşan sektörümüz, katma değeri yüksek ürün ürütme gücüne sahip ki MOBSAD üyeleri kilogram başına 20-25 dolar ihracat gerçekleştiriyor” dedi.

“Atölye ve mağazalar tam gaz çalışıyor”

Türkiye’nin en büyük açık hava mobilya alışveriş merkezlerinden biri olan MODOKO’nun pandemi sürecinde Türkiye’nin en büyük mobilya internet alışveriş sitesini kurduğunu aktaran MODOKO Başkanı Koray Çalışkan “Pandemi dönemiyle birlikte alışverişler internete kaydı ve mobilya gibi internetten alışverişin az olduğu bir sektörde dahi internetten alışveriş hız kazandı. Doğru zamanda doğru bir hamle yaptık diyebiliriz” dedi. Halihazırda atölyeler ve mağazalarının tam gaz çalışmaya devam ettiğini bildiren Çalışkan, “Sektörümüzde internet ne kadar gelişmiş olsa da tüketici ürünü gelip mağazada incelemek ve karşısında bir muhatap görmek ister. Biz de tüm önlemlerimizi alarak bunu sağlıyoruz. İş görüşmelerimizi ise dijitale taşıdık. Hatta şu anda ihracatımıza hız katacak sanal fuar hazırlığı içerisindeyiz. Aralık sonu gibi bu projemizi başlatacağız” açıklamasını yaptı. Çalışkan, öte taraftan sosyal mesafe, maske, mekanların dezenfekte işlemleri gibi rutin önlemlerin yanı sıra atölyelerde ise vardiya sayısını artırdıklarını belirtti. Hammadde tedariki konusunda sıkıntıları olduğunu anlatan Çalışkan, çözüm için de yerli üretici sayılarının artması gerektiğini ifade etti. Bunun dışında pandemiyle birlikte ötelenen ödemelerin üreticilerin karşısında durduğuna işaret eden Çalışkan, bunların geri ödemesinde de bir kolaylık sunulması gerektiğini söyledi.

Makineci ticari ilişkilerine yatırım yaptı, siparişler arttı

Makina ve Aksamları İhracatçıları Birliği Başkanı Kutlu Karavelioğlu ise, ikinci dalgaya hazırlıklı olduklarını belirterek, şunları anlattı: “Birinci dalganın ihracatımıza etkisi ikinci çeyrekte yüzde 27 daralma ile ortaya çıktı. Üretimde kapasite kullanım oranlarımızı yüzde 20 azaltarak yüzde 50,9’a indirdi. Buna rağmen karantina dönemini istihdamımızı koruyarak ve üretimimizi ölçek sorunlarımıza rağmen sürdürerek geçirdik. Üçüncü çeyrekte aylık ihracat rakamlarımızda geçen yılın üstünde neticeler almaya başladık. Kapasitelerimiz eski düzeyine ulaşmasa da siparişler artmaya başladı. Bunun iki önemli sebebi vardı: ilki AB’nin makine imalatçısı ülkelerinin KOBİ’lerinde önemlice zaaf oluşması ve işlerini bizimle paylaşarak sorunları aşmayı tercih etmeleriydi. Ekim ayı rekorumuzda bunun önemlice katkısı bulunuyor. İkinci sebep ise güvenilir tedarikin, ucuz ve riskli tedarikin önüne geçecek olmasıydı. Zincirlerin coğrafya değiştirmeye başlayacağı kanısı, yeni siparişler gelmesine sebep oldu. İkinci dalga korkusu da önemli bir başka etken olarak dünyada sınai imalatçıları stoklu çalışmaya yöneltti. Makine almak lüzumu hisseden birçok sektör ortaya çıktı.

Tekstil makineleri, talaşlı imalat makineleri veya takım tezgâhları böyle alanlar oldu. Bu gelişmenin etkileri gelecek yılın başında somutlaşacak. Biz karantina dönemini, başta ihracatımızın yüzde 50’sini gerçekleştirdiğimiz AB olmak üzere tüm paydaşlarımızla ticari ilişkilerimizi geliştirmek için iyi kullandık. Kabiliyetlerimizi iyi anlattık; güvenlerini pekiştirdik. İkinci ve peşinden muhtemel üçüncü dalgaya hazırlanabilmek için bu kaçınılmazdı.” İstihdamı koruduklarını ve tasarım ve ihracat ekipleriyle evden çalışmaya devam ettiklerini ifade eden Karavelioğlu, “İşten çıkarma olmadığı için, kapasite kullanımımız pandemi öncesi dönemi aşmadıkça, örneğin yüzde 80’lere gelmedikçe yeni işe alımlar olmayacak. Beklentimiz, ölçeklerin korunmasına yönelik tedbirlerin ısrarla sürdürülmesi. En başta ithalata karşı tedbirlerin, İGV, PGD ve gümrük muayenelerinin artarak sürmesi. Bunu elzem kılan gelişme, makine ithalatımızın eylülde yüzde 47,8, son üç ayda yüzde 23,2, son dokuz ayda ise yüzde 9,1 artmış olmasıdır. Dokuz aylık dönemde makine ihracatımızın yüzde 10’a yakın düştüğü de unutulmamalı. Sektör olarak büyük ölçüde hazırız, ancak firma bazında sıkıntıda olanların sayısı da az değil. Firmaların likiditelerini ve istihdamlarını korumalarını sağlamak gerekir. Yeni bir dalganın mecburi kılacağı desteklerin sektörler değil de firmalar özelinde belirlenip uygulanması, kaynakların tasarruflu ve efektif kullanımı bakımından doğru bir yaklaşım olacak” diye konuştu.

