Limon ihracatı durduruldu, gözler depolardaki stokta...

ERAY ŞEN-ADANA /ADNAN AÇIKGÖZ-MERSİN /VEYSEL AĞDAR-İSTANBUL

Son günlerde fiyat artışlarıyla gündeme gelen limona ihracat yasağı getirildi. Daha önce domates, zeytinyağı ve patates için uygulanan ihracat yasağı bu kez limon için devreye alındı. Ticaret Bakanlığı, iç piyasadaki fiyat artışlarını önlemek amacıyla zaman zaman başvurduğu ihracat yasağı uygulamasını limon için hayata geçirdi.

Bakanlık, açıklamasında "Don vakaları nedeniyle iç arz ve talep dengesinin korunması amacıyla bu karar alınmıştır" ifadelerine yer verdi. Kararın ne zaman sona ereceği ise belirsizliğini koruyor. Bakanlık, iç pazar fiyatlarını dengelemek için gerektiğinde ek tedbirler alınabileceğini belirtti. Bakanlık tarafından dün alınan karar, bugünden itibaren geçerli olacak kararın sektör temsilcileri tarafından “erken” alınmış ve “uzun sürmeyecek” bir önlem olduğu değerlendiriliyor. Konuya ilişkin EKONOMİ’ye değerlendirmelerde bulunan üretici temsilcileri, fiyat düşüşü ve ithalat tedirginliği taşırken; ihracatçılar, mevcut pazarlardaki kayıplardan endişe duyuyor. Sektör temsilcilerince 2022 yılında da uygulanan benzer bir yasağın pazar kayıplarına neden olduğu hatırlatılarak, aynı riskin tekrar yaşanabileceği ifade edildi.

Depoda stokla yakalanan tüccar olumsuz etkilenir

Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, limon ihracat yasağının üretici açısından etkisinin sınırlı olacağını ancak depolarda limon bulunan tüccarların olumsuz etkilenebileceğini söyledi. En büyük endişelerinin yurt dışından ithal limon gelmesi olduğunu vurgulayan Doğan, “Yeter ki dışarıdan limon girmesin. Bu üreticiye zarar verir. Hükümet bu yasağı fiyatların ileride aşırı yükselmemesi için almış olabilir. Ancak şu anda üreticinin elinde zaten limon yok” dedi. Bu yıl depolarda oldukça fazla limon bulunduğunu iddia eden Doğan, birçok kişinin vergi endişesiyle elindeki limonu resmi olarak beyan etmediğini belirtti. Şu ifadeleri kullandı: “Geçen yıl depolara az limon girmişti ve fiyatlar çok yüksek olunca, bu yıl kışlık limonlar depoya fazla girdi. Çiftçi ve tüccarın elinde, paketleme tesislerinde, Nevşehir’deki yer altı depolarında ve bireysel çiftçi depolarında ciddi miktarda limon var. Ancak bu limonların sayımları tam yapılmadı. İlçe tarım müdürlüklerine herkesin elindeki limonu beyan etmesi gerekiyordu. Çoğu kişi korkup beyan vermeyince, depolarda az limon varmış gibi bir tablo ortaya çıktı. Bakanlık da bu verilerle hareket ederek karar aldı ama gerçekte geçen senenin 2-3 katı limon depolanmış durumda.”

“Erken alınmış bir karar”

İhracat yasağının erken alındığını vurgulayan Doğan, “Yurt dışına limon göndermek için dış pazar koşulları uygundu. Arjantin ve Güney Afrika’nın limonu haziranda çıkıyor. Yani biz hazirana kadar ihracat yapabilirdik. Bu dönemde getirilen yasak erken oldu. Hazirandan sonra zaten istesek de ihracat yapamazdık” dedi.

ATB Başkanı Bilgiç: Uzun süreceğini sanmıyorum

Adana Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Şahin Bilgiç ise ihracat yasağının kısa süreli olacağı görüşünde. Bilgiç, “İçerideki fiyat dengesini korumak için alınmış bir karar. İki sene önce limon 70-80 liraya kadar yükselmişti. Şimdi de benzer bir durum oluşursa hükümet önlem almak istiyor olabilir” dedi. Sözlerine şöyle devam etti: “Bundan bir-iki ay önce 15-20 lira olan limon şu anda 50 liraya çıktı. Büyük ihtimalle piyasanın tepkisini ölçmek istiyorlar. Bu saatten sonra ihracat yasağı geldi diye fiyat düşmez ama artışı durdurmak istiyorlar. Gözlemleyip, eğer fiyatlar normal seyrinde giderse yasağı kaldırabilirler. Zaten karar süresiz değil, Nisan sonunda kaldırılması mümkün. Uzun süreceğini sanmıyorum.”

“Pazar kaybına neden olabilir”

Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru da, yasaklamanın çiftçiden çok ihracatçının deposundaki ihraç edilebilecek limona zarar vereceğini, gelecek sezonlar için pazar kaybına neden olabileceğini söyledi. Doğru şöyle devam etti, “Depoda bulunan mevcut limonu ve Ağustos ayı ortasına kadar yurt içi talebimizi karşılayıp karşılayamadığını çok iyi hesap etmek gerekir. İç pazarı ve tüketiciyi düşünerek verilen bu kararın daha kötüsünü limon ithalatıyla yaşamamak için, tam bir depo sayımından sonra ihracatın tamamen yasaklanması yerine gerekirse kotaya bağlanması uzun vadedeki pazarlarımız için daha doğru bir karar olacaktır” ifadesini kullandı.

