Özbekistan ve Polonya’ya ihracat 8 ayda rekor kırdı

YENER KARADENİZ/İSTANBUL

Rusya ile Ukrayna arasında başlayan savaşın ardından, ABD ve AB’nin Rusya’ya yönelik başlattığı ambargo ve savaşın yol açtığı lojistik sorunlar sonrası komşu ülkelere yönelen hazır giyim ihracatçıları rekor kırdı.

Bu yılın ocak-ağustos döneminde Rusya ve Ukrayna’ya sektör ihracatı sırasıyla yüzde 38 ve yüzde 39 düşerken, Polonya ve Özbekistan’a yapılan ihracat hızlı arttı. Özellikle Rusya’daki ödeme sıkıntılarını Özbekistan üzerinden yerel partnerler ile aşıldığı kaydedilirken Ukrayna için ise Polonya kullanıldı. Gelişmelere paralel olarak bu yılın 8 aylık döneminde Özbekistan’a yapılan giyim ihracatı yüzde 248, Polonya’ya yapılan ihracat ise yüzde 40 arttı.

Öte yandan ihracat artışında bu iki ülke Filistin’in ardından ikinci ve üçüncü sırada yer aldı. Sektör temsilcileri, Rusya’ya uygulanan ambargo nedeni ile ihracatçıların ‘esnek’ kaslarını kullanarak farklı ülkelere yöneldiğini ve yerel ortakların da yardımı ile Rusya ihracatın yolunu oluşturduklarını, Ukrayna’ya lojistik sorunların ise Polonya üzerinden aşıldığını dile getirdi.

Özbekistan’a ihracat 8 ayda %248 arttı

Bilindiği üzere 24 Şubat 2022 tarihinde Rusya’nın Ukrayna’ya savaş açması ve ülkeyi işgali sonrası ABD ve Avrupa Birliği ülkeleri Rusya’ya yönelik ticaret, finans, enerji, sanayi, teknoloji ve ulaşımı içeren geniş bir yelpazede yüzlerce üründe yaptırım kararı aldı. İlerleyen dönemde ödeme kanallarının da tıkanmasıyla hazır giyim ihracatında önemli düşüş yaşandı.

Savaşın başladığı 2022’nin tamamında hazır giyim sektörünün Rusya’ya ihracatı yüzde 14,2 artışla 328 milyon dolara, 2023’te yüzde 81,5 artışla 596 milyon dolara yükselirken, ödeme sıkıntılarının arttığı bu yılın 8 aylık döneminde ise yüzde 38,6 düşüşle 250 milyon dolara geriledi. Hazır giyim sektörü bu oranla Rusya’ya ihracatı en fazla gerileyen 3. sektör oldu.

Aynı dönemde Özbekistan’a ihracat ise artmaya başladı. 2022’de yüzde 65 artış ile 30 milyon dolara, 2023’te yüzde 35 artış ile 41 milyon dolara ve bu yılın 8 aylık döneminde ise yüzde 248,3 artış ile 93,3 milyon dolara çıktı. 8 ayda Özbekistan’a ihracatını en fazla artıran sektör konfeksiyon oldu. Oysa aynı dönemde hazır giyim sektör ihracatı yüzde 8,9 düşmüştü.

Lojistik sorununa Polonya çözümü…

Aynı dönemde Ukrayna’ya ihracat ise devam eden savaş hali nedeni ile hava, kara ve deniz yolunda yaşanan tıkanmalar nedeniyle sıkıntıya girdi. Her ne kadar ilerleyen dönemde sorunlarda yer yer çözülmeler bulunsa da deri ve hazır giyim gibi sektörlerin hedef pazarları arasında yer alan Ukrayna’ya bu sektörlerin ihracat kanallarında tıkanma devam etti.

Ukrayna’ya 2022 yılında giyim ihracatı yüzde 155 artışla 441 milyon dolara yükselirken, 2023’te yüzde 53,9 düşüşle 203 milyon dolara ve bu yılın 8 aylık dönemde ise yüzde 39,7 düşüşle 85 milyon dolara indi.

Yine aynı dönemde Ukrayna’nın sınır komşusu Polonya’ya yapılan giyim ihracatı ise 2022’de yüzde 0,9 düşüşle 400 milyon dolara düşerken, 2023’te yüzde 47,8 artışla 592 milyon dolara ve bu yılın 8 aylık döneminde de yüzde 40,8 artışla 441 milyon dolara yükseldi.

“Çevik ve esnek olmak ticaretin gereği”

Verilerin net bir şekilde trafik sapmasına işaret ettiğini belirten Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Ramazan Kaya, “Herhangi bir pazara ambargo uygulanınca ya da ticaret ile ilgili engeller çıkınca alternatif pazarlar bulunuyor. Eskiden de bu pazarlara ürün gönderiliyordu. Şimdi bu pazarlar bu ülkeler için lojistik kanal olarak kullanılıyor. Bu pazarlara Osmanbey, Laleli gibi tekstil merkezleri daha fazla mal gönderiyor. Bu aynı zamanda esnekliğin de bir göstergesi. Çevik ve esnek olmak ticaretin de bir gerekliliği” dedi.

TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Sektör Meclisi Başkanı Şeref Fayat da Özbekistan ve Polonya’ya sektör ihracatındaki hızlı artışın sebebinin Rusya’ya uygulanan ambargo ve Ukrayna’ya lojistik sıkıntılar nedeni ile bu ülkelerin kullanılması olduğunu ve bu ülkelerdeki yerel partnerler ile ticaretteki engellerin bir nebze ortadan kaldırıldığını dile getirdi.

Filistin’e hazır giyim ihracatı 8 ayda %20 bin arttı!

Trafik sapmasına son dönemde en önemli örneklerden biri de İsrail saldırısı altında bulunan Filistin ile yapılan ticaret olarak göze çarpıyor. Gazze savaşı nedeniyle İsrail’e önce bazı ürünlerde kısıtlama getirildi, ardından Mayıs ayında ticaret durduruldu.

TİM verilerine göre 2024’ün Ocak-Ağustos döneminde Filistin’e yapılan ihracatta yüzde 423 oranında artış kaydedildi. 2023’ün ilk 8 aylık döneminde 77 milyon dolar olan Filistin’e ihracat, bu yılın aynı döneminde 404 milyon dolara fırladı. Bazı sektörlerde ise bu artış çok daha çarpıcı yaşandı. Geçen yılın 8 aylık döneminde ülkeye 238 bin dolarlık konfeksiyon ürünü satılırken bu yılın aynı döneminde bu tutar yüzde 20 bin artışla 48 milyon dolara yükseldi. Artışta İsrail’e dolaylı satışların etkili olduğu iddia edilirken bazı iş insanları da Yunanistan üzerinden de İsrail ile ticaretin devam ettiğini dile getirdi.