Markalar ve AVM’ler arasında trafo gerginliği

Artan enerji maliyetlerinin yanı sıra cadde ile alışveriş merkezleri arasında oluşan yüzde 70’lik elektrik faturası farkı, perakendeciler ile AVM’leri karşı karşıya getirdi. Cadde mağazası ile aynı fiyattan elektrik alınabilmesi için AVM’lerde bireysel aboneliğe geçiş için trafo değişimi yapılması gerektiğini dile getiren markalar alışveriş merkezlerine ‘süreci siz yürütün, yatırımı siz yapın’ talebinde bulunurken; AVM’ler ise ‘elektriği siz daha ucuza alacaksınız diye ben neden bu yatırımı üstleniyorum’ diyerek söz konusu talebe itiraz ediyor.

Elektrikte zam oranı yüzde 266

Ulusal tarifeye göre aylık tüketimi 900 kilowatt saatin altında olan cadde mağazaları elektriği KDV dahil 3,33 TL'den alırken, söz konusu rakam ortak sayaç kullanılan AVM'lerde 5,50 TL ile 6 TL arasında değişiyor. Bu da herhangi bir markanın aynı miktarda enerji kullanmasına rağmen AVM’de yüzde 70 daha fazla elektrik faturası ödemesine yol açıyor. Öte yandan elektrik fiyatlarında artış oranı da en son yapılan eylül ayı zamları ile birlikte 3 kata yaklaştı. 1 Eylül 2022 tarihinde yapılan zamlarla birlikte 2022 yılında elektriğe yapılan toplam zam oranı işyeri düşük kademe için yüzde 174, işyeri yüksek kademe için de yüzde 266’ya ulaştı.

Perakendeye zam olarak yansıyor

Bu kapsamda 474 üye markaya ait 59 bin yurtiçi mağazayı temsil eden Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na mektup yazarken, (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) Başkanı Mustafa Yılmaz ile de geçen hafta bir araya gelerek destek taleplerini iletti. BMD Başkanı Sinan Öncel, “Enerji çok önemli gider kalemi haline dönüştü. Bu gider kalemi ister istemez ürün fiyatlarına yansıdı. Ekim ayında giyim en fazla ücret artışı yapılan ürünler sıralamasında en üst sıraya yerleşti” dedi. Açıklanan tüketici enflasyonu da bunu doğruluyor. TÜİK verilerine göre aylık bazda ana harcama gruplarında giyim enflasyonu yüzde 8,34’lük oran ile ilk sırada yer aldı. Öte yandan markaların cirosu içinde yüzde 2-3 pay alan enerji gideri, zam ve söz konusu uygulamanın etkisi ile yüzde 8’lere çıktı. Bu oran AVM’lerde ise yüzde 10-15 seviyelerinden yüzde 20-30’lara yükseldi.

Sorun bakanlık ve EPDK’ya iletildi

Konu ile ilgili görüşlerini ve sektörün mağduriyetini EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz’a da ilettiklerini belirten Öncel, şöyle konuştu: “İkinci durak olarak da bakanlığa yazı yazdık. Şimdi haber bekliyoruz. Biliyoruz enerji piyasaları pek çok tarife ile pek çok alanı sübvanse ediyor. Ama bizim perakendecilerin en büyük mağduriyeti aynı cadde üzerinde aynı metrekarede aynı kWh harcanmasına rağmen AVM’lerde oluşan 2 kata yakın fiyat farkı. Zaten pahalı olan enerji, bu şekilde daha da pahalı hale geliyor. Bu da enflasyona artıran en önemli etkenlerden biri. Bizim önerimiz ya enflasyona direk etki eden bu durumun düzeltilmesi. Yani caddedeki tarifeye ne ödüyorsak AVM’de de aynısının ödenmesi ya da bireysel sayacın AVM’lerde mecbur tutulması. Bireysel abonelik için yasal prosedürle ilgili sıkıntı yok sadece proje değişecek. Bu süreci AVM’ler yürütmeli, maliyeti de onlar karşılamalı. Ama biz takip etmek zorunda kalıyoruz” diye konuştu.

Elektrik dağıtım şirketleri kolaylık sağlamalı

Konuyla ilgili görüştüğümüz birçok AVM, kiracılarından bu tarz talepler aldıklarını ancak proje değişimi ve yeni trafo gibi maliyetlerin yüksek olması gerekçesi ile kimsenin yanaşmadığını anlattı. Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hüseyin Altaş, artan enerji faturası ile ilgili olarak AVM’lerin herhangi bir sorumluluğu olmadığını belirterek sözlerine başladı. Devletin belirlediği fiyatlar üzerinden oluşan faturanın markalara ortak gider olarak yansıtıldığına dikkat çeken Altaş, enerji maliyetinin sadece markalar için değil AVM’ler için de oldukça büyük bir maliyet kalemi haline geldiğini belirtti. Bu noktada tek çözümün bireysel abonelik olduğunu ve bunun da önemli bir maliyete yol açacağını söyleyen Altaş, şöyle devam etti: “Bu durumun bizim için hiçbir sakıncası yok. Güzel olur. Biz de markalardan elektik parası toplamaktan kurtulmuş olacağız. Ama trafo yatırımları açısından baktığımızda ciddi bir yatırım maliyeti var. Perakendeci AVM’ye ‘bu yatırımı sen yap, benim ne kadar kalacağım belli değil’ diyor. AVM de ‘sen ucuz elektrik kullanacaksın, ben neden yapayım ‘diyor. Devlet de yapmıyor çünkü elektrik dağıtımı özelleşti. Aslında elektrik dağıtım şirketleri, müracaat eden aboneler için yeterli kolaylığı sağlamalı.”