İklimlendirmede ihracat artıyor istihdam korunacak

İklimlendirme sektörü sadece kış ayları ile beraber gelen ve ikinci dalga olarak ifade edilen süreç için değil, pandemi sürecinin başlangıcından bugüne kadar çalışma vizyonunu ve uyguladığı prensipleri değiştirmeden hareket ettiğini kaydeden İklimlendirme Sanayi İhracatçıları Birliği (İSİB) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Şanal, “Bu paralelde temmuz ve ağustos ayında artmaya başlayan ihracatımız, kış ayları ile beraber özellikle ısıtma ve havalandırma-klima alt sektörlerindeki artışlarla devam ediyor. Kasım ve aralık aylarında da bu artışın devam edeceğini ve sektörümüzün yılı 4,7 milyar dolar seviyesinde tamamlayacağını ön görüyoruz. Pandemi sürecinin başından bu yana sektörümüz istihdamını artırdı. Pandeminin 2. dalgasında da bu istihdam standardını korumaya çalışacağız" dedi.

Züccaciyede önlemler tamam hammadde sorunlu

Züccaciyeciler Derneği (ZÜCDER) Başkanı Mesut Öksüz, üyelerinin 2.dalgaya hazırlıklı girmesi için web sitelerini yenilediklerini söyledi. Küresel salgının ilk görüldüğü günden itibaren, üreticilerinin üretim hatlarında gerekli tedbirleri alarak üretimini sürdürdüğünü ifade eden Öksüz, “Beyaz yaka, çoğunlukla evden çalışmakta, gerekli durumlarda ofise dönüşümlü olarak gitmekte. Mavi yaka için kronik rahatsızlığı olan personel eve gönderilerek ilk tedbirler alınarak, çalışan sağlığı ön planda tutulmakta. Çalışabilecek durumda olan iş gücü için makine parkurları arasına paneller koyarak, sosyal mesafenin korunması, maske kullanımının zorunlu olması gibi tedbirler alınmakta. Ayrıca, vardiyaların, izin sürelerinin, yemek saatlerinin düzenlenerek dönüşümlü hale getirilmesi ile kalabalık olmadan güvenlik sağlanmaya devam ediliyor. Mümkün olduğu kadar bir araya gelinmesini engellemeye çalışıyoruz” diye konuştu. Öksüz, “Özellikle de bizim sektörümüzde yoğun bir şekilde kullanılmakta olan ve sadece ihtiyacın 1/3’ünün ülkemizde üretilebildiği paslanmaz çelik hammaddesi üzerindeki yüzde 17’lik ek gümrük vergisi ile yüzde 85 oranında yurt dışından ithal edilen plastik hammaddesi üzerindeki yüzde 6,5’lik ek gümrük vergisi maliyetleri artırarak bu hammaddeler ile yapılan ve ihraç edilen ürünlerde dünya ile rekabet gücümüzü oldukça zayıflatmakta” diye konuştu.

Kimyacı üretimi koruyor ama destek bekliyor

İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Adil Pelister, yeni koşullar altında hem istihdamı korumaya hem de tedbirler doğrultusunda üretim ve ihracat yapmaya devam ettiklerini ifade etti. Pelister, “Firmalarımız, çalışanlarının sağlığını ve güvenliğini de göz önünde bulundurarak büyük bir özveri ile çalışıyor. Dolayısıyla önümüzdeki süreçte de pandemideki gelişmelere bağlı olarak, kimya sektörümüze ve özellikle tedarik zincirini sağlayan tüm kritik sektörlere de devletimiz tarafından ayrıcalık verilmesini ve destek paketleri kapsamında değerlendirilmesini bekliyoruz” dedi. COVID-19’da birçok ülkenin ikinci dalgayı yaşadığını gördüklerini belirterek, kapanmaların sosyal kısıtlamalar ve seyahat kısıtlamalarının yanı sıra, ticari olarak etkileri de olabildiğini hatırlattı. Alınan tedbirler doğrultusunda üretime ve ihracata devam edildiğini vurgulayan Pelister, şunları söyledi: “Diğer yandan özellikle bu kısıtlamalar dolayısıyla lojistik ve ulaşımdaki enerji tüketimin azalması sebebiyle petrol ve petrokimya sektörü olumsuz etkileniyor. Uluslararası petrol traderleri petrol piyasalarının 14-24 ay arası stabilize olacağını öngörüyor. Uluslararası ticari uçuşlarda yüzde 40’lara varan düşüşler var. Kimya sektörü birçok sektöre hammadde ve yarı mamul veren kritik bir sektör ve diğer sektörlerdeki değişimlere bağlı olarak sektörümüz de etkileniyor. Koronavirüs ile mücadele sürecinde sağlığımız için önemli olan temizlik ve hijyen ürünleri, ilaç, medikal ürünler gibi sektörümüzdeki bazı ürün gruplarında talep artışı devam ederken bazı alt ürün gruplarında talepte azalma görüyoruz.” Sektörün hammaddede yüzde 70 dışa bağımlı olduğunu söyleyen Pelister, “Bu açıdan hammadde ve yarı mamul tedariği sektörümüz için çok önemli. Uzun vadede girdi tedariğinin güvencesi adına, ülkemizde üretimi olmayan veya yeterli olmayan hammadde, yarı mamul veya mamullerin üretimlerine yönelik gerekli teşvik ve destek sağlanabilir. Bu konuda İKMİB olarak 50 milyon dolar ve üstü ithalatı yapılan, Türkiye’de üretimi olmayan kimyevi maddelerin tespiti konusunda bir çalışma yaptık. Bu çalışmayı ilgili bakanlıklarımızla paylaşıyoruz. Yatırımcılar için bir yol gösterici olacağına ve yapılacak yatırımlar sayesinde cari açığın kapanmasına katkı sağlayacağına inanıyoruz” diye konuştu.