Özel amaçlı gemi sanayii su alıyor!
Tüm dünyada özel amaçlı çevreci gemilere talep artarken, Türkiye bu alanda ‘ihracat lideri’ konumunu kaybediyor. Kur baskısı nedeniyle yeni siparişleri rakip ülkelere kaptıran sektörün ihracatı ağustos ayında %70 daraldı.
AYSEL YÜCEL
Sıfır emisyon hedefleri doğrultusunda tüm dünyada özel amaçlı çevreci gemilere talep artarken Türkiye, küreselde lider olduğu bu alanda siparişleri rakip ülkelere kaptırmaya başlayınca ihracat daralma eğilimine girdi. Yakın geçmişe kadar eski siparişlerle ayakta kalan sektörde, ağustos ayında ihracat yıllık bazda yüzde 70’e yakın daralırken, yılın ilk sekiz ayında ise tersanelerin yurt dışı satışları yüzde 4’ün üzerinde azaldı.
2008’de yaşanan küresel krizin ardından ticari gemi inşasında Çin’le rekabet edemeyerek özel amaçlı gemi inşasına yönelen Türk tersaneleri, geçen sürede bu alanda pek çok ilke imza atarak dünya markası haline gelmişti. Önce yüksek teknolojili balıkçı gemilerinde dünya lideri olan tersaneler, Çin’i geride bırakarak geçen yıl römorkör ihracatında da küreselde ilk sıraya yerleşmişti. Yerli tersaneler, 2023 yılında en fazla ‘çevreci gemi’ siparişi alan ülke unvanını da Türkiye’ye kazandırmıştı. Ancak, uzun süredir devam eden teminat mektubu sorununa, artan maliyetler ve finansmana erişimde yaşanan zorluklar da eklenince, sektörün önde gelen tersaneleri, Avrupa’da girdikleri ihaleleri rakip ülkelere kaptırmaya başladı. Tersaneler, inşa maliyetinde en fazla gemi ihracatı yaptıkları Norveç’in tersaneleriyle başa baş konuma gelirken, Polonya ve Litvanya gibi ülkelerin ise üzerinde fiyat vermek zorunda kalıyor..
Yeni sipariş sayımız çok düşük
Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYHİB) Başkanı Cem Seven, ihracat tutarlarında azalma eğilimine dikkat çekerek, “IMO kuralları çerçevesinde emisyon oranlarının 2050 yılına kadar sıfırlanması hedefine paralel, yeni inşa sipariş talebi dünyada çok. Ancak bizde yeni sipariş sayısı oldukça düşük. İlk üçe girmek zorlaştı” dedi. Enflasyon kadar artmayan düşük kur nedeniyle Euro işçilik maliyetlerinde son bir buçuk yılda yüzde 100’e varan artışlar olduğunu belirten Seven, "İlk 8 aylık enflasyon yüzde 31.94 olarak gerçekleşirken, Euro kur artışı ise yüzde 15 seviyesinde kaldı. Bu sadece gemi ve yat inşasına özel bir durum değil, bütün ihracat sektörlerinde benzer problem var. Ekim 2022 tarihli BDDK kısıtlamaları nedeni ile TL kredisi de kullanmak imkansız hale geldi" dedi.
“Önlem alınmazsa, daha büyük kayıplar kaçınılmaz”
• GYHİB Başkanı Cem Seven, ihracatçıya özel finansman desteğinin ve döviz kurunun rekabetçi seviyeye getirilmesinin aciliyet kazandığını vurgularken, “Aksi halde sektörde çok daha büyük kayıplar kaçınılmaz olacak. Elimizdeki pazarları kaybedersek yeniden tesis etmek zorlu bir sürece sebebiyet verecek” uyarısını yaptı.
İhracatı bu yıl yat inşası sırtlıyor
• Gemi ve yat ihracatı, bu yılın ağustos ayında geçen yılın aynı dönemine göre, yüzde 69,8 daralarak 91 milyon 779 bin dolarak gerçekleşti. Böylece, Ocak-Ağustos 2024 döneminde Türkiye’nin gemi ve yat ihracatı yıllık bazda yüzde 4,2 azalarak, 1 milyar 131 milyon dolar seviyesinde kaldı. Yılın ilk sekiz ayında ürün grubu bazında ilk sırada yer alan yat, tekne ve bot inşasında 301,7 milyon dolarlık ihracat yapıldı. Sekiz ayda yük gemileri ve diğer gemiler grubunda 272 milyon dolar, römorkörlerde 198 milyon dolar, balıkçı gemilerinde 182 milyon dolar ihracata imza atıldı. Bu dönemde deniz tankeri grubunda ihracat 80 milyon dolar olurken, feribot ve yolcu gemileri grubunda yurt dışı satışı 62 milyon dolar oldu. Yan sanayi ise Ocak-Ağustos döneminde 34 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi.
