Pamukta stok arttı ucuz ihracat patladı

YENER KARADENİZ / İSTANBUL

İthal pamuk ile yerli pamuk arasındaki fiyat farkının yüzde 29 gibi yüksek bir oran ile ithal pamuk lehine açılması ve Türkiye’ye giren dampingli ürünler, pamukta ithalatı düşürürken ihracatın patlamasına yol açtı. Yılın ilk yarısında pamuk ihracatı yüzde 42 artışla 120 bin tona çıktı. Sene sonunda bu miktarın 300 bin tona ulaşması bekleniyor.  Oysa kilogramı yaklaşık 1,6 dolara ihraç edilen pamuk elyafı iplik olarak 4 dolar, kumaş olarak 6 ve konfeksiyon ürünü olarak 16 dolara ihraç edilebiliyor. Öte yandan sektörün stok yükü de arttı. Eylül ayında yeni hasadın alınacak olmasına rağmen devir/stok miktarı ilk kez 350 bin tona ulaştı. Sektör temsilcileri böyle giderse iplik sanayinin kaybedileceğini ve bunun önümüzdeki süreçte çok büyük bir tehlike arz edeceğini vurguladı.

Üretimin yarısı ihracata

İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz, kendi şirketleri de dahil olmak üzere birçok kurumun bazı tesislerini kapatmak zorunda kaldığını belirterek, “Depremden iki ay önce devreye aldığımız yeni iplik tesisimiz vardı. Onu geçen hafta kapattık. Stoklar arttı. Daha fazla stok da yapamıyorsunuz. Bunun işletme, finansman maliyeti var. Şu an bizim yüzde 40 kapasitemiz kapalı. Sektör ortalaması yüzde 50” dedi. Öksüz, şöyle devam etti: “Bazı firmalar stoklarını paraya çevirmek için satıyorlar. Zira stok yüküne katlanmak finansman gücünüzle doğru orantılı. O nedenle Türkiye’deki pamuk fiyatı dünya fiyatının altında kaldı. İçerdeki pamuk bu yüzden ihracata da gidiyor. Pamuğu hep ithal ederdik. Ama bu yılın ilk yarısında pamuk ihracatı yüzde 42 arttı ve 85 bin tondan 120 bin tona çıktı. Türkiye pamuğunu ihraç eder hale geldi. Bu hızla devam ederse sene sonunda bu miktar 300 bin tonu bulacak.  Bu, neredeyse ürettiğimiz pamuğun yarısını dışarı satmak anlamına geliyor.”

Ülkeye pamuk fiyatına iplik giriyor

Türkiye aynı zamanda dampingli gelen ürünlerle de mücadele veriyor. Özbekistan’dan 2,7 dolara 30/1 penye ipliği geldiğini vurgulayan Öksüz, “Bizde aynı ipliğin kuru maliyeti en düşük 3,4 dolar. Bizde üretim maliyetleri rakip ülkelere göre yüksek olduğu için pamuk ürün haline geldiği anda pahalı kalıyoruz. Globalde sıkıntı olunca da tüm rakip ülkeler Türkiye’ye saldırdı. Şu an biz oturuyoruz. Pamuk ihraç edip, iplik ithal ediyoruz. Türkiye o duruma geldi. Böyle giderse iplik sanayini kaybedeceğiz ve bu önümüzdeki süreçte çok büyük bir tehlike arz edecek. En azından kendi fabrikalarımızı çalıştırma yönünde politikalar izlemeliyiz. Dışarıda 30-40 sent daha ucuz diye, konfeksiyoncunun kumaşçının maliyeti düşecek diye bir sektörü kaybediyoruz” açıklamasında bulundu.

Peki yurtdışında pamuk ve ürünleri nasıl bu kadar ucuz olabiliyor? Öksüz, o konuda ise şu bilgileri verdi: “Özbekistan gibi ülkelerde devlet destekleri var. Pamuğu ihraç etmiyor, yasak. İçerde de kendi sanayisine destek ve teşvik veriyor. Öyle olunca da fiyat daha düşük oluyor. Kendi hammaddesi pamuk olan ülkeler daha katma değerli satmak için iplik, kumaş hatta konfeksiyon olarak satıyor. Biz pamuğu ihraç edip ipliği ithal ediyoruz.”

“İş yok, depolar dolu”

Ensar Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Ertuğrul Tanrıverdi, deprem ve üstüne bir de düşen talep ile birlikte sektörde işlerin durduğunu, bu nedenle depoların dolu olduğunu söyledi. Tanrıverdi: “Yerli pamukta 300 bin ton civarı devir/stok konuşuluyor. Daha önce böyle bir devir/stok yoktu. Bu sene bir de 700-800 bin ton yeni hasat eklenecek. Ama iş yok, satış yapamıyoruz. Genel olarak sıkıntımız bu” dedi. İşler açılana kadar yavaş tempo ile gideceklerini ve yeni alım yapmayacaklarını dile getiren Tanrıverdi: “Yapamıyoruz da. İthal pamuk çok pahalı. Yerli pamuğu alsak da ne koyacak yerimiz ne de durumumuz var. Dayanabildiğimiz yere kadar dayanacağız” diye konuştu.

Stok yükü optimumu geçti

Kapasitelerin yarıya düşürüldüğünü, hatta hiç açmayanların bulunduğunu kaydeden Ertuğrul Tanrıverdi, “Her işletmenin taşıyabileceği bir stok yükü var ve bu yük artık optimumu geçti, maksimum seviyeye geldik. Kapasite azaltmaları böyle devam ederse tamamen kapatma ve işçi çıkarmalar hızlanacak” ifadelerini kullandı. Tanrıverdi’nin verdiği bilgilere göre yıllık 700-800 bin ton üretim yapan Türkiye’nin tüketimi ise 1,6 milyon ton. Geçmiş dönemde her sene 1 milyon ton civarında ithalat yapan Türkiye’de düşen pamuk fiyatlarına bağlı olarak son dönemde ithalat düşüş ihracat ise artış trendinde.  Tanrıverdi, “ Türk pamuğu fiyat olarak, dünya piyasalarının altında kaldı. Böyle zamanlarda Bangladeş gibi ülkeler alım yapılıyor. Şu an İzmir pamuğu 1,66 dolar seviyesinde iken, muadili sayılabilecek ABD pamuğunun fiyatı ise 2,1 dolar seviyesinde. Fiyat farkı ilk kez bu kadar açıldı” diye konuştu.