Merkez Bankası Başkanı Kavcıoğlu 'çekirdek enflasyon'a işaret etti

Şebnem TURHAN

Enflasyonda geçen hafta açıklanan ağustos verisinin yüzde 19,25 ile politika faizini aşması, ardından açıklanan Orta Vadeli Program’da Merkez Bankası’nın beklentilerinin üzerinde bir yılsonu enflasyonu ve 8.30 lira seviyesinde dolar/TL kuru tahmininin yer almasının ardından Merkez Bankası söylem ve yönlendirmesinde piyasa bir değişim beklentisine girmişti. Piyasa bunu 23 Eylül’deki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında beklerken değişim Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun katıldığı Alman-Türk Ticaret ve Sanayi Odası programında gerçekleşti.

Kavcıoğlu, konuşmasında enflasyonda yükselişin geçici olduğuna inandıklarını ve gelişmiş ülkeler ve IMF’nin yönlendirmesinde olduğu gibi çekirdek enflasyon ve beklenen enflasyon göstergelerini daha çok önemseyeceklerini vurguladı. Ayrıca Kavcıoğlu, yüksek enflasyonunun geçici olduğuna ve son çeyrekte düşüş eğilimine gireceğine inandıklarından hareketle para politikasına da buna göre yön vereceklerini söyledi. Tüm bu söylem değişikliği enflasyonun üzerinde politika faizi vurgusunun yapılmaması, çekirdek ve beklenen enflasyona yönlendirme piyasa tarafından erken hatta 23 Eylül’de faiz indirimi gelmesi olarak algılandı. Dolar endeksinde yaşanan yükselişe bir de bu algı eklenince dolar/TL 8.48 liraya kadar yükseldi. Borsa İstanbul endekslerinde düşüş de hızlandı.

Küresel gelişmelere ve Türkiye’deki makro görünüme dikkat çektiği konuşmasında enflasyon görünümüne özel bir bölüm ayıran Kavcıoğlu, öncelikle ağustosta yıllık enflasyonun gıda grubunda oldukça belirgin artarken hizmet grubunda sınırlı bir miktar yükseldiğini kaydederek üretici enflasyonunun ise, emtia fiyatları, tedarik zincirindeki aksaklıklar ve talep koşulları nedeniyle yükselişine devam ettiğini vurguladı.

‘Son çeyrekte düşüş eğilimine gireceğini düşünüyoruz’

“Kısa vadede enflasyon görünümünde etkili olan geçici unsurların etkisini yitireceğini ve son çeyrekte enflasyonun düşüş eğilimine gireceğini düşünüyoruz. Gıda dışı enflasyonun yılın geri kalanında da manşet enflasyonun altında kalmaya devam etmesini bekliyoruz” diyen Kavcıoğlu, gıda fiyatlarındaki artışa ilişkin de şunları söyledi: “Gıda fiyatlarında, olumsuz hava koşulları, kuraklık, bazı ülkelerde gıda ihracatına yönelik özel kısıtlamalar ve stok artışına bağlı olarak küresel bir artış görüyoruz. Bu çerçevede, merkez bankaları ve politika yapıcılar; gıda fiyatlarındaki gelişmeleri, çekirdek enflasyon gelişmelerini ve artan enflasyonun enflasyon beklentilerine etkisini takip ediyorlar. Nitekim IMF, Dünya Ekonomik Görünümü raporunun son güncellemesinde, merkez bankalarının fiyat dinamiklerini analiz etmesi ve enflasyondaki hareketlerin geçici olup olmadığını dikkate alması gerektiğini kaydetti.”

‘Gelişmiş ülke merkez bankaları geçici değerlendiriyor’

Gelişmiş ülkelere ve IMF’nin raporuna işaret ederek gıda fiyatlarının etkisinin geçici olup olmadığını kendilerinin de takip ettiklerini belirten Kavcıoğlu, ÜFE-TÜFE farkının da hem Türkiye’de hem de küresel çapta yüksek seyrettiğini söyledi.

Kavcıoğlu, Fed başkanı Powell’ın da Jackson Hole Sempozyumu konuşmasından alıntı yaptı ve küresel merkez bankalarının enerji ve salgın kaynaklı bazı sektörlerdeki yüksek oranlı fiyat artışlarının, talep kompozisyonundaki normalleşme, arz kısıtlarının hafiflemesi ve baz etkilerinin devreden çıkmasıyla birlikte geçici olacağını değerlendirdiklerine dikkat çekti. Bunun sonucunda ise Kavcıoğlu, geçici unsurların önümüzdeki dönemde ülkemizde de enflasyonu düşürücü yönde etki edeceğini dile getirdi.

