OECD ülkelerinde vergi indirimleri devam ediyor

Dünya vergi idareleri, değişen iktisadi ve siyasi koşullara uyum sağlamak amacıyla vergi yasalarında değişiklikler yapıyorlar. Bu değişikliklerin bir kısmı daha adil bir vergi düzeni sağlamaya yönelirken bir kısmı da artan kamu harcamaları dolayısıyla gelir artırmaya yönelik önlemlerden oluşuyor. Ancak, uluslararası vergi rekabetinin ve vergi cennetlerinin etkisini de bu değişimlerde göz ardı etmemek gerekiyor.

OECD her yıl üye ülkelerde yapılan vergi reformlarına yönelik rapor yayınlıyor. Bu yıl yayımlanan Raporun gelir ve kurumlar vergilerine yönelik bölümünde birçok ülkede yapılan reform çalışmalardan örneklere yer verildi. Bu Raporun pandemi dönemi öncesi reformları içerdiğini ayrıca belirtmek gerekiyor.

2020 yılında da birçok ülkede gerçek kişiler üzerindeki vergi yükünün azaltılmasına yönelik vergi reformlarına devam edildi. Bu reformlar özellikle vergi adaletinin sağlanmasına yönelik olarak düşük ve orta gelirli kişiler ve aileler üzerindeki vergi yükünün azaltılmasına yönelikti. Buna karşılık sermaye gelirleri üzerindeki vergi düzenlemelerine yönelik değişiklikler sınırlı kaldı. Gelir vergisi ve sosyal güvenlik katkı payları OECD üyesi ülkelerde önemli bir gelir kaynağı ve ikisi birlikte vergi gelirlerinin yaklaşık yarısını oluşturuyor.

İşgücü üzerindeki vergi yükü, 2008 finansal krizinden sonra artmış olsa da 2013-2019 yılları arasında düşme eğiliminde oldu. Vergi literatüründe çalışanın işverene maliyeti ile işçinin eline geçen ücret arasındaki fark olarak tanımlanan vergi takozu oranı 2019 yılında ortalama yüzde 36 olarak gerçekleşti. Son yirmi yılda özellikle çocuklu ailelerin vergi yükünde önemli bir azalma meydana geldi.

Gelir vergilerinde yapılan reform alanlarından birisi de vergi oranlarında yapılan değişiklikler. Üst dilim vergi oranlarında üç ülke indirime giderken iki ülkede artış gerçekleşti. Yunanistan, Hollanda ve İsveç vergi oranlarında indirime giderken, Türkiye ve Şili vergi oranlarını artırdı. Hollanda’da üst gelir grubuna uygulanan vergi oranı yüzde 51.75’ten, yüzde 49.5’e indirildi. İsveç, üst dilim oranını kaldırdı. Yunanistan’da 40.000 Euro üzerindeki gelirler için vergi oranını yüzde 44’e indirildi. Buna karşılık Türkiye ve Şili’de üst dilim vergi oranları yüzde 40’a çıkarıldı.

2019 yılında gelir vergisi tarifelerinin orta dilimlerinde yapılan vergi oranı değişiklikleri daha çok indirim olarak gerçekleşti. İzlanda, Yunanistan, Polonya, Almanya, Slovak Cumhuriyeti, Danimarka ve Avusturya’da yapılan vergi indirimleri daha çok düşük gelir gruplarının vergi yüklerini azaltmaya yönelikti.

2019 yılında ve 2020 yılına yönelik olarak yapılan gelir vergisi reformlarının önemli bir kısmı düşük ve orta gelirliler üzerindeki vergi yükünü azaltmayı amaçlayan vergi matrahlarının daraltılmasına yönelik reformlardı. Bu kapsamda 33 ülkede vergi matrahları daraltılırken diğer bir ifade ile daha önce vergiye tabi olan konular vergi dışına çıkartılırken sadece üç ülkede gelir vergisi matrahları genişletildi. Vergi matrahlarının daraltılması daha çok çocuklar, yaşlılar ve engelliler, serbest meslek çalışanlarına yönelikti. Slovenya, İrlanda ve Finlandiya’da vergi dilimleri genişletilerek, mükelleflerin üst dilimlere çıkmaları yavaşlatıldı. Slovak Cumhuriyetinde, serbest meslek kazancı elde edenlerin aylık istisna tutarları arttırıldı.

Şili ve Finlandiya ise gelir vergisi matrahlarını genişleten ülkeler. Şili’de hisse senedi alım satım kazançları üzerindeki istisna kaldırıldı. Finlandiya’da ise uzun vadeli konut alım-larında (mortgage) ödenen faizin gelir vergisi matrahından indirim oranını yüzde 25’ten yüzde 15’e düşürüldü.

Kurumlar vergisi oranlarında indirim devam ediyor

Özellikle kurumlar vergisi oranı yüksek ülkelerde, vergi oranlarında indirim devam ediyor. Yatırımların teşvik edilmesi ve Ar-Ge faaliyetlerinin desteklenmesine yönelik istisnalar da artarak devam ediyor. Ayrıca OECD’nin BEPS çalışmaları kapsamında, birçok ülkede çok uluslu şirketlerin izlenmesi ve vergilendirilmesine yönelik çalışmalar devam ediyor.

2000 yılında kurumlar vergisi oranı yüzde 30’un üzerinde olan 23 ülke varken bugün sadece iki ülke kaldı. Bu ülkeler Portekiz ve Fransa oldu. Vergi indirimleri, daha çok yüksek vergi oranlarına sahip G7 ülkelerinde gerçekleşti. En düşük kurumlar vergisi oranlarına sahip ülkeler yüzde 9 ile Macaristan ve daha sonra yüzde 12 ile İrlanda geliyor. 2020 yılında Belçika, Kanada, Fransa, Yunanistan ve Endonezya’da vergi oranlarında indirime gidildi.

OECD üyesi ülkelerde yaygın olan bir uygulama ve küçük ve orta ölçekli işletmeler için düşük kurumlar vergisi oranları uygulanması. 2020 yılı için Hollanda, Macaristan, Slovak Cumhuriyeti, Portekiz gibi ülkelerde KOBİ’ler için kurumlar vergisi oranları indirildi.

Ayrıca Fransa ve Polonya’da 2019 yılında, Şili’de 2020 yılında Patent Box rejimleri için vergi indirimlerine gidildi. Ayrıca 2019 yılında birçok ülkede kurumlar vergisi matrahının istisna ve muafiyet yoluyla daraltılmasına yönelik bir düzenleme yapıldı. Türkiye 2019 yılında Ar-Ge ve patent box rejimleri için vergi matrahını daraltan ülkeler arasında yer alıyor.