Karar 1 ay sonra uygulanacak şekilde geçiş süreci tanısaydı

2024 yılında Türkiye genelinden yapılan 1 milyon 730 bin tonluk limon üretiminin yüzde 49’unu tek başına gerçekleştirdiklerini, Türkiye’deki toplam limon üretimin yüzde 33’üne denk gelen 578 bin tonun ihraç pazarlarında değerlendirildiğini belirten Mersin Ticaret Borsası (MTB) Başkanı Abdullah Özdemir, “Ülkemiz dünya limon ihracatında 2’nci sıradadır. Dolayısıyla limon, ülkemiz ve Mersin için önemli bir üründür. İhracatın geçici süreyle durdurulması ani bir karardır. Böyle bir kararın alınması zorunlu ise 1 aylık süre tanınabilir, limon ticaretiyle iştigal eden kesimin taahhüt ve sözleşme yükümlülükleri düşünüldüğünde bu sürede gerekli tedbirler alınabilirdi. Diğer yandan rekabet ettiğimiz Güney Afrika ve Arjantin gibi ülke limonlarının dünya piyasalarına girmesi için 1 aylık süre söz konusu. Karar 1 ay sonra uygulanacak şekilde geçiş süreci tanısaydı, bu ülkelerin ürünleri piyasaya girene kadar limon ihracatımızı artırabilirdik. Böylece ülke ekonomisi kazançlı çıkar, pazarlarımızı kaybetme riski ortadan kalkardı. Zaten iç piyasada limon fiyatları çok yükselirse ihracat yapma şansımız olmayacak, ihracat kendiliğinden duracaktır. Piyasada fırsatçılar varsa iç pazarda fiyat kontrolü mekanizması daha etkin hale getirilerek bunun önüne geçilebilirdi. Bu süreç, yasak olmadan ya da bir geçiş süreci tanınmasıyla daha sağlıklı yürütülebilirdi” dedi.

“Çiftçiyi öldürmeyin, iç pazara ve ihracata yetecek limonumuz var”

Sadece kendi ilçelerinde yıllık 600 bin ton limon rekoltelerinin bulunduğuna işaret eden Erdemli Ziraat Odası Başkanı Rasim Şahin ise “Bakanlık açıklamasının ardından daha önce verilen siparişler durduruldu. Bölgemizde don olayından etkilenen üretim sahası çok az. Elimizde hem yerli tüketiciye hem de ihracat pazarlarındaki alıcıya yetecek kadar ürün mevcut. İhracatı kısıtlamanın anlamı yok. Alınan bu karar fırsatçılığın önünü açar. Pandemi dönemindeki yasakla pazarlarımızı kaybetmiştik. Sonrasında büyük zorluklarla yeni pazarlar edindik. Şimdi yeniden kayıplarıyla karşı karşıyayız. Kararın geri çekilmemesi, zaten perişan olan limon üreticisini öldürür. İhracat kısıtlaması yerine girdi maliyetleri düşürülsün” ifadelerini kullandı.

“Alıcı ülkeler artık Türk firmalarını gerçek birer partner olarak görmüyor”

Dünyanın farklı bölgelerine ihracat gerçekleştiren Biberciler Yaş Meyve-Sebze Genel Müdürü Serhat Çamaşırcı, “Habersiz ve bilinçsiz getirilen yasaklamalarla prestij kaybediyoruz” dedi. “Diğer ülkeler müşterileriyle yıllık veya sezonluk program yapabiliyor” diyen Çamaşırcı, “Bizse fiyatlardan dolayı böylesi bir çalışma yapamasak da verdiğimiz taahhütlerle pazardaki kalıcılığımızı sürdürebiliyorduk. Son dönemde getirilen yasaklar, pazardaki inandırıcılığımızı yitirmemize neden oldu. Alıcı ülkeler artık Türk firmalarını gerçek birer partner olarak görmüyor. Türk markalarının prestijini yükseltecek ve uluslararası arenada kalıcılık sağlayacak yönetim modelleri ile bu yasağın kaldırılmasına ihtiyacımız var. Aksi halde kaybedilecek pazarlar, ilerleyen dönemde çok daha büyük ekonomik sorunlara yol açacaktır” diye konuştu.

Mevduat faizleri yüzde 50'ye dayandı: 500 bin TL'nin getirisi kaç TL oldu?Ekonomi

Yumurta fiyatlarında artış sürüyor! Dört ayda yüzde 100 zamlandıEkonomi

Otogaza indirim geldi, tablo değişti: İşte 8 Nisan 2025 güncel benzin, motorin ve LPG fiyatlarıEkonomi

Sıcaklıklar düşüyor, fırtınaya dikkat! Meteoroloji'den 13 il için sarı kodlu sağanak uyarısıGündem