‘Hareketlerin geçiciliğine dair analizlerimiz var’

Kavcıoğlu, çekirdek enflasyon vurgusunu ise şöyle temellendirdi: “Küresel merkez bankacılığında, para politikası duruşu belirlenirken, para politikasının etkisi dışında olan kısa vadeli arızi unsurlardan arındırılmış çekirdek enflasyon göstergeleri esas alınır. Özellikle salgının getirdiği olağanüstü koşullar, az önce bahsettiğim sebeplerden ötürü, enflasyonun kısa vadeli oynaklıklardan arındırılmış ana eğilimini ölçmeye yarayan çekirdek enflasyon göstergelerinin önemini artırmakta. Diğer merkez bankalarında olduğu gibi bizim de salgının getirdiği arz ve talep şokları neticesinde ortaya çıkan fiyat hareketlerinin geçiciliğine dair analizlerimizin bulunduğunu paylaşmak isterim. Para politikasının etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve bunların orta vadeli enflasyon hedefimizle uyumlu seyretmesine ilişkin analizler yanında, önümüzdeki dönemde arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına biraz daha fazla ağırlık verilecektir.”

Faiz oranlarındaki yükseklik krediye erişimi sınırlandırıyor

Başkan Kavcıoğlu, “Önümüzdeki dönemde de makro göstergelerdeki iyileşme devam ettikçe, cari işlemler ve enflasyon görünümünün iyileşmesiyle risk primi düştükçe ve oynaklık azaldıkça, kredi kanalının etkin bir şekilde çalışarak yatırım iştahına ilişkin olumlu görünüme istikrar kazandıracağını düşünüyoruz. Krediye erişimde belirgin bir sorun gözükmemekle birlikte kredi faiz oranlarındaki yükseklik krediye erişimi sınırlandırmaktadır. Kredilerin gittikçe daha fazla oranda yatırım, işletme sermayesi ve stok artırımı için talep edildiğini, borç çevirmek için olan talebin ise giderek azaldığını yakından takip ediyoruz” dedi.

Ağustos artışları ortalamaların 3-4 kat üstünde

Kavcıoğlu, şunları söyledi: "Para politikasının etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve bunların orta vadeli enflasyon hedefimizle uyumlu seyretmesine ilişkin analizler yanında, önümüzdeki dönemde arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına biraz daha fazla ağırlık verilecektir. Son dönemde belirli ürünlerdeki fiyat artışları tarihsel ortalamalarının oldukça üzerine çıktı. Enflasyona en çok katkı yapan ürünlere baktığımızda, Ağustos ayındaki yıllık fiyat artışlarının son 10 yıldaki ortalama fiyat artışlarının üç-dört katını aşabildiğini görüyoruz. Özellikle salgından olumsuz etkilenen ve salgından sonra talebin canlı olduğu sektörlerde fiyatlarda daha yüksek artışlar görüyoruz. Ancak ortaya çıkan bu fiyatlama davranışlarının, ekonomik ve sosyal normalleşme hız kazandıkça önümüzdeki dönemde yeniden salgın öncesi haline yakınsayacağını değerlendiriyoruz."

Rezervler 120 milyar dolar seviyesine yükseldi

Konuşmasında döviz rezervlerindeki gelişmelere de değinen Kavcıoğlu, rezervlerdeki iyileşmenin öngörüleri ile uyumlu seyrettiğine dikkati çekti. Kavcıoğlu, rezervlerin 85-90 milyar dolar seviyelerinden yaklaşık 30 milyar dolar artışla 115-120 milyar dolar bandına geldiğini belirtti.

 Ekonomistler nasıl yorumladı ?

Faiz indirimi için zemin hazırlanıyor

Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara: TCMB faiz indirimi için zemin hazırlamak adına çekirdek enflasyon ve beklenen enflasyon vurgusunu güçlendirmiş görünüyor. Normalde bu tür dönemlerde çekirdek enflasyona bakmak yanlış bir yaklaşım değil fakat merkez bankalarının söylemde tutarlı olması çok önemli. İşinize geldiği zaman farklı göstergeleri ön plana çıkarırsanız düşük olan güveni iyice azaltıp beklentileri daha da bozarsınız.

Eylül toplantısında bile indirim olabilir

TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat: Faiz indiriminin sinyali Orta Vadeli Program’da da ortalama dolar/TL tahmini olarak verilmişti. Başkan Kavcıoğlu’nun çekirdek ve beklenen enflasyona vurgu yapması, OVP’de yılsonu enflasyon tahminini yüzde 16,2 olması faiz indiriminin geleceğinin habercisi. Bu ayki Para Politikası Kurulu toplantısında bile faiz indirimi olabilir. Erken faiz indiriminin hemen piyasaya yansımasını da gördük fiyatlamalardan. Bu saatten sonra faiz indirimi kesin olduğu için faizi ha kasımda ha eylülde indirmişsiniz pek bir fark olmaz.