Marketlere 'kartel' soruşturması: Uzlaşma talepleri reddedildi, karar sonbaharda

Rekabet Kurumu Başkanı Birol Küle, perakende sektörüne ilişkin ikinci soruşturmada da "topla-dağıt karteli" (hub and spoke) kapsamında yeniden fiyat tespiti üzerine yoğunlaştıklarını belirterek, söz konusu soruşturmada nihai kararın bu yılın sonu gibi verileceğini söyledi.

Küle, yaptığı değerlendirmede, Rekabet Kurumunda soruşturmaları daha çok şikayet üzerinden başlatmaya özen gösterdiklerini söyledi.

Resen başlatılan soruşturma sayısının çok az olduğunu ifade eden Küle, şikayetlerin önce ilgili süzgeçten geçtiğini, sonra Kurula geldiğini bildirdi.

Kurulun ön araştırma yapılmasına karar vermesinin ardından resmi sürecin başladığını ifade eden Küle, süreci şöyle anlattı:

"İlk önce ön araştırma başlatıyoruz. Kurul kararıyla yerinde inceleme yetkimiz var. Bu aşamada özel hayata kesinlikle girmiyoruz. Yüksek teknoloji ekipman desteği ile inceleme yapan uzmanlarımız bu konuda eğitimli ve bilinçli. Sadece inceleme konusu araştırılıyor, özel hayatla ilgili hiçbir şey incelenmiyor. "

Küle, teknolojiye ciddi yatırım yaptıklarını ve çok gelişmiş teknolojik aletleri sayesinde her türlü iletişim platformuna erişebildiklerini ifade etti.

"Fiyat denetimi yapmıyoruz"

Küle, özellikle perakende soruşturmalarında kamuoyunda "Rekabet Kurulu fiyat denetimi yapıyor" algısının ortaya çıktığına dikkati çekerek, "Biz fiyat denetimi yapmıyoruz. Biz fiyat nasıl oluşuyor, ona bakıyoruz. Bizim için fiyatın oluşum süreci çok önemli. Yoksa bu fiyat düşüktür, yüksektir, böyle olmalıdır gibi müdahalemiz yok. Fiyatı birlikte belirlemeye yönelik bir iletişim var mı, birlikte arz belirleniyor mu, pazar paylaşımı var mı, hassas bilgiler paylaşılıyor mu? Bu ve benzeri uygulamalar varsa bizim alanımıza girer." değerlendirmesinde bulundu.

Dünyada enflasyonist bir ortamın olduğunu ifade eden Küle, bu durumdan Türkiye'nin de etkilendiğini söyledi. Küle, bu ortamda Rekabet Kurumu olarak üzerlerine düşen sorumluluğun bilincinde olduklarını ve var olan enflasyonun ne kadarının rekabet ihlallerinden kaynaklandığının kendilerini ilgilendirdiğini aktarırken, "Kim diyebilir ki enflasyonun tamamı maliyet enflasyonudur. Bunun içinde mutlaka rekabet ihlalleri vardır. Biz bunla ilgili kendimizi sorumlu tutuyoruz." diye konuştu.

"Büyük teşebbüslerin alıcı gücünden kaynaklanan sorunlar var"

Küle, perakende sektöründe organize pazarın çok sağlıklı bir yapıya sahip olmadığını belirterek sözlerine şöyle devam etti:

"Organize pazarın içinde yoğunlaşmanın dikkati çekici boyutta olması dengeleri bozuyor. Tüketiciler olarak sadece raftaki fiyata bakıyorsunuz ancak raftaki fiyatın ötesinde pazarda çok ciddi payı olan büyük teşebbüslerin tedarikçilerle olan ilişkilerinde alıcı gücünden kaynaklanan sorunlar var. Dolayısıyla sağlıklı bir ekonomi için üretim tarafını güçlendirmek lazım. Ancak siz pazarda alıcı gücüne sahipseniz, o güç üreticinin sağlıklı büyümesine, gelişmesine, yatırım yapmasına da engel olabilirsiniz. Dolayısıyla önemli pazar gücüne sahip olan teşebbüslerin bu güçlerinden kaynaklı olumsuz uygulamaları pazarda çok yönlü görebiliyoruz."

Perakende sektörü ile ilgili soruşturmada topla-dağıt karteli kapsamında yeniden fiyat tespiti üzerine yoğunlaştıklarını anlatan Küle, "'Topla-dağıtta bir tedarikçi, teşebbüslerin birbirleriyle direkt ilişkisi olmaksızın onların arasındaki iletişimi sağlıyor. Fiyat geçişleri, promosyonlar, kampanyalar hatta indirimleri birlikte belirliyorlar. Bu da fiyatlar genel seviyesine yukarı yönlü bir ivme kazandırıyor." değerlendirmesinde bulundu.

"Uzlaşma talepleri reddedildi"

Küle, zincir marketlerle ilgili açılan iki soruşturmanın da konusunun aynı olduğunu belirterek, 5 zincir market ve 14 tedarikçi için açılan ikinci soruşturmada 3 teşebbüsün uzlaşma talebinde bulunduğunu söyledi.

Küle, bu teşebbüslerin, "İhlali kabul etmiyoruz ama Rekabet Kurulu ile uzlaşmak istiyoruz." demesi üzerine uzlaşma taleplerini reddedildiğini aktarırken, "Uzlaşma başvurusunun ruhunda ihlali kabul etmek temel prensiptir." dedi.

Perakende sektörüne yönelik 2. soruşturmada şu anda 3. yazılı savunmaları aldıklarını ifade eden Küle, nihai kararın muhtemelen sonbahar aylarında verileceğini söyledi.

"Rakipler bilgi alışverişinde bulunamaz"

Küle, rakip firmaların hassas bilgi, geleceğe dair fiyat, üretim, teknolojik değişimle ilgili bilgi alışverişinde bulunamayacaklarını belirterek, böyle bir durumu asla affetmeyeceklerine dikkati çekti.

Firmaların birlikte hareket etmesinin piyasadaki yarışı engellediğini ifade eden Küle, "Bu durumda verimlilik düşer, inovasyon biter. İnovasyonun bitmesi ekonomi için felakettir. Fiyatlar genel seviyesi yukarı yönlü hareket eder, kalite düşer, inovatif aksiyonlar alınamaz, tüketici refahı ciddi zarar görür. Dolayısıyla kartel ilişkileri; ülkenin kalkınma ve büyüme politikalarına çok büyük zarar verir." dedi.

Kurumun en çok dikkat ettiği hususlardan birisinin pazar tanımı olduğunu söyleyen Küle, buradan hareketle hakim durumdaki teşebbüsün pazardaki uygulamalarını analiz ettiklerini bildirdi.

Teşebbüsün hakim durumda olduğu pazardaki olumsuz yönelimlerine müdahale ettiklerini belirten Küle, "Pazarda çok sayıda firmanın olması ve pazar paylarının dengeli olarak dağılması bizim için son derece önemli. Örneğin 'Yemek Sepeti' soruşturmasından sonra pazara girişin önü açıldı. Yeni girişler ve aldığımız taahhütler ile pazar dengeye geldi." ifadesini kullandı.

Başkan Küle, Rekabet Kurumunun bugüne kadar 394 soruşturma tamamladığını ve 32 soruşturmanın ise devam ettiğini bildirdi.